17 november 2022
Woke Universiteit Leiden: Wijken voor de waan van de dag
Zoals u wellicht heeft gehoord of gelezen is er een relletje ontstaan over een schilderij dat in een vergaderruimte van de Universiteit Leiden hing. Het schilderij werd van de muur gehaald en omgedraaid neergezet, omdat een promovenda zich aan het kunstwerk stoorde. De rechtendecaan Joanne van der Leun was opgetogen over deze actie. De staatssecretaris voor Cultuur Gunay Uslu liet weten blij te zijn met de discussie op de Universiteit Leiden over het verwijderde kunstwerk.
_Tijdsbeeld 1
Op het betreffende schilderij, dat in 1976 werd gemaakt door Rein Dool (1933), zien we het toenmalige college van bestuur van de Universiteit Leiden. Wat de promovenda zo storend vond? Er staan zes witte mannen op afgebeeld, en sommigen roken een sigaar. Natuurlijk is dit incident op zich een storm in een glas water, maar de universiteiten zijn vandaag de dag tot de nok toe gevuld met glazen troebel bronwater van het merk Woke en overal stormt het, dus er is wel degelijk een probleem.
Bron: https://www.powned.tv/artikel/uni-cancelt-schilderij-met-rokende-mannen-wan
Halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw bestond het college van bestuur van de Universiteit Leiden, zoals u kunt zien, uit mannen, witte mannen, en er werd nog volop gerookt. Laten wij dit alles even in historisch perspectief zetten.
In 1970 telde Nederland 13 miljoen mensen. Op enkele tienduizenden na waren die allemaal wit.
De tweede feministische golf was eind jaren zestig begonnen en vrouwen waren in vele sectoren van de maatschappij nog sterk ondervertegenwoordigd, ook onder hoogleraren en universiteitsbestuurders.
De Nederlandse arts Lenze Meinsma (1923-2008) was in de jaren zestig een roepende in de woestijn als het ging om de gevaren van roken, maar begin jaren zeventig begon hij uit medische hoek steeds meer steun te krijgen.
Wat kunnen we concluderen? Het schilderij van Rein Dool geeft een tijdsbeeld weer.
In 1970 telde Nederland 13 miljoen mensen. Op enkele tienduizenden na waren die allemaal wit.
De tweede feministische golf was eind jaren zestig begonnen en vrouwen waren in vele sectoren van de maatschappij nog sterk ondervertegenwoordigd, ook onder hoogleraren en universiteitsbestuurders.
De Nederlandse arts Lenze Meinsma (1923-2008) was in de jaren zestig een roepende in de woestijn als het ging om de gevaren van roken, maar begin jaren zeventig begon hij uit medische hoek steeds meer steun te krijgen.
Wat kunnen we concluderen? Het schilderij van Rein Dool geeft een tijdsbeeld weer.
_Tijdsbeeld 2
Ik laat u nog een schilderij zien dat een tijdsbeeld weergeeft.
Bron: https://www.uva.nl/shared-content/faculteiten/nl/faculteit-der-geesteswetenschappen/nieuws/2019/05/schilderij-vijf-vrouwelijke-hoogleraren.html
In 2019 werd in een gebouw van de Universiteit van Amsterdam een schilderij onthuld. Op de website van de UvA lezen we:
'In de centrale hal van het Bushuis hangt sinds 9 mei een groepsportret van vijf vrouwelijke hoogleraren die veel hebben betekend voor de Faculteit der Geesteswetenschappen. Met het schilderij, gemaakt door kunstenaar Rogier Willems (1969) en onthuld door collegevoorzitter Geert ten Dam en rector magnificus Karen Maex, laat de faculteit zien dat zij allang geen mannenbolwerk meer is, noch wil zijn.'
