12 augustus 2024
Piet Hoebeke en Imke Courtois samen achter de bal
Met de hulp van een knappe assist als Imke Courtois, slaagt Piet Hoebeke er zonder meer in de bal keihard tussen de palen te schieten.
Want op dit boek, Gender goals, zaten wij te wachten. Eindelijk een essay dat de link poogt te leggen tussen genderdiversiteit en (top)sport.
De auteur begint met de redenen uiteen te zetten waarom mannen en vrouwen van nature uit niet tot dezelfde prestaties in staat zijn. Met het oog op fair play dringt zich in competitiesport dan ook een opsplitsing op volgens biologisch geslacht. Maar hiermee begeeft Hoebeke zich meteen op het glibberige speelveld van intersekse- en transgenderpersonen.
In hoeverre ligt de hoeveelheid testosteron die een atleet bezit in een bepaalde fase van diens of dier leven mee aan de basis van de behaalde successen? Levert het in de beoefende discipline geen onoorbaar voordeel op ten opzichte van de concurrenten? Dikwijls dient Hoebeke als ref tussen te komen om officiële instellingen terug te fluiten, maar het blijft schipperen geblazen en de auteur suggereert een oplossing op basis van de huidige stand van de wetenschap. Niettemin, zoals Imke in haar slotwoord zegt, blijft voortschrijdend inzicht ook hier van toepassing. En Piet zelf sluit zich daarbij aan: het schrijven van zijn boek is slechts een beginpunt; de ontwikkeling van de geneeskunde moet en zal ons in de toekomst nog heel veel bijleren. Een eenduidig standpunt innemen is dus niet altijd eenvoudig. Wie weet of straks de vlag niet omhoog zal gaan en de VAR moet worden geraadpleegd.
Deze publicatie heeft ons bovendien veel meer te bieden: zo trapt de auteur evenzeer een knaller in de netten wanneer hij opkomt voor de vrouwen in de sport. Wordt het niet de hoogste tijd voor fair pay! Waarom strijken dames minder op voor dezelfde prestaties, zowel op het veld en op de baan, als via sponsoring en reclame? En verdienen zij niet evenveel aandacht en zichtbaarheid van media en van publiek? De auteur spreekt hier van een hardnekkig glazen plafond, waardoor vrouwen zich voortdurend in buitenspelpositie zien geplaatst qua maatschappelijke invloed. 'Er moet nog steeds verder gewerkt worden aan gendergelijkheid in de sport.’
Uiteraard kan dit boek niet voorbij aan de homofobie die kennelijk bij sportwedstrijden hoort, zowel binnen als buiten de lijnen van het veld. Het supporterskoor blijkt volgens studies echter geen afspiegeling te zijn van de intrinsieke houding tegenover seksuele geaardheid. Jonge sporters staan namelijk veel positiever tegenover homo’s dan dat het schunnige taaltje op de tribunes vaak laat uitschijnen. Wat wedstrijden in het algemeen nodig hebben zijn rolmodellen: topatleten die voor de dag komen met hun seksuele oriëntatie. Net zoals bekende namen in de muziek- en mediacultuur zich de voorbije decennia geout hebben en daardoor als echte gamechangers op het terrein wisten te functioneren, is er ook hier nood aan topvedettes om naar buiten te treden en de bal aan het rollen te brengen. Het is een belangrijke stap om polarisatie te overstijgen en ons allen te verenigen. Op weg naar inclusiviteit: 'Sport brengt mensen samen. Op het veld en elders. Samen scoren of juichen, winnen en verliezen. We zijn hetzelfde en worden hetzelfde’.
Laat ik terloops nog even wijzen op de speelse en originele vormgeving van dit boek, waarin Piet Hoebeke en Imke Courtois zich profileren als echte spitsen: soms moeten ze zich weleens terugplooien in de verdediging, maar telkens weer weten ze de juiste spelpositie in te nemen om elkaar op het gepaste moment de geschikte passes te kunnen aanreiken. Dit boek is een geweldige aftrap. Wij willen meer!
_Nawoord
Toeval wil dat – terwijl ik dit boek aan het lezen was – op de Olympische Spelen te Parijs de bokscompetitie voor vrouwen aan de gang was. De overwinning van Imane Khelif op de Italiaanse Angela Carini in amper 46 seconden veroorzaakte heel wat heisa. Het leidde tot een wereldwijde controverse, want de Algerijnse zou biologisch te 'mannelijk’ zijn. De critici hadden beter eerst Hoebekes Gender goals gelezen vooraleer dit apodictische oordeel te vellen!
Want op het eerste gezicht was er ook niks mis met het gevecht tussen beide boksers. Khelif was gewoon de beste en won dus van haar tegenstander. Alleen gooide Carini de handdoek in de ring en zei, net als Calimero: 'Het is niet eerlijk’.
Waarna sommigen teruggrepen naar maart 2023, toen de Algerijnse op het WK in New Delhi door de International Boxing Association (IBA) gediskwalificeerd werd wegens een te hoog testosterongehalte; bovendien zou in een verklaring aan een Russisch persbureau zijn aangegeven dat de boksster het mannelijke chromosoomtype XY bezat.
