Prijs Vrijzinnig Humanisme

Op onpare jaren reikt het Humanistisch Verbond op de Internationale Dag van het Humanisme (21 juni) de Prijs Vrijzinnig Humanisme uit. De uitreiking aan een (bekend) vrijzinnig-humanistisch laureaat (persoon of organisatie) met grote maatschappelijke verdienste is een krachtig en verbindend humanistisch 'statement' met grote publieksbekendheid waarbij de hele georganiseerde vrijzinnigheid betrokken wordt. Op 21 juni 2023 vond in Bozar de feestelijke uitreiking van de Prijs plaats aan de laureaten van de editie 2023: Patsy Sörensen en Payoke vzw (zie verder hieronder).

21 juni, Internationale Dag van het Humanisme

Over alle werelddelen verspreid ijveren humanistische organisaties voor de gewetensvrijheid en de geestelijke ontvoogding van de mens. Om deze strijd te symboliseren heeft de Internationale Humanistische en Ethische Unie (International Humanist and Ethical Union) 21 juni uitgeroepen tot ‘Internationale Dag van het Humanisme’.

Het humanisme beklemtoont voor alles de menselijke waardigheid. Het onderstreept het belang van de menselijke vrijheid en de waarde van de individuele persoon. Het uiteindelijke doel is de opbouw van een waarachtig menselijke samenleving waarin de mensenrechten volledig zijn gerealiseerd.
Het humanisme gelooft niet in de mogelijkheid van transcendente kennis. Het geloof in een godheid is dan ook geen premisse. Adogmatisch denken en vrij onderzoek vormen de echte basis van het humanistische ideeëngoed. Elke vorm van geestesdwang en intellectuele en morele betutteling wordt verworpen.
Het humanisme heeft de mens gestimuleerd tot vrije keuze, maar heeft hem ook geleerd de verantwoordelijkheid voor die keuze te dragen. Humanisten beklemtonen de onderlinge afhankelijkheid van individu en gemeenschap. Slechts in en door een gedeelde intersubjectieve ervaring kan het individu tot ontplooiing komen.

Wat is de Prijs Vrijzinnig Humanisme?

De Prijs Vrijzinnig Humanisme werd voor het eerst uitgereikt in 1989. Dat gebeurt om de twee jaar op 21 juni, de Internationale Dag van het Humanisme. De prijs wordt toegekend op grond van een of meer van de volgende criteria: een bijzondere en krachtige prestatie waaruit een vrijzinnig-humanistisch engagement blijkt; een boeiend inzicht dat waardevol is voor de verdere ontwikkeling van het vrijzinnig-humanistische gedachtegoed; een opgemerkte daad van verzet tegen eenheidsdenken of autoritair denken; of een langdurig, consequent volgehouden humanistische levenshouding, hetzij op het vlak van het denken of van praktische inzet.

De eigenlijke prijs is een beeldje van beeldhouwer Paul Baeteman. De naam van de laureaat wordt ingeschreven op de sokkel van de grote versie van het beeld dat zich bevindt tegenover het Vrijzinnig Centrum Geuzenhuis, Kantienberg in Gent.

Kandidaat-laureaten kunnen worden voorgedragen door de raad van bestuur van het Humanistisch Verbond, door de provinciale geledingen, de lokale afdelingsbesturen en de individuele leden. De jury bestaat uit een commissie van vrijzinnig humanisten gekozen door de raad van bestuur.

Beeld door Paul Baeteman

Editie 2023

(scroll verder naar beneden voor beeldverslagen, podcast, fotoreportage en de bijzondere editie van Het Vrije Woord)

Op 21 juni 2023 vond in Bozar onder grote publieke belangstelling de feestelijke uitreiking van de Prijs plaats aan de laureaten van de editie 2023: Patsy Sörensen en Payoke vzw. De Jury kende de Prijs toe

omwille van een levenslange inzet voor 'the right to have rights' (Hannah Arendt), de rechten van kwetsbare en onderdrukte mensen, in het bijzonder de rechten van prostituees en slachtoffers van mensenhandel (uit het juryverslag).

Patsy Sörensen werd als jonge vrouw, kunstenares en kunstdocente geconfronteerd met de vaak precaire situatie van prostituees en behoeftigen in Antwerpen. Gedreven vanuit een vrijzinnig-humanistische levenshouding en een geloof in gelijke rechten voor alle mensen en in het recht op zelfbeschikking, zette die confrontatie haar ertoe aan om Payoke op te richten.

