19 november 2024
Golven van verandering: de kunst van Rina Rox in Knokke
Van Kyiv naar de Belgische kust – een kunstenares schildert haar verhaal van hoop en transformatie
_Intro
Het is een winderige, maar zonnige herfstmiddag aan de Belgische kust. We zitten hoog in het huis van Rina Rox, haar atelier dat uitkijkt over het Burgemeester Graaf Leopold Lippenspark in Knokke. De geur van verf en terpentijn vermengt zich met de frisse zeelucht die door de halfopen ramen naar binnen waait. Het gevoel van vrijheid is hier bijna tastbaar, net als de nabijheid van de Noordzee, die symbool staat voor kracht en oneindigheid. Terwijl de zee een eeuwige herinnering aan beweging en vergankelijkheid biedt, is het in dit atelier dat Rina Rox haar ervaringen van verlies, hoop en creatie omzet in haar kunst.
Rina is een Oekraïense kunstenares die op de vlucht sloeg voor de oorlog, en in Knokke belandde. De reis naar dit kustplaatsje was niet gepland, maar voelde als een onverwachte toevlucht – een plek waar ze kon ademhalen en zichzelf opnieuw kon vinden. Het contrast tussen haar verleden en de rust van de Belgische kust gaf haar de ruimte om haar emoties op doek te zetten. De diepe conceptie van vergankelijkheid als een fundamenteel aspect van het leven komt in haar werk op een prachtige wijze tot uiting. Haar schilderijen, vol lagen en texturen, illustreren hoe het proces van creatie onlosmakelijk verbonden is met verval – niets verdwijnt volledig, alles draagt bij aan het nieuwe.
We zien de kunstwerken van Rina, zoals February 24th of de reeks Symphony of Shades op schildersezels uitgestald staan wachten op onze blik. Het zijn abstracte werken met een aangrijpend onderliggend verhaal. Daar gaat het interview straks tenslotte over: een kennismaking met de kunstenares en haar 'work in progress' ter voorbereiding van de grote tentoonstelling die in mei 2025 in de nieuwe galerie van het Humanistisch Verbond te Antwerpen georganiseerd zal worden. Verder zien we enkele werken met als thema Art is not a Crime.
We zien de kunstwerken van Rina, zoals February 24th of de reeks Symphony of Shades op schildersezels uitgestald staan wachten op onze blik. Het zijn abstracte werken met een aangrijpend onderliggend verhaal. Daar gaat het interview straks tenslotte over: een kennismaking met de kunstenares en haar 'work in progress' ter voorbereiding van de grote tentoonstelling die in mei 2025 in de nieuwe galerie van het Humanistisch Verbond te Antwerpen georganiseerd zal worden. Verder zien we enkele werken met als thema Art is not a Crime.
'Art is not a Crime', Rina Rox, 2024
Deze reeks schilderijen Art is not a Crime is ontworpen om een overtuigende boodschap te verspreiden over de waarde en vrijheid van artistieke expressie. Door middel van verschillende abstracte werken en slogans wordt een oproep gedaan tot reflectie en dialoog over de rol van kunst in de samenleving. De werken benadrukken een fundamenteel recht dat essentieel is voor de ontwikkeling van creativiteit en innovatie. Ze nodigen de bezoeker uit om na te denken over hoe kunst kan dienen als middel om gedachten, gevoelens en sociale commentaren te uiten zonder angst voor onderdrukking of censuur. Ze zullen eerst in Rotterdam in de rechtbank getoond worden en vervolgens vanaf 1 mei, het feest van de vrijheid, in Antwerpen.
In dit interview nemen we een kijkje in haar leven, haar kunst, en de verhalen die schuilgaan achter de kleuren, vormen en materialen die ze gebruikt. Rina Rox vertelt over haar jeugd in Kyiv, haar vlucht voor de oorlog en de onvermijdelijke invloed hiervan op haar creatieve proces. Het belooft een gesprek te worden over veerkracht, verdriet, hoop en vooral: de onuitputtelijke kracht van menselijke creativiteit.
'Expression', Rina Rox, 2024
Johan & Gert: Kun je ons iets vertellen over je vroege jaren in Kyiv en hoe je artistieke reis daar begon?
