25 oktober 2022
Zarifa. De strijd van een vrouw in een mannenwereld.
“Vrouwen werden als infantiele wezens behandeld en kregen te horen dat ze alleen geschikt waren om kinderen te baren en voor het huishouden te zorgen. Tegelijkertijd slachtten de mannen elkaar af en moesten de vrouwen die achterbleven zichzelf maar zien te redden zonder dat ze de daarvoor benodigde vaardigheden hadden.”
Zo beschrijft Zafira Ghafari in haar boek de recente geschiedenis van haar land Afghanistan. Ghafari wordt geboren in 1994 in de hoofdstad Kaboel. Als kind maakt ze de eerste Talibanperiode mee. Tijdens haar jeugdjaren leeft ze onder het bewind van de door het Westen gesteunde Hamid Karzai en later Ashraf Ghani. Op het platteland en in de dorpen echter hebben de Taliban en de vroegere krijgsheren nog heel veel impact.
Zarifa weet al van kleinsaf dat ze vooruit wil in het leven maar dat ze het als vrouw in een land gedomineerd door conservatieve, fundamentalistische en seksistische mannen niet makkelijk zal hebben. Ze kan een opleiding volgen aan de Panjab University in het Indische Chandigarh. Terug in Afghanistan besluit ze om samen met haar vriend Bashir in de zeer behoudsgezinde provincie Wardak een radiostation op te richten. Met haar zender wil ze vooral de in hun huis opgesloten vrouwen bereiken. Dat lukt haar aardig, ondanks de nodige tegenkantingen. Ze leert heel wat bij over de zorgwekkende toestanden waarin meisjes en vrouwen moeten leven.
Wanneer er een vacature is voor het ambt van burgemeester van Maidan Shahr, de hoofdstad van Wardak, ziet ze haar kans schoon om haar activisme voor vrouwenrechten om te zetten in een politieke strijd. Het wordt bijna een gevecht tegen een bierkaai van machisme en masculiene bekrompenheid. Maar ze houdt, ondanks aanslagen op haar leven, vol. Haar vader moet het echter mijn zijn leven bekopen. In november 2020 wordt hij op straat geëxecuteerd door de Taliban.
Wanneer in 2021 de Taliban, na de terugtrekking van de Amerikaanse troepen, quasi zonder slag of stoot terug de macht grijpen, ziet Zarifa zich genoodzaakt haar land te ontvluchten. Ze komt terecht in Duitsland waar ze met haar familie onder zware politiebewaking leeft.
In februari 2022 echter is ze opnieuw in haar ondertussen helemaal door de Taliban geregeerde geboorteland. Onder de bescherming van de aandacht van de internationale gemeenschap bezoekt ze verschillende dorpen, enkele mede door haar opgerichte projecten en haar achtergebleven familie in Kaboel. Ze ziet er dat de beloften van de Taliban om deze keer wel de vrouwenrechten te respecteren loos zijn.
‘Zarifa’ is een boek dat je niet loslaat. Het gevecht dat deze moedige dame levert roept echo’s op van wat een Martin Luther King of een Nelson Mandela deden in hun land: zich met ware doodsverachting engageren voor de rechten van rechtelozen en onderdrukten. Het is een boek dat je doet vloeken om zoveel door religie en traditie ingegeven domheid, misogynie en machtswellust. Tegelijkertijd is het een relaas van hoe één koppige vrouw een verschil weet te maken voor haar zusters. Vrouwen waar ook ter wereld kunnen zich aan haar levensverhaal optrekken, hoop koesteren en geïnspireerd worden om zelf de strijd aan te gaan.
Als leraar OKAN heb ik heel wat Afghaanse jongens en meisjes in mijn les. Ik zie hoe ook hier, duizenden kilometers ver van hun moederland, de traditie en de cultuur op hen weegt. Ik denk in het bijzonder aan één meisje dat er zienderogen onder gebukt gaat, ja zelfs letterlijk. Ze is al een beetje open gebloeid in de tijd dat ze in ons land woont, maar er is nog veel werk aan de winkel. Ze zal nog heel wat leerachterstand en ingeprente minderwaardigheid moeten kunnen overwinnen om een fiere en zelfbewuste vrouw te worden zoals Zarifa. Hopelijk kan zij zich, en vele andere meisjes en vrouwen met haar, aan een boek als dit spiegelen.
Rik Lefevere
Meer van Rik Lefevere
Rik Lefevere
