Prijs Vrijzinnig Humanisme

Op onpare jaren reikt het Humanistisch Verbond op de Internationale Dag van het Humanisme (21 juni) de Prijs Vrijzinnig Humanisme uit. De uitreiking aan een (bekend) vrijzinnig-humanistisch laureaat (persoon of organisatie) met grote maatschappelijke verdienste is een krachtig en verbindend humanistisch ‘statement’ met grote publieksbekendheid waarbij de hele georganiseerde vrijzinnigheid betrokken wordt. De volgende editie vindt plaats voorjaar 2019.

21 juni, Internationale Dag van het Humanisme

Over alle werelddelen verspreid ijveren humanistische organisaties voor de gewetensvrijheid en de geestelijke ontvoogding van de mens. Om deze strijd te symboliseren heeft de Internationale Humanistische en Ethische Unie (International Humanist and Ethical Union) 21 juni uitgeroepen tot ‘Internationale Dag van het Humanisme’.

Het humanisme beklemtoont voor alles de menselijke waardigheid. Het onderstreept het belang van de menselijke vrijheid en de waarde van de individuele persoon. Het uiteindelijke doel is de opbouw van een waarachtig menselijke samenleving waarin de mensenrechten volledig zijn gerealiseerd.
Het humanisme gelooft niet in de mogelijkheid van transcendente kennis. Het geloof in een godheid is dan ook geen premisse. Adogmatisch denken en vrij onderzoek vormen de echte basis van het humanistische ideeëngoed. Elke vorm van geestesdwang en intellectuele en morele betutteling wordt verworpen.
Het humanisme heeft de mens gestimuleerd tot vrije keuze, maar heeft hem ook geleerd de verantwoordelijkheid voor die keuze te dragen. Humanisten beklemtonen de onderlinge afhankelijkheid van individu en gemeenschap. Slechts in en door een gedeelde intersubjectieve ervaring kan het individu tot ontplooiing komen.

Wat is de Prijs Vrijzinnig Humanisme?

De Prijs Vrijzinnig Humanisme werd voor het eerst uitgereikt in 1989. Dat gebeurt om de twee jaar op 21 juni, de Internationale Dag van het Humanisme. De prijs wordt toegekend op grond van een of meer van de volgende criteria: een bijzondere en krachtige prestatie waaruit een vrijzinnig-humanistisch engagement blijkt; een boeiend inzicht dat waardevol is voor de verdere ontwikkeling van het vrijzinnig-humanistische gedachtegoed; een opgemerkte daad van verzet tegen eenheidsdenken of autoritair denken; of een langdurig, consequent volgehouden humanistische levenshouding, hetzij op het vlak van het denken of van praktische inzet.

De eigenlijke prijs is een beeldje van beeldhouwer Paul Baeteman. De naam van de laureaat wordt ingeschreven op de sokkel van de grote versie van het beeld dat zich bevindt tegenover het Vrijzinnig Centrum Geuzenhuis, Kantienberg in Gent.

Kandidaat-laureaten kunnen worden voorgedragen door de raad van bestuur van het Humanistisch Verbond, door de provinciale geledingen, de lokale afdelingsbesturen en de individuele leden. De jury bestaat uit een commissie van vrijzinnig humanisten gekozen door de raad van bestuur.

Beeld door Paul Baeteman

Editie 2019

Op vrijdagavond 21 juni werd de 16de Prijs Vrijzinnig Humanisme uitgereikt aan prof. dr. Johan Braeckman, als filosoof verbonden aan de Universiteit Gent. Hoewel er ter gelegenheid van de Internationale Dag van het Humanisme over heel Vlaanderen diverse activiteiten werden georganiseerd, was de Kamermuziekzaal van BOZAR goed gevuld met een aandachtig en enthousiast publiek. Dat genoot van de inspirerende voordrachten van de sprekers, in casus van prof. em. Peter Deconinck die de laudatio uitsprak en vanzelfsprekend laureaat Johan Braeckman die zoals gebruikelijk de toehoorders aan zijn lippen kluisterde. En zoals het past in een Kamermuziekzaal, werd de avond muzikaal opgeluisterd met een kamermuziekensemble, het klarinetkwartet Amici.

