27 oktober 2025
Besnijdenis bij jongens: een beslissing die niet aan ouders toekomt
Bij de besnijdenis van jongens wordt de voorhuid van de penis chirurgisch verwijderd. In België gebeurt dit grotendeels om niet-medische redenen: uit religieuze, culturele of vermeende hygiënische overwegingen. Toch verdient deze praktijk dringend een maatschappelijk en ethisch debat, zeker wanneer ze wordt uitgevoerd op minderjarigen die daar zelf geen zeggenschap over hebben.
Er zijn slechts enkele medische situaties waarin een besnijdenis een gerechtvaardigde ingreep kan zijn. Het gaat dan om een vernauwde voorhuid die ondanks lokale behandeling ernstige klachten blijft veroorzaken. Ook bij herhaalde infecties die niet reageren op de behandeling of bij anatomische afwijkingen kan tot besnijdenis overgegaan worden.
Deze indicaties zijn uitzonderlijk. Volgens pediatrische en urologische richtlijnen is het overgrote deel van de besnijdenissen (meer dan 99%) niet medisch noodzakelijk.
Bij niet-medische besnijdenissen gaat het om een onomkeerbare ingreep op een gezond kind, zonder zijn toestemming. Het kind ondergaat pijn, bloedverlies en een risico op complicaties zoals infectie, overmatige bloeding, littekenvorming of verminderde gevoeligheid. Ook psychologische gevolgen zoals gevoelens van verlies, schaamte of schending van lichamelijke autonomie worden steeds vaker erkend, zeker bij mannen die als volwassene beseffen dat deze keuze hen is ontnomen.
Een fundamenteel principe in de medische deontologie luidt: primum non nocere (vooreerst geen kwaad doen). Artsen horen enkel in te grijpen als dat medisch verantwoord en noodzakelijk is. Bij gezonde jongens is er geen medische noodzaak, en dus geen ethische rechtvaardiging om te snijden.
Recent kondigde het RIZIV aan dat het vanaf 1 januari 2026 de terugbetaling van niet-medische besnijdenissen zal stopzetten. Dat is een belangrijke en moedige beleidsbeslissing: publieke middelen horen niet te worden ingezet voor ingrepen zonder medische noodzaak of meerwaarde.
Maar het probleem reikt verder dan de financiële kant alleen. Zelfs zonder terugbetaling blijft de besnijdenis van gezonde jongens legaal én maatschappelijk aanvaard, terwijl ze haaks staat op zowel de medische deontologie als de rechten van het kind. De fundamentele vraag is dus niet wie de ingreep betaalt, maar of het moreel aanvaardbaar is dat een onomkeerbare ingreep op een gezond kind überhaupt wordt uitgevoerd.
Volgens het Verdrag inzake de Rechten van het Kind heeft elk kind recht op fysieke integriteit, bescherming tegen niet-noodzakelijke medische handelingen en het recht om later zelf te beslissen over zijn lichaam. Daar komt nog het gelijkheidsbeginsel bij: meisjes worden in onze samenleving terecht wettelijk beschermd tegen elke vorm van genitale verminking, ongeacht religieuze of culturele motieven. Dat jongens diezelfde bescherming niet genieten, is juridisch én moreel moeilijk te verdedigen.
Wanneer ouders overwegen hun zoon te laten besnijden, zouden zorgverleners de plicht moeten hebben objectief te informeren over de risico's, het gebrek aan medische noodzaak en de mogelijke gevolgen op lange termijn. De enige ethisch consistente positie is dat niet-medische besnijdenis enkel kan plaatsvinden nadat de betrokkene zelf, op voldoende volwassen leeftijd en met volledige kennis van zaken, bewust instemt.
Een samenleving die kinderrechten ernstig neemt, kan niet langer wegkijken van het feit dat miljoenen jongens wereldwijd zonder noodzaak en zonder toestemming worden besneden.
Lichamelijke autonomie is geen voorrecht van volwassenen of van meisjes, maar een recht van ieder kind. Wie echt 'het beste' voor zijn kind wil, wacht tot hij oud genoeg is om daar zelf over te beslissen.
Lichamelijke autonomie is geen voorrecht van volwassenen of van meisjes, maar een recht van ieder kind. Wie echt 'het beste' voor zijn kind wil, wacht tot hij oud genoeg is om daar zelf over te beslissen.
(Tekst oorspronkelijk gepubliceerd op demorgen.be, 18 oktober 2025. Overgenomen met toestemming van de auteur.)