Karel Poma-lezing
Karel Poma (1920-2014) was een veelzijdig man. Uitgesproken liberaal en overtuigd vrijzinnig, humanist, vrijmetselaar, maar ook wetenschapper, auteur, politicus en weerstander. In 1974 werd hij de eerste staatssecretaris met de portefeuille van Leefmilieu, in 1981 de eerste Vlaamse Gemeenschapsminister bevoegd voor Cultuur. Zowel voor als achter de schermen van de politiek liet Karel Poma een blijvende indruk na.
Als blijvend eerbetoon aan leven en werk van deze warme humanist en met de bedoeling om via de figuur van Karel Poma de liberale waarden van de Verlichting te vieren, werd in 2017 besloten een jaarlijkse Karel Poma-lezing te organiseren, met telkens een eminente spreker die een actuele invulling geeft aan die Verlichtingswaarden en de humanistische thema's die Karel zo dierbaar waren. De lezingenreeks wordt georganiseerd door een vijftiental organisaties van uiteenlopende signatuur, met als uitgesproken vrijzinnige organisaties het Humanistisch Verbond, deMens.nu en de Vrijzinnige Dienst van de Universiteit Antwerpen.
Een overzicht van de lezingen vindt u hieronder.
De lijst van de organiserende verenigingen (logo's) vindt u onderaan deze pagina.
Contact:
- [email protected]
- [email protected], T 03 233 70 32
Laureaat Prijs Vrijzinnig Humanisme
In 2009 was Karel Poma laureaat van de Prijs Vrijzinnig Humanisme. We citeren hier graag een fragment uit zijn aanvaardingsrede dat zijn persoonlijkheid en zijn vrijzinnige en liberale overtuiging perfect weergeeft:
'Een vrijzinnige is, zoals het woord het aantoont, iemand die vrij is in het geven van een zin aan zijn leven, hij is zingever van zijn leven. Hij moet uitgaan van een vrije keuze en kan geen dogma's aanvaarden. Vrijzinnigheid is dus geen synoniem van atheïsme. Het humanisme in zijn moderne betekenis verschilt zeer weinig van vrijzinnigheid, het steunt niet op een godsdienst maar op het Vrij Onderzoek en onderschrijft de waarden van de Verlichting.
Uit de tegenslagen moeten wij leren wat er verkeerd is gelopen, opdat wij in de toekomst niet meer dezelfde fouten zouden maken. Wij mogen ons niet laten meeslepen door een of andere vorm van ontgoocheling, van pessimisme, en weigeren rekening te houden met de lessen van de geschiedenis. Dat onderstreept het belang van de geschiedenis, door sommigen nochtans ten onrechte verguisd. Want belangrijker dan de gebeurtenissen, waarover de geschiedenis gaat, zijn de ideeën.
Als vrijzinnig humanist ben ik een optimist, en denk dat iedereen die de Verlichting en het vrijzinnig humanisme genegen is, een optimist in wezen is. Wie gelooft in de perfectibiliteit van de mens getuigt van optimisme.'
(geciteerd uit de Laudatiobrochure Prijs Vrijzinnig Humanisme 2009. Uitgereikt aan Karel baron Poma op zondag 21 juni 2009. Antwerpen, HVV, 2009, p. 9)
Publicatie Karel Poma. Vrijzinnig en liberaal. Een biografisch essay
In 2017 publiceerde het Humanistisch Verbond een biografisch essay over Karel Poma, geschreven door historicus dr. Jimmy Koppen: Karel Poma. Vrijzinnig en liberaal. Een biografisch essay (Humanistisch Verbond, CAVA, Liberas en Uitgeverij ASP).
Deze beknopte introductie tot leven en werk van een groot humanist en visionair politicus is te koop in de webshop van het Humanistisch Verbond.