Rina Rox: Van jongs af aan was ik gefascineerd door vormen, materialen en kleuren. Alles wat ik vond, gebruikte ik om iets nieuws te creëren. Ik knutselde en tekende naar hartenlust. Met de jaren groeide mijn belangstelling voor schilderkunst steeds meer. Ik volgde mijn basisopleiding aan een lokale kunstacademie, waar ik een gedegen basis kreeg in klassieke schildertechnieken, tekenkunst en compositie. Vervolgens behaalde ik mijn Master in Art and Design aan de Universiteit van Kyiv.
Johan & Gert: Hoe heeft de huidige situatie in Oekraïne je werk en creatieve proces beïnvloed?
Rina Rox: Voor vele kunstenaars heeft de oorlog geleid tot een verandering in de thema's en onderwerpen die zij behandelen. In plaats van de gebruikelijke onderwerpen zoals landschappen of alledaagse momenten, ligt de focus nu vaak op de rauwe emoties die de oorlog met zich meebrengt: verlies, hoop, onrecht en verzet. Schilderijen tonen vaak beelden van verwoeste steden, gebroken families en symbolen van Oekraïense veerkracht en identiteit.
Mijn eigen werk weerspiegelt dit echter niet. Ik probeer alles wat ik schilder op een positieve manier tot uitdrukking te brengen; ik vermijd liever een negatieve spiraal. Dit betekent niet dat mijn werken geen onderliggend verhaal hebben, maar door mijn manier van schilderen en de wijze waarop ik bijvoorbeeld kleur toepas, probeer ik de werken juist op te fleuren, maar op een abstracte manier.
Tijdens mijn verblijf in Kyiv gedurende de oorlog was het echter bijzonder moeilijk om toegang te krijgen tot de gebruikelijke materialen en werkplekken. Vaak schilderde ik in verlaten, rommelige ateliers, soms met weinig licht en zonder voorzieningen. Mijn voortgang werd regelmatig verstoord door het onophoudelijke geluid van luchtalarmen, wat het werken dikwijls bemoeilijkte.
Mijn eigen werk weerspiegelt dit echter niet. Ik probeer alles wat ik schilder op een positieve manier tot uitdrukking te brengen; ik vermijd liever een negatieve spiraal. Dit betekent niet dat mijn werken geen onderliggend verhaal hebben, maar door mijn manier van schilderen en de wijze waarop ik bijvoorbeeld kleur toepas, probeer ik de werken juist op te fleuren, maar op een abstracte manier.
Tijdens mijn verblijf in Kyiv gedurende de oorlog was het echter bijzonder moeilijk om toegang te krijgen tot de gebruikelijke materialen en werkplekken. Vaak schilderde ik in verlaten, rommelige ateliers, soms met weinig licht en zonder voorzieningen. Mijn voortgang werd regelmatig verstoord door het onophoudelijke geluid van luchtalarmen, wat het werken dikwijls bemoeilijkte.
'February 24th', Rina Rox, 2024
Johan & Gert: Jouw kunstwerken staan bekend om hun complexe gelaagdheid en textuur. Kun je uitleggen wat deze elementen voor jou betekenen en hoe je ze bereikt?
Rina Rox: Ik hou van authenticiteit en in het bijzonder het medium dat ik gebruik. Ik werk graag met ambachtelijke materialen of zelfgemaakte pigmenten en niet zozeer met kant-en-klare producten die je in een winkel kan kopen. Mijn werk is een proces van experimenteren, en dat geldt zeker ook voor de materialen die ik gebruik. Door mijn eigen pigmenten te maken, voel ik me meer verbonden met het werk; het maakt elk schilderij uniek en persoonlijk.
Mijn werk February 24th reflecteert dergelijke samenstellingen zeer goed. Het werk markeert een belangrijke datum voor mij en voor alle Oekraïners, aangezien die datum het begin betekende van de Russische militaire invasie van Oekraïne. Alle texturen en pigmenten die ik gebruikte om dit schilderij te vervaardigen komen van het front. Stenen en zand die mij werden opgestuurd of die ik zelf ter plaatse heb verzameld, werden in mijn atelier verwerkt naar bruikbare pigmenten om dit schilderij te maken. Op die manier bevat het werk een directe verbinding met de gebeurtenissen die het inspireerden, zowel fysiek als emotioneel. Het geeft me het gevoel dat ik de verhalen van mijn land kan vastleggen op een heel tastbare manier.
