24 september 2024
Aan Zijne Majesteit de Koning Filip van België
Naar aanleiding aan het bezoek van paus Franciscus aan België, schreef Mario Van Essche, voorzitter van het Humanistisch Verbond, een brief aan Koning Filip. Daarin maakt hij duidelijk dat het met veel ongepaste aandacht en luister omgeven pausbezoek niet bij alle landgenoten in goede aarde valt. Hieronder kunt u lezen waarom de vrijzinnig-humanistische gemeenschap weinig redenen heeft om te applaudisseren voor een immorele leider van een immoreel instituut.
Sire
Later deze week nodigt u 'zijne heiligheid' de paus uit om 'de natie toe te spreken' (de citaten komen uit de door uw diensten gestuurde uitnodiging).
Dit is bijzonder ongelukkig.
Niet omdat ikzelf of andere vrijzinnig humanisten zouden vinden dat de paus niet zou mogen spreken. Het is onze levensbeschouwelijke stroming die gevochten heeft voor de vrijheid van meningsuiting en dat recht heeft helpen verwerven, waarbij vaak moest worden opgetornd tegen de weerstand van de Kerk.
Ook de ontvangst van de paus als staatshoofd door ons staatshoofd, vormt op zich geen probleem. Dat is een statenrechtelijke logica. Wij zijn tenslotte democraten. Ook een kwestie die iets populairder was bij onze vrijzinnig-humanistische aanhang dan bij de katholieke.
Evenmin vinden we dat de paus het land niet zou mogen betreden. Het is onze levensbeschouwelijke stroming die het recht op zelfbeschikking heeft afgedwongen tegen een blijvende tegenstand van de Kerk. De paus mag dus gerust gaan en staan waar hij wil en om dezelfde reden kunnen wij bovendien ook alleen maar respect opbrengen voor uw eigen levensbeschouwelijke overtuiging (en die van allen).
Al zeker niet willen we de Katholieke Universiteit van Leuven beletten gasten uit te nodigen die haar belieft. Daarvoor zijn wij te veel voorstander van de academische vrijheid en de vrijheid van onderzoek. Andermaal een principe dat we hebben moeten verdedigen tegen de Kerk.
Evenwel heeft 'de natie' geen preek meer te ontvangen van een paus met dit palmares, die namens een instituut spreekt met een dergelijke gevulde kerfstok.
De paus staat immers in het (morele) krijt bij onze natie.
Al meer dan twintig jaar lang tracht deze natie het structurele misbruik van kinderen door priesters te doen ophouden en de misdrijven die (massaal) plaatsvonden te bestraffen. De katholieke Kerk, van wie de paus nog steeds de (internationale) leiding heeft, heeft alles gedaan om dat te beletten. Dat zeggen wij niet. Dat bleek, voor de zoveelste keer, uit het programma Godvergeten. Een programma dat evenwel niet veel nieuws aan het licht bracht, maar de problematiek nog eens goed samenvatte. De burgerlijke maatschappij, onze natie dus, is daarin passief gebleven.
Uit het rapport van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) betreffende een 'Bijzonder onderzoek "Kelk"', goedgekeurd door de Algemene Vergadering van de Hoge Raad voor de Justitie op 15 april 2024, bleek dat het gerecht niet in staat was gebleken tot adequate opsporing van de zedenfeiten gepleegd door geestelijken en van het misdrijf van het toedekken ervan door de Kerk (dat wel degelijk aan het instituut kan verweten worden). Het rapport maakt gewag van een hoog aantal 'disfuncties', om nog maar te zwijgen van het herhaaldelijk 'verdwijnen' van processen-verbaal en massaal veel dossierstukken, naast het schenden van de rechten van de verdediging door het uitsluiten van de burgerlijke partijen uit delen van de procedure, en dit terwijl de advocaat van de Kerk wél (eenzijdige) toegang kreeg door de strafgerechten (zonder dat de inhoud van die gesprekken ergens geregistreerd werd).