De motivatie van de jury die de Prijs Vrijzinnig Humanisme editie 2019 toekende aan prof. Braeckman, luidde als volgt:

'Johan Braeckman vertegenwoordigt als geen ander de inzichten en waarden van een vrijzinnig-humanistische levensbeschouwing. Hij hanteert daarbij consequent de principes en uitgangspunten van het vrij onderzoek, het kritisch denken, de evidence-based wetenschappelijke methode, de vrije meningsuiting en de democratische en seculiere rechtsstaat. Naast zijn onderzoeks- en onderwijsopdracht besteedt hij als academicus ook veel aandacht aan het maatschappelijke dienstbetoon: hij is een veelgevraagd publiek spreker en publiceert regelmatig opiniestukken en toegankelijke essays in diverse media. Johan Braeckman vertolkt zijn visie op mens en samenleving met humor en menselijke warmte, op een positieve manier die uitnodigt tot reflectie en dialoog.'

Ter gelegenheid van de Prijsuitreiking werd een bijzondere editie samengesteld van het magazine Het Vrije Woord. Die uitgave bevat algemene informatie over de Prijs, in memoriams voor erelaureaten Etienne Vermeersch en Hubert Dethier, de toespraken, een zelfportret van en een interview met de laureaat, getuigenissen van vrienden en collega's en veel & mooi beeldmateriaal. Klik hier voor de downloadbare pdf van het magazine en hier voor een handige, doorbladerbare versie.

Om het de geïnteresseerde lezer gemakkelijk te maken, kunt u hieronder ook rechtstreeks doorlinken naar een aantal teksten die werden opgenomen in het magazine:

En last but not least laten we u graag proeven van de sfeer van de feestelijke uitreiking via de podcast van Karel Van Dinter en een uitgebreid fotoalbum.

Eregalerij – de laureaten van 1989 tot 2017

Hieronder vindt u een overzicht van alle laureaten met telkens een korte karakteristiek/motivering, in omgekeerde chronologische volgorde.

2017 – Vrije Universiteit Brussel en ererector Silvain Loccufier

Een gedeelde prijs voor de Vrije Universiteit Brussel en haar ererector prof. em. Silvain Loccufier.

‘De Vrije Universiteit Brussel wordt bekroond als onderwijs- en onderzoeksinstelling die een grote bijdrage heeft geleverd aan de emancipatorische gedachte, de levensbeschouwelijke gelijkberechtiging en de verspreiding van het humanistische gedachtegoed.
Prof. em. Silvain Loccufier is al decennialang een van de grote voorvechters en pleitbezorgers van dat gedachtegoed en wordt geloofd om zijn onvermoeibare engagement en activistische daadkracht.’

De laureaten van 1989 tot 2015

2015 – Wim Distelmans

‘Voor zijn niet aflatende engagement voor de erkenning van de rechten van de patiënt en voor de autonomie en de keuzevrijheid van het individu in zijn of haar laatste levensfase’

2013 – Marleen Temmerman

‘Voor haar unieke en wezenlijke bijdrage aan de verbetering van de gezondheidszorg voor vrouwen en kinderen in het algemeen, en vanwege haar strijd voor de rechten van de vrouw in het bijzonder’

2011 – Etienne Vermeersch

‘Was een wegbereider van de abortuswet en de euthanasiewet. Hij is een overtuigd scepticus en wordt beschouwd als de meest invloedrijke intellectueel van Vlaanderen’

2009 – Karel Poma

‘Zette zich reeds als jongeman in voor de vrijheid en vrijzinnigheid in Vlaanderen. Hij was vrijmetselaar en publiceerde diverse werken over vrijmetselarij, leefmilieu, liberalisme en de Verlichting’