Wat hier echt van aan is, blijkt moeilijk te achterhalen, omdat de IBA een bedenkelijke reputatie geniet: aan het hoofd ervan staat Umar Kremlev, een homofobe Rus, die onder andere Oekraïne uit het bestuur zette en Poetins Gazprom tot enige sponsor kroonde.
Op ditzelfde WK werd ook de Taiwanese Lin Yu-ting uitgesloten. Opvallend dat dit eerst gebeurde op het ogenblik dat zij al een bronzen medaille veroverd had. Het lijkt wel of men over hormoonspiegels pas problemen maakt wanneer de atleten in kwestie aan de winnende hand zijn. Bovendien biedt de vermeende 'viriliteit’ van Imane Khelif geen gegarandeerd voordeel: ze heeft namelijk al verschillende wedstrijden verloren.
Wegens de verwevenheid van de International Boxing Association (IBA) met het Russische bewind erkent het International Olympic Committee (IOC) deze federatie niet langer. Daarenboven raken beide organisaties het er maar niet over eens om dezelfde criteria te gebruiken. Wie Hoebekes boek leest, weet dat de IBA zweert bij het testosterongehalte en de chromosomen van een atleet, terwijl het IOC zich aansluit bij de huidige stand van de wetenschap en op die manier de olympische gedachte van inclusiviteit daadwerkelijk uitdraagt: een grotere concentratie van mannelijk geslachtshormoon in het bloed staat niet zonder meer gelijk met het hebben van een fysiek voordeel.
Opvallend in heel deze controverse is hoe de tegenstanders van de Algerijnse onmiddellijk startten met fake news te verspreiden en hoe deze lui vooral terug te vinden zijn in rechts-conservatieve hoek. Niet toevallig politieke stromingen die in het verleden meeheulden met Poetin, zoals Tom Vandendriessche (Vlaams belang), Marcel de Graaff (Forum voor Democratie), Maximilian Krah en Petr Bystron van Alternative für Deutschland (AfD).
Opvallend tegelijk dat bij al deze mensen een uitgesproken anti-lgbtq+-retoriek valt terug te vinden. Het lijkt wel de lijm die hen allen verbindt boven de soms uiteenlopende partijstandpunten uit. De opmars van deze bewegingen vertaalt zich vooral in het ter discussie stellen van de transrechten, zegt Pieter Cannoot, docent aan de UGent. 'Door van dit issue het speerpunt te maken van de antigenderbeweging, beweren zij traditionele waarden te beschermen en te verhinderen dat hun kinderen gehersenspoeld worden.’
In hun midden vinden we naast Elon Musk en de Italiaanse premier Giorgia Meloni ook Donald Trump terug: 'I will keep men out of women’s sports!’ Hij snapt er kennelijk weer veel van …
Cannoot doet me terugdenken aan mijn lunch laatst met Marleen Temmerman. Zij vertelde dat, wanneer zij op een symposium gaat spreken, waar ook ter wereld, er altijd wel een goed verzorgde jonge kerel of juffrouw in het publiek zit om steeds opnieuw hetzelfde type vraag te stellen rond vrouwenrechten en anticonceptie. Antwoorden daarop neemt telkens flink veel tijd in beslag, zodat er haast geen meer overblijft voor de andere aanwezigen. En Marleen vermoedt dat dit de bedoeling is, dat er een uitgekiende tactiek achter schuilgaat om mensen monddood te maken. 'Er hangt een geoliede organisatie aan vast, wereldwijd, en flink gesponsord.’
Maar om terug aan te sluiten bij Gender goals en de Olympische Spelen … Testosteron toedienen aan een atleet om betere prestaties te leveren, dat is natuurlijk doping. Geldt dat echter ook voor iemand die genetisch met een hoge concentratie geboren is? 'Zijn sporten niet altijd een combinatie van natuurlijk voordeel of talent en inzet om hard te werken?’ vraagt Hoebeke zich af. Diende zwemmer Michael Phelps gediskwalificeerd te worden omdat de natuur hem bevoordeeld heeft met een spanwijdte van meer dan twee meter en met grote handen en voeten?
Allicht is het laatste woord over deze kwestie nog niet gevallen. Zeker na het X-teken dat de Turkse Esra Yıldız maakte toen ze op 7 augustus in de Parijse ring verloor van Lin Yu-ting, waarmee ze allusie maakte op het chromosoom dat bij de Taiwanese zou ontbreken en waardoor die aldus geen 'echte’ vrouw was.
Literatuur
Hoebeke, Piet: Gender goals. Seksuele diversiteit in de sport (Borgerhoff & Lamberigts, 2024. Met bijdragen van Imke Courtois)
Meer van Rudy Van Giel
Hoebeke, Piet: Gender goals. Seksuele diversiteit in de sport (Borgerhoff & Lamberigts, 2024. Met bijdragen van Imke Courtois)