9 november 2023
Laudatio Arkprijs van het Vrije Woord 2023 voor Ruth Lasters
Op zaterdag 13 oktober werd de Arkprijs van het Vrije Woord uitgereikt aan Ruth Lasters, in het Huis van Herman Teirlinck (Beersel). Ingrid Vander Veken sprak de laudatio uit, voorzitter van het Arkcomité Yves T'Sjoen leidde als volgt in.
Dames en heren, geachte genodigden
Geachte laureaat van de Arkprijs van het Vrije Woord 2023,
beste Ruth Lasters
Vandaag is het feest. We reiken de 73e Arkprijs van het Vrije Woord uit. De naam van de laureaat staat voortaan gegrift in de roemruchte Ark. De nominatie en de bekroning van Ruth Lasters passen volkomen in het opzet en de symbolische waarde die de Arkprijs in Vlaanderen vertegenwoordigt. De Arkprijs is ingesteld door Herman Teirlinck na ideologische discriminatie tegenover Marnix Gijsen in 1950. U kent dat verhaal, zoniet moet u het lezen. Dat wij ruim zeventig jaar na de eerste bekroning – Christine D’haen – de prijs uitreiken in het huis van Herman Teirlinck hier in Beersel versterkt die symboliek. Nadat vele jaren de Ark is opgevoerd in de kapel van De Zwarte Panter in Antwerpen, in de bijzondere gastvrijheid van Adriaan Raemdonck, is dit de vierde keer dat we de bekroonde vieren op deze literair-historisch en symbolisch beladen plek. Eerst Jozef Deleu, dan Caroline Pauwels en Peter Verhelst en nu dus Ruth Lasters.
© Thierry Geenen
De stichting Arkcomité van het Vrije Woord heeft als doelstelling de bevordering van de 'Nederlandse cultuur’ en de verdediging van de vrije meningsuiting. De stichting zet de taak voort van de redactie van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, toen vooral literaire schrijvers zijn bekroond. U moet er de erelijst van de prijs maar op naslaan. Ruth bevindt zich in exquis gezelschap. In de brochure, onder de redactie van Lukas de Vos, staan alle namen chronologisch afgedrukt. Op de sokkel van de Ark kunt u ze met wat geduld en puzzelwerk ook lezen.
Tijdens de juryberaadslaging over de nominaties wordt doorgaans heftig gedebatteerd over organisaties en personen die op het publieke forum voor maatschappelijk relevante thema’s opkomen, veelal in de contramine, het woord nemen in de publieke ruimte, de nek uitsteken en de goede zaak verdedigen. Ook het belang van de 'Nederlandse cultuur’ in de breedste zin van dat woord komt nadrukkelijk aan bod. Een woord of dus een cultuurbegrip dat de afgelopen tijd politiek wordt gerecupereerd.
© Thierry Geenen
Alle criteria en overwegingen die ik zojuist opsomde, zijn verenigd in de bekroning van Ruth Lasters.
We klinken op de schrijfster en zeer betrokken leerkracht Ruth Lasters. Wat hou ik van die dichtbundels Lichtmeters en Tijgerbrood, de romans Poolijs, VIN en Feestelijk zweet. Het gedicht 'Losgeld’, intussen behorend tot het collectief geheugen van Vlaanderen, zo stel ik mij voor, hangt al maanden aan het prikbord naast mijn kantoor in de faculteit Letteren en Wijsbegeerte in Gent. Dagelijks krijgen honderden studenten – passanten – de gelegenheid om het gedicht te lezen. Op die manier trachten we aan de universiteit bij te dragen tot dat collectieve geheugen.
Bekend is de zaak van het Antwerps stadsdichterschap-vijfmanschap en de aanvaring met de politieke overheid, een kwestie die mede ten grondslag ligt aan de bekroning. Maar we brengen natuurlijk tegelijk hulde aan een wonderlijke schrijfster, scherp en geestig, voor geen gat te vangen, eigenzinnig haar pad volgend. Voor die vastberadenheid, zelfs halsstarrigheid – in de meest creatieve zin – verdient Ruth de symbolische en belangrijke prijs.
© Thierry Geenen