Textuur is voor mij een manier om gelaagdheid aan te brengen, zowel in visuele als conceptuele zin. De verschillende lagen in mijn werk symboliseren de vele facetten van mijn ervaringen: de rauwheid van de oorlog, de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan, maar ook de veerkracht en hoop. De fysieke opbouw van het werk, met zijn ruwe en delicate elementen, weerspiegelt de complexiteit van emoties die ik probeer vast te leggen. Elke laag heeft zijn eigen verhaal en draagt bij aan het geheel, net zoals onze ervaringen ons vormen en verrijken.
Mijn werk February 24th reflecteert dergelijke samenstellingen zeer goed. Het werk markeert een belangrijke datum voor mij en voor alle Oekraïners, aangezien die datum het begin betekende van de Russische militaire invasie van Oekraïne. Alle texturen en pigmenten die ik gebruikte om dit schilderij te vervaardigen komen van het front. Stenen en zand die mij werden opgestuurd of die ik zelf ter plaatse heb verzameld, werden in mijn atelier verwerkt naar bruikbare pigmenten om dit schilderij te maken. Op die manier bevat het werk een directe verbinding met de gebeurtenissen die het inspireerden, zowel fysiek als emotioneel. Het geeft me het gevoel dat ik de verhalen van mijn land kan vastleggen op een heel tastbare manier.
Textuur is voor mij een manier om gelaagdheid aan te brengen, zowel in visuele als conceptuele zin. De verschillende lagen in mijn werk symboliseren de vele facetten van mijn ervaringen: de rauwheid van de oorlog, de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan, maar ook de veerkracht en hoop. De fysieke opbouw van het werk, met zijn ruwe en delicate elementen, weerspiegelt de complexiteit van emoties die ik probeer vast te leggen. Elke laag heeft zijn eigen verhaal en draagt bij aan het geheel, net zoals onze ervaringen ons vormen en verrijken.
Johan & Gert: Je gebruikt vaak gedurfde en emotioneel geladen kleuren. Hoe kies je je kleurenpalet en wat hoop je dat het overbrengt op de kijker?
Rina Rox: Mijn keuze is vaak een intuïtief proces, maar het wordt sterk beïnvloed door de emotie of boodschap die ik wil overbrengen op dat moment. Gedurfde en emotioneel geladen kleuren helpen om direct een krachtige indruk te maken op de kijker. Ik kies kleuren die resoneren met het gevoel dat ik wil oproepen: warme vurige tinten zoals rood en oranje kunnen passie, energie of zelfs agressie suggereren, terwijl diepe blauwtinten of donkere schaduwen melancholie of rust kunnen oproepen.
Mijn doel is om kleuren te verbinden met emoties in functie van het verhaal of de sfeer van mijn werk. Door gedurfde kleuren te gebruiken, probeer ik een intense reactie te creëren, zodat de kijker niet alleen kijkt, maar ook voelt wat het werk communiceert.
Mijn doel is om kleuren te verbinden met emoties in functie van het verhaal of de sfeer van mijn werk. Door gedurfde kleuren te gebruiken, probeer ik een intense reactie te creëren, zodat de kijker niet alleen kijkt, maar ook voelt wat het werk communiceert.
Portret Rina Rox in atelier, 2024
Johan & Gert: Thema's zoals verlies en veerkracht zijn prominent aanwezig in je werk. Hoe verwerk je persoonlijke ervaringen in je kunst?
Rina Rox: Ik put mijn inspiratie uit eigen emotionele ervaringen, niet enkel uit verdriet of momenten van doorzettingsvermogen, maar ook vreugde, en die vertaal ik naar een artistieke uiting. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door middel van symboliek, kleurgebruik, compositie, of de keuze van materialen. Door persoonlijke thema's in mijn werken te verweven, geef ik het niet alleen een intiem karakter, maar creëer ik ook een vorm van zelfreflectie en heling.
Persoonlijke ervaringen in mijn werken zijn heel subtiel. Dat is een manier om mijn gevoelens of gebeurtenissen die ik heb meegemaakt een plek te geven, en tegelijkertijd kan ik daarmee ook anderen raken die zich al dan niet herkennen in die universele thema's. Veerkracht komt vaak naar voren in de manier waarop ik een verlies, pijn of angst transformeer tot iets creatiefs en constructiefs. Maar ook mijn positieve ervaringen, zoals het reizen naar verschillende landen, het ontmoeten van verschillende culturen, levensstijlen, en de plaatselijke omgeving, dragen bij aan mijn creatieve proces.