Aanvankelijk bood Payoke enkel praktische ondersteuning. Patsy gaf de meisjes een toevluchtsoord in haar eigen huis, terwijl ze moeite had om hen enige soort van erkenning te geven als slachtoffer van uitbuiting en mensonwaardige behandeling. Toen ze ontdekte dat deze meisjes slechts pionnen waren in grotere criminele netwerken, richtte ze zich op een nieuwe holistische aanpak, waarbij ze professionele psychologische en sociale begeleiding, bescherming, anonimiteit en juridische bijstand aanbood met als uiteindelijke doel de daders voor de rechter te kunnen brengen.
Payoke werd de eerste NGO in Europa tegen mensenhandel. Daarbij schuwde Patsy de risico’s voor haar eigen persoon niet en ze liet zich nooit intimideren door de eventuele juridische of professionele gevolgen van haar engagement.

Programma Prijsuitreiking, Jury en organisatie

Het programma van de Prijsuitreiking zag eruit als volgt:

  • Welkom en inleiding door Gert De Nutte, algemeen coördinator Humanistisch Verbond
  • Toespraak door Mario Van Essche, voorzitter Humanistisch Verbond
  • Toespraak door Inge Paemen, voorzitter Instelling Morele Dienstverlening Brussel
  • Laudatio door Jan Lampo, auteur en historicus
  • Aanvaardingsrede(s) door Patsy Sörensen en door Hans De Ceuster, voorzitter Payoke vzw
  • Plechtige uitreiking, met motivatie van de Jury door Mario Van Essche en toelichting over het kunstwerk van Colin Waeghe, door Willem Elias, prof. em. Vrije Universiteit Brussel
  • Uitleiding door Marina Van Haeren, voorzitter Humanistisch Verbond Brussels Hoofdstedelijk Gewest
  • Muzikale omlijsting door Jo Lemaire, begeleid door Peter Verbraken
  • Receptie

De Jury editie 2023 bestond uit: Johan Braeckman, Gert De Nutte, Leona Detiège, Hannes Develter,  Nadine Engels, Marieke Höfte, Jimmy Koppen,  Jan Lampo, Sylvie Lausberg, Laura Michiels, Mario Van Essche (voorzitter jury), Marina Van Haeren.

De editie 2023 werd georganiseerd door het Humanistisch Verbond en het Humanistisch Verbond Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in samenwerking met weKONEKT Brussel en met de steun van de Instelling Morele Dienstverlening Brussel.

Bekijk hier de flyer met de uitnodiging voor de Prijsuitreiking.

De Prijs Vrijzinnig Humanisme 2023 in beeld

Wie er niet bij kon zijn op de Prijsuitreiking of de avond wil herbeleven kan hier de feestelijke ceremonie volledig (of gedeeltelijk) (her)bekijken.

Een smaakmaker van het feestelijk gebeuren (en van de filmopname) kunt u hier bekijken.

Foto's van de uitreiking zijn er eveneens in overvloed: bekijk hier een selectie.

De Prijs Vrijzinnig Humanisme 2023 in klank

Beluister hier de podcast van de Prijsuitreiking gemaakt door radiomaker Karel Van Dinter.

De Prijs Vrijzinnig Humanisme 2023 in tekst

Ter gelegenheid van de Prijs(uitreiking) werd een bijzonder nummer samengesteld van het magazine Het Vrije Woord, in een volledig vernieuwde lay-out. Doorblader hier het magazine. De pdf van het nummer kunt u hier bekijken. Indien u graag een fysiek exemplaar hebt, kunt u mailen naar het secretariaat: [email protected].
Of (nog beter): u kunt gewoon lid worden van onze vereniging, dan ontvangt u sowieso alle nummers van het magazine!

Uw steun voor de Prijs Vrijzinnig Humanisme 2023

U kunt de Prijs Vrijzinnig Humanisme alsnog steunen uit sympathie voor de laureaten Patsy Sörensen en Payoke vzw en voor het vrijzinnig-humanistische gedachtegoed. U kunt dit doen door de aankoop van het originele kunstwerk (zeefdruk) door Colin Waeghe dat speciaal werd gemaakt ter gelegenheid van deze editie van de Prijs. De exclusieve zeefdruk Swan(s) (Thank you for tomorrow Patsy) werd gemaakt in een gelimiteerde oplage van 111 exemplaren.
Voor de print stort u € 99 op rekening BE98 0017 2195 3393, met vermelding 'Kunstwerk PVH 2023'.
Het kunstwerk kan worden afgehaald op het secretariaat van het Humanistisch Verbond in Antwerpen.

