Lezing prof. dr. em. Guy Vanthemse: Congo, van modelkolonie tot failed state (1945 - 1980)
- Datum: Dinsdag 2 december 2025 20:00
- Locatie: Stadsschouwburg Vredeberg, Vredebergstraat, 12-14, 2500 Lier
- Type: Lezing/spreker
- Organisator: Mensen & Wetenschap Lier
- Partner: HV Vrijdenkend Lier
In februari 2024 gaf prof. Guy Vanthemse bij ons voor een breed publiek een lezing met als titel ‘Belgisch Congo: was dat een specifiek soort kolonialisme?'.
Inzake de Congo Vrijstaat - persoonlijk wingewest van Leopold II, was iedereen het eens. De natuurlijke rijkdommen van Congo werden geroofd. De bevolking werd gruwelijk uitgebuit. Na de overdracht aan de Belgische staat (1908) werd de uitbuiting van natuurlijke rijkdommen toevertrouwd aan het private bedrijfsleven. Voor de bevolking werden de excessen afgebouwd. De ongelijkwaardige behandeling bleef.
In de bespreking na de lezing ontstond een discussie over de situatie na Wereldoorlog II. Heeft de Belgische overheid zich na 1945 niet meer humanitair opgesteld? In het moederland werd de verzorgingsstaat uitgerold. Werd ook iets dergelijks voorzien voor de Congolese bevolking? Na 1945 verklaarden Belgische bestuurders dat het oude, puur exploiterende stelsel omgevormd zou worden tot een ‘ontwikkelingskolonisatie’.
De gemaakte winsten zouden ingezet worden voor ‘inlands welzijn’. Congo zou als ‘modelkolonie’ de moderne tijd ingaan.
De exploitatie van de rijkdommen bleef weliswaar in handen van (grote) private ( Belgische) maatschappijen. Maar er kwamen meerjarenplannen die zorgden voor veel meer berijdbare wegen, spoorwegen, vliegvelden en moderne landbouwtechnieken.
Onderwijs en gezondheidszorg - in hoge mate in handen van de missies - werden aanzienlijk uitgebreid.
In de jaren 1950 kwam een algemene alfabetisering via het lager onderwijs. Honderden ziekhuizen werden uitgebouwd.
Hoe moeten we deze humanitaire inspanningen inschatten ?
Hoe dan ook gingen de positieve ontwikkelingen veel te traag.
Ten vroegste voor 1985 werd zachtjesaan onafhankelijkheid voorzien.
Toen die er reeds in 1960 kwam waren er geen voldoende ervaren inlandse bestuurders.
Wat een succesverhaal had kunnen worden, werd een catastrofe met jarenlang chaos en bloedvergieten.
Na de jaren 1980 verkruimelde zelfs het staatsgezag helemaal.
De Congolese staat is niet bij machte om het openbaar leven te organiseren en het ontwikkelingsproces op gang te trekken en werd een ‘failed state’.
Prof. dr. em Guy Vanthemse is hooglelaar Geschiedenis (VUB)
Inschrijven en informatie:
Inkom: 5 euro - jongeren (-25j), HV-Leden en Kansentarief andere gemeenten: 3 euro - Kansentarief stad Lier: 1 euro
Inschrijven (voor wie graag een zitje wil) via email of telefonisch via GSM: 0495 43 14 29 of 0487 45 36 24
Keer terug