Persoonlijke ervaringen in mijn werken zijn heel subtiel. Dat is een manier om mijn gevoelens of gebeurtenissen die ik heb meegemaakt een plek te geven, en tegelijkertijd kan ik daarmee ook anderen raken die zich al dan niet herkennen in die universele thema's. Veerkracht komt vaak naar voren in de manier waarop ik een verlies, pijn of angst transformeer tot iets creatiefs en constructiefs. Maar ook mijn positieve ervaringen, zoals het reizen naar verschillende landen, het ontmoeten van verschillende culturen, levensstijlen, en de plaatselijke omgeving, dragen bij aan mijn creatieve proces.
Johan & Gert: Hoe denk je dat kunst kan bijdragen aan dialoog en bewustwording rond conflicten zoals de oorlog in Oekraïne?
Rina Rox: Kunst kan de angst, het verdriet en de hoop van mensen in deze bijzondere oorlogssituatie tastbaar maken, wat moeilijk met woorden te beschrijven is. Dit helpt mensen om op een persoonlijke en diepere manier de realiteit van oorlog te begrijpen. Mensen die ver van het conflict verwijderd staan, kunnen zich ook inleven in de ervaringen van slachtoffers en betrokkenen en de verwoestingen van een land die daarmee gepaard gaan.
In veel van mijn kunstwerken beeld ik onderliggende verhalen uit die empathie kunnen opwekken en bewustwording vergroten van de menselijke kant van de oorlog, en dit op een abstracte manier.
Kunst kan de dialoog openen en mensen bewust maken van de realiteit en gevolgen van een conflict, zonder dat woorden altijd nodig zijn.
In veel van mijn kunstwerken beeld ik onderliggende verhalen uit die empathie kunnen opwekken en bewustwording vergroten van de menselijke kant van de oorlog, en dit op een abstracte manier.
Kunst kan de dialoog openen en mensen bewust maken van de realiteit en gevolgen van een conflict, zonder dat woorden altijd nodig zijn.
Johan & Gert: Kun je ons iets vertellen over je verhuizing naar Knokke en hoe deze omgeving je artistieke praktijk heeft beïnvloed?
Rina Rox: De verhuizing heeft mijn perspectieven verbreed, als kunstenaar en als individu. In België kwam ik meer in contact met diverse artistieke gemeenschappen. Die ervaring heeft mijn begrip van wereldwijde kunsttrends verrijkt en me in staat gesteld om niet alleen in contact te komen met kunstenaars met verschillende achtergronden, maar ook met kunstcritici en kunstexperts. Deze interacties hebben een belangrijke rol gespeeld bij het verleggen van mijn grenzen en mijn creatieve expressie, waardoor mijn kunst inclusiever en diverser is geworden.
Europa in het algemeen biedt tal van kansen die een positieve invloed kunnen hebben op een artistieke carrière. Toegang tot gerenommeerde kunstinstellingen, galeries en diverse kunstbeurzen heeft mij mogelijkheden geboden om mijn werk aan een breder publiek te laten zien. De ondersteunende en dynamische kunstscène in Europa heeft voor vele kunstenaars ook deuren geopend. Deze kansen hebben niet alleen mijn carrière een boost gegeven, maar ook mijn artistieke praktijk verrijkt met nieuwe ervaringen en inspiraties.
Europa in het algemeen biedt tal van kansen die een positieve invloed kunnen hebben op een artistieke carrière. Toegang tot gerenommeerde kunstinstellingen, galeries en diverse kunstbeurzen heeft mij mogelijkheden geboden om mijn werk aan een breder publiek te laten zien. De ondersteunende en dynamische kunstscène in Europa heeft voor vele kunstenaars ook deuren geopend. Deze kansen hebben niet alleen mijn carrière een boost gegeven, maar ook mijn artistieke praktijk verrijkt met nieuwe ervaringen en inspiraties.
Portret Rina Rox aan het werk, 2024
Johan & Gert: In je kunst verweef je vaak culturele en historische elementen van Oekraïne. Hoe belangrijk is het voor jou om deze identiteit en dat erfgoed te behouden en te presenteren?