'Swan(s) (Thank you for tomorrow Patsy)' door Colin Waeghe

Editie 2021

Het Humanistisch Verbond verwelkomde u (uitzonderlijk online) op de feestelijke uitreiking van de Prijs Vrijzinnig Humanisme editie 2021, met als decor de raadzaal van het stadhuis te Mechelen. Op maandagavond 21 juni werd de Prijs Vrijzinnig Humanisme 2021 toegekend aan prof. dr. Jean-Jacques Amy 'omwille van zijn levenslange activisme voor de rechten van verdrukten, in het bijzonder de rechten van de vrouw, vanuit de bekommernis voor de zorg van de patiënt die voor hem steeds primeerde, zelfs op zijn eigen belang' (uit het juryverslag).

Prof. dr. Jean-Jacques Amy werd als jonge arts die zich specialiseerde in gynaecologie en verloskunde geconfronteerd met de zware gevolgen van clandestien uitgevoerde abortussen. Gedreven vanuit een vrijzinnig-humanistische levenshouding en een geloof in gelijke rechten voor alle mensen en in het recht op zelfbeschikking, zette die confrontatie hem ertoe aan om de zorg voor vrouwen op te nemen. Daarbij schuwde hij de risico's voor zijn eigen persoon niet en hij liet zich nooit intimideren door de eventuele juridische of professionele gevolgen van zijn engagement.

Die consequente houding en inzet maakte dat hij de meest veroordeelde arts was in het kader van zwangerschapsafbrekingen, maar die prijs was hem nooit te hoog. Vorig jaar verscheen van hem het boek 'Anoniem' is een vrouw (ASP, 2019). Het werk is een statement over mensenrechten, moed, doorzettingsvermogen, verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid, waarin Amy op bevlogen wijze schrijft over de rode draad in zijn carrière: onrecht tegenover vrouwen en de strijd voor gelijke rechten.

Programma

  • Verwelkoming en inleiding door Mario Van Essche, voorzitter Humanistisch Verbond
  • Laudatio door Leona Detiège, voormalig politica en burgemeester van Antwerpen
  • Aanvaardingsrede door prof. dr. Jean-Jacques Amy
  • Plechtige overhandiging van de Prijs Vrijzinnig Humanisme (beeld & kunstwerk)
  • Omlijsting met beeld
  • Receptie: coronaproof in uw huiskamer, 'the real stuff' in het najaar 2021

Online presentatie

Via deze link kunt u de film bekijken die werd gemaakt van de covidproof Prijsuitreiking (zonder publiek) in de raadzaal van het stadhuis van Mechelen.

Bijzondere editie Het Vrije Woord

Via deze link kunt u de digitale versie raadplegen van de bijzondere editie van Het Vrije Woord magazine, met alle informatie over de Prijs Vrijzinnig Humanisme en de laureaat.

Eregalerij – de laureaten van 1989 tot 2019

Hieronder vindt u een overzicht van alle laureaten met telkens een korte karakteristiek/motivering, in omgekeerde chronologische volgorde.

De laureaten van 1989 tot 2019

2019 – Johan Braeckman

‘Johan Braeckman vertegenwoordigt als geen ander de inzichten en waarden van een vrijzinnig-humanistische levensbeschouwing. Hij hanteert daarbij consequent de principes en uitgangspunten van het vrij onderzoek, het kritisch denken, de evidence-based wetenschappelijke methode, de vrije meningsuiting en de democratische en seculiere rechtsstaat. Naast zijn onderzoeks- en onderwijsopdracht besteedt hij als academicus ook veel aandacht aan het maatschappelijke dienstbetoon: hij is een veelgevraagd publiek spreker en publiceert regelmatig opiniestukken en toegankelijke essays in diverse media. Johan Braeckman vertolkt zijn visie op mens en samenleving met humor en menselijke warmte, op een positieve manier die uitnodigt tot reflectie en dialoog.’

2017 – Vrije Universiteit Brussel en ererector Silvain Loccufier

Een gedeelde prijs voor de Vrije Universiteit Brussel en haar ererector prof. em. Silvain Loccufier.

‘De Vrije Universiteit Brussel wordt bekroond als onderwijs- en onderzoeksinstelling die een grote bijdrage heeft geleverd aan de emancipatorische gedachte, de levensbeschouwelijke gelijkberechtiging en de verspreiding van het humanistische gedachtegoed.
Prof. em. Silvain Loccufier is al decennialang een van de grote voorvechters en pleitbezorgers van dat gedachtegoed en wordt geloofd om zijn onvermoeibare engagement en activistische daadkracht.’

