6 maart 2025
De volgende stap in AI: werkloosheid door superintelligentie?
Nieuwe ontwikkelingen in de AI-wereld volgen elkaar razendsnel op. Na de ontwikkeling van chatbots, AI Agents en andere 'redenerende' AI-systemen hebben experts het over de volgende ontwikkeling. Artificial General Intelligence (AGI) als AI-systeem dat het werk van een mens evenaart dan wel overtreft, behoort vanaf heden tot de nabije toekomst. Men heeft het over superintelligentie.
Hoofd van Google DeepMind (het AI-bedrijf van Google) en Nobelprijswinnaar Demis Hassabis is duidelijk: AGI behoort binnen nu en vijf jaar tot de mogelijkheden. Het cognitieve werk van een mens volledig laten gebeuren door AI: het doet wat u zou doen, maar dan zonder koffiepauzes of dure lonen. Een grote economische winst voor veel toekomstige bedrijven, maar een doorn in het oog van de denkende en werkende mens.
_Een existentiële uitdaging
We lijken het noorden kwijt te zijn. Tijdens de AI Action Summit in Parijs van 11 februari zouden zowel politieke leiders, academici, leiders van internationale organisaties, onderzoekers en vertegenwoordigers van het maatschappelijke middenveld nadenken over de ontwikkeling van een mondiaal bestuur voor AI, 'om de ontwikkeling, werking en het gebruik van de technologie te begeleiden'. António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, beschouwt AI als een 'existentiële uitdaging' voor de mensheid en benadrukt dat 'AI een hulpmiddel ten dienste van de mens moet blijven en geen bron van ongelijkheid en onbeheersbare risico's mag worden'. Hoe het er nu naar uitziet, lijkt de kans groot dat het de tweede optie zal worden. 'Een "intelligenter" en "beter" AI-model dat de cognitieve capaciteiten van de mens kan overstijgen.' Het klinkt haast als een dystopische roman van Orwell. De impact van AI voor de wereld is enorm en dat lijkt niet zomaar te veranderen. Artificiële intelligentie is vooral in handen van grote bedrijven en wordt bovendien zo goed als niet gereguleerd. Moeten we daarvan de toekomst van de mensheid laten afhangen? En wat als AI meewerkt aan zijn eigen ontwikkeling, dat zal bij AGI namelijk het geval zijn. En tot hoeverre geldt dat dan? Wat als AI zichzelf leert ontwikkelen? En wat als dat met de totale afwezigheid van menselijke begeleiding is?
_AGI, goedkoop en efficiënt alternatief?
De sfeer tijdens de AI Action Summit doet wenkbrauwen fronsen (in elk geval de mijne). Het begon als een moedige poging tot nadenken over een bestuur van een potentiële dreiging voor de mens, maar draaide uit op een reeks gladde praatjes over nieuwe investeringsmogelijkheden rond artificiële intelligentie. De tijd dringt. Het besef is er, maar de acties nog niet, en die moeten er komen, dringend. Studies rond de impact van AGI op jobs zijn allesbehalve optimistisch, al hangt dat af van je perspectief. Wanneer AI de mens kan evenaren in zijn job, en met andere woorden alles kan wat een dure, zeurende werknemer kan, waarom zou je als bedrijf dan geen AGI inschakelen? Ik begrijp de bedrijven heus wel. Het gaat om economische voordelen. Maar is dat echt wat we willen? Volgens recente studies heeft AI een impact op ruim 60% van alle jobs, wereldwijd. Met dit in gedachten zijn er twee mogelijkheden. Het kan leiden tot hogere productiviteit en hoger basisloon voor de een, maar evenzeer tot ontslag voor de ander.
Dat de nadruk van het congres in Parijs in de investeringsmogelijkheden lag, en niet in de risico's van A(G)I, baart mij ernstige zorgen.
Docent computerwetenschappen Pieter Libin (VUB) zegt in De Standaard dat de jobs die bestaan uit vooral cognitieve taken vatbaar lijken te zijn voor de vervanging door AGI. Dat spreekt voor zich, het is nogal onwaarschijnlijk dat een AI-systeem snel mijn was zal opvouwen of mijn huis bekabelen.
Vooral jobs met overwegend cognitieve taken zullen niet ontkomen aan de invloed van AGI. Schrijvers, programmeurs, juridisch adviseurs … Men verwacht dat onder andere zij er niet aan zullen ontsnappen. Let wel, humanoïde robots die ook fysieke taken van mensen overnemen zijn ook in ontwikkeling, maar dat gaat veel minder snel.
De zogenaamde vooruitgang van AI mag er dan wel zijn, maar in hoeverre is die vooruitgang reëel? Door het gebruik van AGI zal de productiviteit fors kunnen verhogen, dat klopt. Maar wie zijn het die hiervan de vruchten plukken? De werknemer het allerminst. Zijn het niet vooral de grote bedrijven die erop zullen vooruitgaan terwijl de werknemer slachtoffer wordt?
_Is het dit wat we willen?
Wordt een door AI geschreven tekst even veel waard als het harde, lange monnikenwerk van een mens? En hoe zit het dan nog met de kunst? Geven we even veel voor een Van Gogh als voor een door computertaal gegenereerde hoop pixels? Willen we tot het punt komen dat we onze mails laten genereren door een AI-systeem om vervolgens een door AI geschreven antwoord te krijgen, om die dan te laten samenvatten door AI tot een tekst die we zelf nog niet eens begrijpen, die we vervolgens laten herformuleren door AI om hem 'menselijker' te maken? Willen we chatten met elkaar zonder ook maar één woord zelf te zeggen of te typen? En welke jobs zijn nog veilig? Welke studies hebben toekomst? Een wereld zonder schrijvers, leerkrachten, programmeurs, journalisten, juristen, grafische vormgevers … Een wereld waarin we enkel nog naast elkaar leven en haast iedere vorm van communicatie laten gebeuren of beïnvloeden door AI. Een wereld waarin 'iets leren' niet meer de moeite waard lijkt te zijn, want de mogelijkheden met A(G)I zijn eindeloos. Is dat dan vooruitgang te noemen? Is dat de wereld waarin we willen leven?
AI-systemen die onze eigen mentale capaciteiten overstijgen, zijn niet zonder gevaar. Regelgeving hieromtrent is meer dan ooit een noodzaak. Bovendien moeten we dringend nadenken in hoeverre we AI in onze samenleving toelaten. Wegen de voordelen nog wel op tegen de nadelen, en blijft dat in de toekomst zo of zal dat veranderen? Hebben we AI echt nodig in elk aspect van ons leven? Ongetwijfeld zijn er toepassingen waar AI meer voordelen dan nadelen heeft, bijvoorbeeld in de medische wetenschappen en specifieker bij de zoektocht naar nieuwe of betere geneesmiddelen. Desondanks acht ik het van groot belang dat we actief beginnen nadenken over hoe ver we willen gaan in AI-gebruik, en of het werkelijk voordeliger is dan zelfstandig taken uit te voeren.
Is het deze evolutie die we willen? Ik heb er mijn twijfels over. Hoe dan ook, AI vormt voor de mensheid een existentiële uitdaging.
Meer van Zeno J. Roels