22 augustus 2023
Weg met vijandigheid
Ik erger mij kapot aan een pijnlijke paradox in onze samenleving. Mensen zijn solidair en willen elkaar helpen. Dat ondervinden wij al jaren bij Kom op tegen Kanker en dat zie je dagelijks in vele kleine dingen. Echter, we worden een vijandig samenlevingsmodel opgedrongen. We worden bedolven onder het slechte nieuws. Feitelijk is 90% goed en 10% slecht nieuws, we krijgen wel het omgekeerde. En dat heeft zo zijn gevolgen. De context maakt de man: een persoon in een vijandig klimaat (social media bv.) wordt ook vijandig, dezelfde mens in een positief klimaat (de 1000 km van Kom op tegen Kanker bv.) wordt positief. Het is maar wat we willen.
Er zijn vele redenen voor die opgedrongen vijandigheid. De negatieve algoritmes van de sociale media promoten vooral slecht nieuws. Je zal je maar nietsvermoedend enkel informeren via sociale media: niets werkt nog. In het publieke debat zijn agressieve standpunten, haatcampagnes, trollenlegers en scheldpartijen het nieuwe normaal. De clickbaits mania in de pers: graag overal negatieve titels a.u.b., want die scoren veel meer clicks dan positief nieuws. Zelfs positief nieuws krijgt een lekkere negatieve titel. In debatten worden liefst gasten uitgenodigd die goed zijn in aggressieve oneliners. De TikTok-cultuur als norm: leve het agressieve spektakel. Oppositiepartijen vallen liever dood dan iets positiefs te zeggen over de meerderheid. Zelfs de vrijlating van Olivier Vandecasteele was geen reden voor het minste complimentje. Ook de meerderheidspartijen leveren hun bijdrage, bv. door elkaar zelfs tijdens regeringsdiscussies publiek uit te schelden. Leve de vijandige opendebatcultuur. De nodige schandalen à la pensioenregelingen, de aanvallen op de Nationale Bank (in verband met spaarrentes), op het gerecht (naar aanleiding van de Reuzegommers) helpen ook niet. Zelfs deze bastions van geloofwaardigheid moeten er aan. Niets of niemand is nog te vertrouwen. Alles is slecht. Niets staat nog recht.
Wat is de realiteit ondertussen? We hebben een ongeziene reeks crississen (corona, levensduurte, energie …) goed doorstaan. Wie heeft er geen coronatussenkomst gekregen? Is er een land ter wereld dat een betere gezondheidszorg heeft dan België? Als je kanker krijgt – in België 65.000 mensen per jaar – kan je maar beter hier geboren zijn! Wij hebben een top gezondheidszorg. De 65-plussers in Spanje komen bij de minste verkoudheid rap terug. De rijkdom van de gemiddelde Belg neemt toe. Zou er een beter land zijn om te leven? Zegt u maar waar. Hoeveel landen hebben een automatisch indexeringssysteem zoals bij ons? Onze welvaart neemt toe. Lees Rationaliteit van Steven Pinker. Hij en ik verzekeren het u, op langere termijn is er alleen maar vooruitgang. Surf naar Curicos en je wereldbeeld krijgt een boost.
Uiteraard gaat er vanalles mis. Uiteraard hebben we een budgetprobleem en zouden onze verschillende regeringen ernstigere pensioen-, fiscaliteit-, stikstof- en andere hervormingen moeten realiseren. Uiteraard moeten milieu, armoede … dringend oplossingen krijgen. Uiteraard is kritiek op wat er mis gaat levensnoodzakelijk. Maar. Moeten we allemaal vijanden worden van elkaar? Moeten we elkaar haten en kapot maken? Moeten we elkaar elke dag met getrokken messen naar het leven staan? Willen wij vijandigheid? Absoluut niet, weg daarmee. Enkel de antipolitiek wordt er beter van.
Vooruitgang creëer je niet door elkaar te kleineren, maar door elkaar te stimuleren. Door te praten in plaats van elkaar in je kelder achter een computer uit te schelden. Door de moed te hebben te overleggen en oplossingen te bedenken. Door een eigen mening te hebben en toch samen te werken zodat de eigen markt – de politiek – niet kapot gemaakt wordt. Door ondernemers en maatschappelijke initiatiefnemers te waarderen. Door wetten te stemmen die fake news en haatspraak veroordelen. Door de sociale media grondig te reglementeren en de waarheid te herstellen. Door op alle niveaus een efficiëntere overheid na te streven. Door constructieve kritiek te brengen in plaats van populistische praatjes. Door niet elke drol of waan van de dag tot een ramp te verheffen. Vooruitgang creëer je ook – durf ik het te zeggen? – met wat meer empathie voor elkaar. Wat meer vriendelijkheid, respect en begrip. Zoals de vele honderdduizenden buurtwerkers, mantelzorgers, vrijwilligers en solidaire burgers ons dagelijks voordoen. Zij willen deze opgedrongen vijandige samenleving niet. Zij willen elkaar helpen, praten, het oneens zijn en toch samenwerken, initiatieven nemen, samen fietsen en zingen.
(Dit artikel verscheen eerder in de krant De Tijd, 8 augustus 2023. Overgenomen met toestemming van de auteur.)
Meer van Marc Michils