2015 – Wim Distelmans

‘Voor zijn niet aflatende engagement voor de erkenning van de rechten van de patiënt en voor de autonomie en de keuzevrijheid van het individu in zijn of haar laatste levensfase’

2013 – Marleen Temmerman

‘Voor haar unieke en wezenlijke bijdrage aan de verbetering van de gezondheidszorg voor vrouwen en kinderen in het algemeen, en vanwege haar strijd voor de rechten van de vrouw in het bijzonder’

2011 – Etienne Vermeersch

‘Was een wegbereider van de abortuswet en de euthanasiewet. Hij is een overtuigd scepticus en wordt beschouwd als de meest invloedrijke intellectueel van Vlaanderen’

2009 – Karel Poma

‘Zette zich reeds als jongeman in voor de vrijheid en vrijzinnigheid in Vlaanderen. Hij was vrijmetselaar en publiceerde diverse werken over vrijmetselarij, leefmilieu, liberalisme en de Verlichting’

2007 – Jaap Kruithof

‘Was medestichter van de opleiding Moraalwetenschap, actief betrokken bij de opstart van het Humanistisch Verbond en een bevlogen vertolker van de humanistische waarden’

2005 – Raymond Mathys

‘Een gedreven mens, met een grenzeloze energie en doorzettingsvermogen, die opkomt voor mensen in moeilijke of uitzichtloze situaties’

2003 – Wereldculturencentrum Zuiderpershuis

‘Streeft naar culturele uitwisseling, steeds vanuit een open geest en de wil tot verdraagzaamheid, vanuit begrip en respect voor de culturele eigenheid van de andere’

2001 – Hubert Lampo

‘Heeft in zijn literaire werk steeds een uitgesproken vrijzinnig standpunt verdedigd. Zijn personages zijn steeds adogmatisch en gekant tegen elke vorm van beknotting’

1999 – Dr. Willy Peers Centrum

‘Heeft steeds een pioniersrol op zich genomen inzake het legaliseren van abortus en het beslissingsrecht van de vrouw’

1997 – Hubert Dethier

‘Passie voor het leven en voor mensen kenmerkt zijn filosofische oeuvre. Een filosoof voor wie het vanzelf spreekt dat hij sociaal bewogen is’

1995 – Leo Apostel

‘Kreeg de prijs om zijn inzet voor een verfrissende kijk op het vrijzinnig humanisme en de niet-confessionele levenshouding’

1993 – Régine Beer

‘Voerde als overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz een jarenlange, niet aflatende strijd tegen xenofobie en fascisme’

1991 – Lucienne Herman-Michielsens

‘Is in haar loopbaan consequent opgekomen voor de vrijwaring van de waardigheid en de vrijheid van de menselijke persoon’

1989 – Hein Picard

‘Telkens wanneer de menselijke waardigheid in woord of daad in het gedrang kwam, heeft hij zijn stem in protest verheven’

Het Vrije Woord

Hieronder kunt u de bijzondere edities downloaden van het magazine Het Vrije Woord, gerealiseerd ter gelegenheid van de recente edities van de Prijs Vrijzinnig Humanisme.
In de magazines vindt u algemene informatie over de Prijs Vrijzinnig Humanisme, de jury, kunstenaar Paul Baeteman, de lithografieën en zeefdrukken gemaakt n.a.v. de prijs, het erecomité en de sponsors, en uiteraard de laudatio’s en uitgebreide portretten en achtergrondinformatie over de laureaten.

Kunstwerken

Ter gelegenheid van de Prijs Vrijzinnig Humanisme wordt telkens een unieke lithografie of zeefdruk gemaakt in een gelimiteerde oplage die te koop wordt aangeboden bij wijze van sponsoring voor de betreffende editie. Deze werken worden na de prijsuitreiking ook te koop aangeboden in de webshop.

De volgende werken zijn nog verkrijgbaar (via de webshop van het Humanistisch Verbond):

Colin Waeghe – ‘Triangle’, uit de reeks ‘A Hermit’s Dream’ (zeefdruk, € 99; editie 2017)
Jan Vanriet – ‘The Horse’ (zeefdruk, € 99; editie 2015)
Nick Andrews – ‘Eternal Feminine’ (lithografie, € 99; editie 2013)
Nick Andrews – ‘The Philosopher’ (lithografie, € 99; editie 2011)

Info en contact

Voor meer informatie over de Prijs Vrijzinnig Humanisme kunt u terecht bij het nationaal secretariaat van het Humanistisch Verbond, Pottenbrug 4, 2000 Antwerpen, T 03 205 73 05, e-mail [email protected]

Zoek een afdeling in uw buurt
Ben ik een vrijzinnig-humanist?
Word lid of vrijwilliger
Bekijk onze partners