Rina Rox: Het gaat vaak om een persoonlijke expressie, een manier om mijn verhaal van mijn land en volk te behouden of uit te beelden. Dit doe ik door traditionele motieven, oude ambachtstechnieken, of symboliek uit specifieke historische en hedendaagse periodes te gebruiken. Al worden deze niet onmiddellijk zichtbaar of herkend door de abstracte manier waarop ik ze uitbeeld in mijn werken.
Door deze elementen op een hedendaagse manier te verbeelden, worden oude thema's voor toeschouwers toegankelijk. Voor mij als kunstschilder is het vaak een manier om trouw te blijven aan mijn wortels en een culturele identiteit te verkennen of zelfs te versterken. In deze tijd van conflict is het behoud van cultuur in kunst zelfs een vorm van verzet voor mij, waarbij het schilderen een daad van bescherming en waardering wordt voor wat anders verloren dreigt te gaan. Het herinnert mensen aan de waarde van hun geschiedenis en cultuur en benadrukt dat deze het waard zijn om in leven te houden, zelfs als de omstandigheden moeilijk zijn.
Door deze elementen op een hedendaagse manier te verbeelden, worden oude thema's voor toeschouwers toegankelijk. Voor mij als kunstschilder is het vaak een manier om trouw te blijven aan mijn wortels en een culturele identiteit te verkennen of zelfs te versterken. In deze tijd van conflict is het behoud van cultuur in kunst zelfs een vorm van verzet voor mij, waarbij het schilderen een daad van bescherming en waardering wordt voor wat anders verloren dreigt te gaan. Het herinnert mensen aan de waarde van hun geschiedenis en cultuur en benadrukt dat deze het waard zijn om in leven te houden, zelfs als de omstandigheden moeilijk zijn.
Johan & Gert: Wat hoop je dat mensen voelen of denken als ze naar je kunst kijken?
Rina Rox: Hoop en begrip, niet zozeer medeleven. Maar ook de artistieke kant van het werk. Mijn werken beelden steeds op een subtiele manier vreugde uit. Dit tracht ik te bereiken door media en kleuren te mengen in een abstracte vorm die openstaat voor interpretatie. Iedereen ziet wat hij wil of kan zien in mijn schilderijen. Met een onderliggend verhaal van de realiteit komt bij vele mensen de abstractie tot leven.
Schilderen aan het werk 'Art is not a Crime', Rina Rox, 2024
Johan & Gert: Welke projecten of plannen heb je voor de toekomst en hoe zie je je werk de komende jaren evolueren?
Rina Rox: Ik heb tal van plannen en perspectieven voor ogen. Ik tracht stap voor stap naar mijn einddoel toe te groeien. Wat ik zeker nastreef, is mijn stijl te laten evolueren door de invloeden van nieuwe ervaringen en samenwerkingen, terwijl ik trouw blijf aan de thematieken die mijn werk altijd al hebben gekleurd, zoals vergankelijkheid en emotionele gelaagdheid.
Ik wil me ook verder verdiepen in het verkennen van nieuwe technieken en materialen om mijn werk nog dieper en dynamischer te maken. Ik werk momenteel aan een serie waarin ik de grenzen van abstractie opzoek. Ik wil dit thema verder blijven verkennen en de kijkers blijven prikkelen.
Ik wil me ook verder verdiepen in het verkennen van nieuwe technieken en materialen om mijn werk nog dieper en dynamischer te maken. Ik werk momenteel aan een serie waarin ik de grenzen van abstractie opzoek. Ik wil dit thema verder blijven verkennen en de kijkers blijven prikkelen.
_Slot
Na dit interview kijken wij met nog meer bewondering en verwachting uit naar de tentoonstelling van Rina Rox in Antwerpen. Haar werk, doordrenkt van kracht, kwetsbaarheid en de diepe zoektocht naar vrijheid, belooft een ervaring te worden die ons allemaal zal raken. Wij nodigen jullie van harte uit om deze bijzondere kunstenares en haar verhaal te ontdekken. Laten we samen getuige zijn van de transformerende kracht van kunst – een viering van hoop, veerkracht en de onuitputtelijke menselijke creativiteit. Mis het niet, vanaf 1 mei in de nieuwe galerie van Humanistisch Verbond, aan de Pottenbrug 4 in hartje Antwerpen.
Johan Swinnen & Gert De Nutte
Knokke, 28 oktober 2024
Meer van Johan Swinnen en Gert De Nutte