Hoe zal men over 46 jaar tegen dit schilderij aan kijken? Zal men er aanstoot aan nemen? Als het van de muur gehaald wordt, zal de toekomstige decaan, in navolging van Joanne van der Leun, opgetogen zijn als dat gebeurt? Zal de toekomstige staatssecretaris van Cultuur laten weten blij te zijn met de discussie die dan is ontstaan? Wat ik heb geleerd na mijn lange ontdekkingstocht door het land der Social Justice Warriors die resulteerde in het boek Ben ik wel woke genoeg? is dat universiteitsbestuurders maar al te gemakkelijk wijken voor de waan van de dag; in de USA, Canada en Groot-Brittannië, maar ook in België en Nederland.
_Ideologie is het tegengestelde van wetenschap
Universiteiten zien zichzelf steeds meer als bolwerken van sociale verandering in plaats van bolwerken van academische vrijheid. Ook dit wil ik even in historisch perspectief zetten. Ik las een paar dagen geleden een interview uit 1973 van bioloog Dick Hillenius (1927-1987) met etholoog en Nobelprijswinnaar Niko Tinbergen (1907-1988). Hillenius stelde aan de orde hoe gevaarlijk het was als mensen je woorden verdraaiden om je in een kwaad daglicht te stellen. Tinbergen vertelde dat hem dat was overkomen als gastprofessor in Vancouver, Canada. Een aantal maoïstische studenten volgde hem van universiteit naar universiteit en veroorzaakten groot tumult. Tinbergen werd voor fascist uitgemaakt.
'Die mensen waren totaal gesloten. Het enige wat ze deden was filibusteren. (…) Dat was alleen maar omdat ik gezegd had dat de mens geen tabula rasa is (dat hij geboren wordt met een aantal mogelijkheden en beperkingen, maar niet als een nog volledig door de omgeving te boetseren klompje klei). De waarheid ligt in het midden, de genetische programmering wordt aangevuld door de omgevingsprogrammering. Dat laatste is heel belangrijk in de mens, maar er zijn grenzen aan wat je kan.
Ideologie is blind, ideologie is het tegengestelde van wetenschap. De ideoloog – en daarin beleeft hij een vorm van religie – voelt zich niet sterk genoeg om met twijfel te leven, die hangt zich op aan een zekerheid, dan heb je dogmatiek.'
Ideologie is blind, ideologie is het tegengestelde van wetenschap. De ideoloog – en daarin beleeft hij een vorm van religie – voelt zich niet sterk genoeg om met twijfel te leven, die hangt zich op aan een zekerheid, dan heb je dogmatiek.'
_The Chicago Principles
In 2014 werden de Chicago Principles opgesteld, die de 'freedom of speech' en de 'freedom of expression' op Amerikaanse campussen zouden moeten garanderen. Aanleiding was een aantal incidenten waarbij studenten probeerden te verhinderen dat gastsprekers waar ze het niet mee eens waren aan het woord zouden komen. Inmiddels hebben 84 colleges en universiteiten in de USA de Chicago Principles of vergelijkbare richtlijnen ondertekend. In de Chicago Principles wordt de historica Hanna Holborn Gray (1930) geciteerd:
'Onderwijs moet niet bedoeld zijn om mensen op hun gemak te stellen, het is bedoeld om ze aan het denken te zetten. Van universiteiten mag worden verwacht dat ze de voorwaarden scheppen waarbinnen hard nadenken, en dus sterke onenigheid, onafhankelijk oordeel en het in twijfel trekken van hardnekkige veronderstellingen, kunnen gedijen in een omgeving van de grootste vrijheid.'
Het is de hoogste tijd dat universiteiten in België en Nederland hun eigen Chicago Principles formuleren en zich ontdoen van al die weke woke-waan van de dag. Je beklagen over een schilderij, het weghalen van een schilderij, het toejuichen dat een schilderij is weggehaald, blij zijn met de discussie die het veroorzaakt, het is allemaal 'virtue signalling', de buitenwereld laten zien hoe moreel verheven je wel niet bent.
Ik vraag mij oprecht af waardoor een universiteitsbestuurder wordt geïnspireerd die laat weten opgetogen te zijn over het weghalen van een groepsportret van een college van bestuur uit 1976, omdat iemand zich daaraan zegt te storen. In ieder geval niet door het motto van de Universiteit Leiden: Praesidium Libertatis, bolwerk van vrijheid.
Meer van Martin Harlaar