Hoewel bisschop Johan Bonny hierover op De Afspraak (VRT) verklaarde dat hij al het mogelijke had gedaan om tot bestraffing te komen, eiste de Kerk wel de dossiers terug zodat bestraffing onmogelijk werd. Het was waarschijnlijk een lapsus van Johan Bonny als hij tijdens het gesprek stelde dat het om 450 dossiers ging (uit het rapport van de HRJ blijkt dat het 445), waarvan '90% verjaard' was, wat dus betekent dat de Kerk een procedureslag heeft gevoerd om de vervolging van 45 plegers van zedenmisdrijven te beletten, wat op dat moment dus nog mogelijk was …
Zo is de Antwerpse pater Jan Van Dael nog steeds actief als leider van een weeshuis, waar hij naartoe vluchtte (met steun van de Kerk) omdat hij hier niet meer kon functioneren nadat er massaal veel verhalen opdoken van de zedenfeiten die hij hier pleegde. Decennialang kon hij met blijvende ondersteuning van de Kerk slachtoffers maken, en dat tot op heden.
Mensen die ooit ter plekke gingen vertelden mij over de pathologische apathie van heel wat Braziliaanse kinderen ter plaatse, die worstelen met de gevolgen van misbruik. En, ja hoor, het (disfunctionerende) gerecht ging ter plaatse met een rogatoire commissie waarbij ze zich beperkten tot het bevragen van een aantal aanwezigen, wat moeilijk ernstig kan te noemen zijn.
Sire, welke andere organisatie, welke andere instelling of instituut, welke andere vereniging zouden wij met evenveel eerbied bejegenen die datzelfde palmares nalaat?
Het is minstens te hopen dat de paus de natie zal vertellen hoe hij de Belgische Kerk opdracht zal geven de dossiers terug te geven en het gerecht zijn werk laten doen.
Dat is niet alles.
Eind 2023 kwam eveneens aan het licht dat de Belgische katholieke Kerk tot in de jaren '80 30.000 moeders, soms zelfs onder narcose, liet bevallen om hen vervolgens hun kinderen af te nemen zonder hun toestemming om deze vervolgens te verkopen voor grof geld. Soms werden de moeders zelfs ongevraagd gesteriliseerd. De kerk moet er onmetelijke kapitalen mee verdiend hebben.
Deze berichten van een lucratieve mensenhandel (in de meest letterlijke betekenis van het woord) gingen voorbij zonder veel verdere ophef.
Het is nog te hopen dat de paus zijn vaak geformuleerde antihumanistische standpunten niet zal herhalen aan de natie.
Vrouwen die beslissen tot een zwangerschapsafbreking (en hoewel het cijfer in ons land tot de laagste van de wereld behoort, betreft het, volgens de laatst bekende cijfers, toch ongeveer één op vijf) zette deze paus weg als 'huurmoordenaars'.
LGBTQ+ worden niet alleen binnen de Kerk zelf als minderwaardig behandeld, maar de paus zelf roept steevast op tot een minderwaardige en discriminerende behandeling van LGBTQ+-mensen, gaande van het tegenwerken van de wetgeving op het huwelijk tot medisch-ethische restricties.
Vorige week nog zette de paus de huidige vicepresident Kamala Harris van de Verenigde Staten op eenzelfde niveau als de voormalige president en huidige presidentskandidaat Donald Trump, die voor zijn land een racistisch en door geweld gedreven platform uitrolt.
De natie heeft hier geen boodschap aan. Zeker deze natie niet.
Uit het beperkte aantal cijfers over levensbeschouwing in ons land blijkt dat de Kerk, ondanks een eeuwenlang, verplichtend opgelegd monopolie, zijn aanhang verloren is en de derde grootste strekking is geworden, wat hoe dan ook een minderheidspositie is.
Uit een IPSOS-onderzoek van 2023 (de bevraging ging van 20 januari 2023 tot 3 februari 2023) blijkt dat 65% van de Belgen vindt dat religie meer kwaad dan goed doet. Slechts 18% gelooft nog in de goden zoals omschreven in de heilige boeken van de monotheïstische godsdiensten.
De jaarrapporten van de Kerk zelf stellen dat het aantal wekelijkse kerkgangers daalde van 286.393 in 2016 tot 172.986 in 2022 (dat zijn hun eigen cijfers). Het IPSOS-onderzoek van 2023 bevestigt deze cijfers en stelt dat minder dan 10% van de Belgen nog een religieuze eredienst bijwoont, waarbij er meer aanhangers zijn van de islam dan van de katholieke Kerk.