Chronologisch overzicht van de lezingen
Karel Poma-lezing 2023
De vijfde Karel Poma-lezing vond plaats op 23 maart 2023, net zoals de vierde editie in de mooie AthenA-zaal van het GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen. Keynotespreker was de wereldvermaarde dendrochronologe Valerie Trouet, professor aan de University of Arizona in de VS en in januari 2023 benoemd tot wetenschappelijk directeur van het nieuw opgerichte Belgisch Klimaatcentrum. In haar lezing legde prof. Trouet aan de hand van wereldwijde voorbeelden uit hoe eeuwen aan jaarringgegevens ons begrip verbeterd hebben van de interacties tussen het klimaatsysteem, ecosystemen, en menselijke systemen.
Omdat prof. Trouet voor haar lezing geen uitgeschreven tekst gebruikte, zorgde het Humanistisch Verbond voor een aangepaste publicatie: een bundeling van een reeks niet eerder in boekvorm gepubliceerde columns die zij schreef voor de krant De Morgen, van juli 2021 tot februari 2023. De columns geven een mooi beeld van haar visie op diverse aspecten van de klimaatproblematiek, als wetenschapper én als mens.
De publicatie is beschikbaar in de webshop van het Humanistisch Verbond.
Bekijk hier de opname van de lezing.
Karel Poma-lezing 2022
De vierde Karel Poma-lezing heeft even op zich laten wachten: ze was oorspronkelijk gepland in 2021, maar een welbekend virus gooide stevig wat roet in het eten. Omdat de organisatoren weinig heil zagen in een online alternatief, werd beslist om te wachten tot de situatie het weer toeliet om de herinnering aan Karel Poma écht te kunnen vieren, met alles erop en eraan. Op 21 maart, de symbolische eerste lentedag van 2022, hield Jan baron Raes, algemeen directeur Opera Ballet Vlaanderen en voorzitter Festival van Vlaanderen Brussel Internationaal, een bezield én persoonlijk pleidooi voor een herwaardering van kunst en cultuur, als intrinsiek waardevolle hefbomen voor het creëren van een humane, betekenisvolle en waarlijk verlichte samenleving. De lezing vond plaats in de AthenA-zaal van het GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen. (Foto Jan Raes © Filip Van Roe)
De publicatie met de uitgeschreven tekst van de lezing is beschikbaar in de webshop van het Humanistisch Verbond.
Karel Poma-lezing 2019
De derde Karel Poma-lezing werd op 14 oktober 2019 verzorgd door voormalig journalist en succesvol auteur Johan Op de Beeck. In de voordacht met als titel 'Vrijheid van meningsuiting. Kerngedachte van de Verlichting' verwoordde Op de Beeck op kernachtige en snedige wijze zijn visie op wat volgens hem dé basisgarantie is van het democratische samenleven – een visie die hij eerder uitgebreid uiteenzette in zijn boek De bedreigde vrijheid. Uw vrije meningsuiting in gevaar? (Horizon, 2017) (Foto Johan Op de Beeck © Koen Bauters)
De publicatie met de uitgeschreven tekst van de lezing is beschikbaar in de webshop van het Humanistisch Verbond.
Karel Poma-lezing 2018
De tweede Karel Poma-lezing vond plaats op 11 september 2018 en werd uitgesproken door de betreurde prof. dr. Caroline Pauwels, toenmalig rector van de Vrije Universiteit Brussel. In haar gesmaakte betoog 'Verlichting als levenskunst' sloot rector Pauwels aan bij de Verlichtingstraditie die Karel Poma zo dierbaar was en die ook vandaag de beste basis vormt om duurzaam het hoofd te bieden aan existentiële onzekerheden en maatschappelijke uitdagingen. In een samenleving die steeds diverser wordt, moeten we ook op een andere manier over Verlichting kunnen praten. Verlichting is geen relict uit voorbije tijden, maar een moderne manier van in het leven staan. Ze is geen (loutere) vorm van erfgoed, maar een dynamisch en open project, waaraan iedereen kan deelnemen en waaraan we samen vormgeven. (Foto Caroline Pauwels © Lies Willaert)
De publicatie met de uitgeschreven tekst van de lezing is beschikbaar in de webshop van het Humanistisch Verbond.
[Onder constructie]