2007 – Jaap Kruithof

‘Was medestichter van de opleiding Moraalwetenschap, actief betrokken bij de opstart van het Humanistisch Verbond en een bevlogen vertolker van de humanistische waarden’

2005 – Raymond Mathys

‘Een gedreven mens, met een grenzeloze energie en doorzettingsvermogen, die opkomt voor mensen in moeilijke of uitzichtloze situaties’

2003 – Wereldculturencentrum Zuiderpershuis

‘Streeft naar culturele uitwisseling, steeds vanuit een open geest en de wil tot verdraagzaamheid, vanuit begrip en respect voor de culturele eigenheid van de andere’

2001 – Hubert Lampo

‘Heeft in zijn literaire werk steeds een uitgesproken vrijzinnig standpunt verdedigd. Zijn personages zijn steeds adogmatisch en gekant tegen elke vorm van beknotting’

1999 – Dr. Willy Peers Centrum

‘Heeft steeds een pioniersrol op zich genomen inzake het legaliseren van abortus en het beslissingsrecht van de vrouw’

1997 – Hubert Dethier

‘Passie voor het leven en voor mensen kenmerkt zijn filosofische oeuvre. Een filosoof voor wie het vanzelf spreekt dat hij sociaal bewogen is’

1995 – Leo Apostel

‘Kreeg de prijs om zijn inzet voor een verfrissende kijk op het vrijzinnig humanisme en de niet-confessionele levenshouding’

1993 – Régine Beer

‘Voerde als overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz een jarenlange, niet aflatende strijd tegen xenofobie en fascisme’

1991 – Lucienne Herman-Michielsens

‘Is in haar loopbaan consequent opgekomen voor de vrijwaring van de waardigheid en de vrijheid van de menselijke persoon’

1989 – Hein Picard

‘Telkens wanneer de menselijke waardigheid in woord of daad in het gedrang kwam, heeft hij zijn stem in protest verheven’

Het Vrije Woord

Hieronder kunt u de bijzondere edities downloaden van het magazine Het Vrije Woord, gerealiseerd ter gelegenheid van de recente edities van de Prijs Vrijzinnig Humanisme.
In de magazines vindt u algemene informatie over de Prijs Vrijzinnig Humanisme, de jury, kunstenaar Paul Baeteman, de lithografieën en zeefdrukken gemaakt n.a.v. de prijs, het erecomité en de sponsors, en uiteraard de laudatio’s en uitgebreide portretten en achtergrondinformatie over de laureaten.

Kunstwerken

Ter gelegenheid van de Prijs Vrijzinnig Humanisme wordt telkens een unieke lithografie of zeefdruk gemaakt in een gelimiteerde oplage die te koop wordt aangeboden bij wijze van sponsoring voor de betreffende editie. Deze werken worden na de prijsuitreiking ook te koop aangeboden in de webshop.

De volgende werken zijn nog verkrijgbaar (via de webshop van het Humanistisch Verbond):

Colin Waeghe – ‘Triangle’, uit de reeks ‘A Hermit’s Dream’ (zeefdruk, € 99; editie 2017)
Jan Vanriet – ‘The Horse’ (zeefdruk, € 99; editie 2015)
Nick Andrews – ‘Eternal Feminine’ (lithografie, € 99; editie 2013)
Nick Andrews – ‘The Philosopher’ (lithografie, € 99; editie 2011)

Info en contact

Voor meer informatie over de Prijs Vrijzinnig Humanisme kunt u terecht bij Ingrid Van Eyken op het nationaal secretariaat van het Humanistisch Verbond, Pottenbrug 4, 2000 Antwerpen, T 03 205 73 05, e-mail ingrid.van.eyken@humanistischverbond.be

Zoek een afdeling in uw buurt
Ben ik een vrijzinnig-humanist?
Word lid of vrijwilliger
Bekijk onze partners