Wat abortus betreft, bleek uit een onderzoek van deMens.nu (de Unie Vrijzinnige Verenigingen) in 2018 dat het ontzeggen van abortuszorg voor vrouwen een daad van geweld is en dat drie vierde van de Belgen voorstander is van legalisering van de mogelijkheid tot zwangerschapsafbreking (het merkwaardige is dat dat ook zo is bij wie zich 'katholiek' noemen).
Onze natie is derhalve de meest geseculariseerde ter wereld.
Sire, begrijp mij niet verkeerd. Vrijzinnig humanisten zijn voor zelfbeschikking en het maken van eigen keuzes. Ik zal dan ook nooit enige kritiek hebben op iemands geloofskeuzes. Elke bekeringsplicht is ons vreemd en ik kan alleen maar respect hebben voor gelovigen. Geestelijken als Desmond Tutu, Ernesto Cardenal of Oscar Romero zijn ook voor mij helden.
Het probleem is dat de Kerk het recht op zelfbeschikking niet respecteert en de (wat mij betreft zelfs natuurrechtelijke) idee van de gelijkheid van elke mens niet in de praktijk toepast en zelfs belet. Het instituut misdraagt zich en het is niet meer aan de staatsstructuren om daarvoor te plooien.
Dat gebeurt nog steeds massaal:
- De actualisering van de abortuswetgeving aan het maatschappelijke draagvlak staat deze week op de politieke agenda. De politieke verhoudingen reflecteren de maatschappelijke verhoudingen niet en dit geldt voor heel wat wetgeving, waarin de Kerk een ongeoorloofde inmenging blijft hebben in de politieke keuzes;
- De financiering van de levensbeschouwingen is ronduit oneerlijk. Vrijzinnig humanisten krijgen slechts één dertigste van de (openlijke) subsidiestromen van de katholieke Kerk, terwijl vrijzinnig humanisten de grootste groep uitmaken. Moslims, die de tweedegrootste groep zijn, krijgen even weinig;
- Als men in het Vlaams Subsidieregister de zoekwoorden 'katholiek', 'christelijk', 'vrijzinnig' en 'humanistisch' invoert, dan krijg je een grote scheeftrekking in het toekennen van subsidies. Als men daaraan toevoegt 'islam' en 'moslim', dan is deze des te groter. Ik geef u de cijfers:
- 'Katholiek': 2.061 subsidieposten;
- 'Christelijk': 266 subsidieposten;
- 'Vrijzinnig': 14 subsidieposten;
- 'Humanistisch': 10 subsidieposten;
- 'Islam': 8 subsidieposten;
- 'Moslim': 0 subsidieposten.
Voor de duidelijkheid: ik beweer niet dat dit een correcte steekproef is. Heel wat organisaties hebben de ingebrachte zoektermen niet in hun titel en komen dan ook niet uit de zoekmachine, maar het geeft wel een bijzonder confronterende indicatie.
- …
U kent ongetwijfeld de uitspraak van Abraham Lincoln 'You can fool some of the people all of the time, and all of the people some of the time, but you cannot fool all of the people all of the time'. Lincoln voelde dan ook als geen ander (de limieten van) het draagvlak aan die hij bij zijn bevolking had.
De realiteit is dat de overgrote meerderheid van de natie miskend wordt om levensbeschouwelijke redenen: in de rechten die in onze wetboeken staan, in de bescherming die de rechtsstaat zou moeten bieden, in herverdeling binnen de culturele wereld, in het onderwijs, in gezondheidszorg en op vele andere gebieden.
De scheeftrekking gebeurt van de meest noodzakelijke noden van de mens zoals gezondheidszorg en onderwijs tot in de erkenningen die het land geeft in adeltitels en bij de toekenning van diverse orden. Het is alomtegenwoordig. Niet-katholieken worden Staatsvergeten.
Vrijzinnig humanisten zijn geen klagers. We hebben u nog nooit gecontacteerd en we nemen doorgaans pas contact op met ministers als er weer eens een poging gedaan wordt om onze middelen te beperken, zoals momenteel aan de gang is.
Dat betekent niet dat er geen grenzen zijn.
Sire, bij deze: de natie mort. De hele natie.
Met bijzondere hoogachting
Mario Van Essche
Voorzitter Humanistisch Verbond vzw
Kopie van dit schrijven wordt gezonden naar de eerste minister, de minister van Justitie en de Vlaamse minister-president.
Meer van Mario Van Essche