22 maart 2021
Water. Waarom elke druppel telt.
Ter gelegenheid van Wereldwaterdag vraagt prof. em. Marc Van Molle aandacht voor het mondiale probleem van waterschaarste. Hij publiceerde er zopas een belangwekkend boek over bij Uitgeverij ASP, in samenwerking met het Humanistisch Verbond.
Op 22 maart 1993 werd, op initiatief van de Verenigde Naties, voor het eerst de Wereldwaterdag georganiseerd. Toen reeds was men zich al lang bewust van de ernst van de waterschaarste.
Op een planeet die voor 70% uit water bestaat, sterven dagelijks twintig- tot dertigduizend mensen door een gebrek aan zuiver water. De druk op het schaarse en levensnoodzakelijke water neemt jaar na jaar toe: in 1990 leefden 335 miljoen mensen in een situatie van waterschaarste. Vandaag leven 3,6 miljard mensen in een gebied dat onderhevig is aan waterschaarste tijdens ten minste één maand per jaar, dat is nagenoeg de helft van de wereldbevolking. Tegen 2050 kan dat dat oplopen tot 4,8 à 5,7 miljard mensen. De watervoorraden zullen tegen 2030 wereldwijd slechts kunnen voldoen aan 60% van de vraag.
Het beschikbare zoet water is ook nog eens zeer ongelijk verdeeld over de verschillende continenten. Vooral de inwoners van Afrika, Europa en Azië beschikken over een bijzonder kleine hoeveelheid zoet water. De mens slaagt er bovendien in om het schaarse beschikbare water te verspillen, te vervuilen en slecht te beheren. Als gevolg van de toenemende industrialisering en de groeiende irrigatielandbouw, neemt het verbruik van water sneller toe dan de groei van de wereldbevolking. De klimaatverandering zal deze toestand nog verergeren. Er stelt zich overduidelijk een waterprobleem op onze 'blauwe planeet'.
Tegen 2050 zal in grote delen van Europa en het Middellandse Zeegebied de beschikbare hoeveelheid water alleen maar afnemen, en dit vaak met meer dan de helft. De droogterisico's in Europa zijn in 2020 reeds opmerkelijk toegenomen. Een recente studie in Nature Geoscience (15 maart 2021) toont dat de zomers in Europa tijdens de voorbije 2110 jaar nooit zo droog geweest zijn dan deze sedert 2015.[1] Tegen 2070 blijkt de situatie dramatische vormen aan te nemen. Een droogte die vandaag terugkeert om de honderd jaar zou tegen 2070 minstens eens om de tien jaar voorkomen in grote delen van West-Europa en rond de Middellandse Zee, alsook in Oost-Europa en Turkije.
De toenemende wereldbevolking zal een groter verbruik van water met zich meebrengen. Daarbij komt nog eens dat een groot deel zich in de toekomst verder industrieel zal ontwikkelen. Indien de hele wereldbevolking in 2050 dezelfde graad van industriële ontwikkeling zou kennen als België vandaag, zou de gemiddelde watervoetafdruk van de wereldburger 7400 liter water per dag per persoon bedragen. Het globale waterverbruik zou dan meer dan verdubbelen.
Om te kunnen voldoen aan die toenemende vraag naar water zullen we voluit moeten inzetten op de aanpassing van ons consumptiepatroon, om de gemiddelde watervoetafdruk te kunnen reduceren naar 4000 liter water per dag per persoon, of indien mogelijk nog minder.
Maar ook dan zal er nog een tekort aan water zijn. Verder inzetten op een vermindering van de vraag via hergebruik van afvalwater, optimalisering van irrigatiesystemen en de handel in virtueel[2] water kan ons misschien helpen om tegen 2050 onze watervoetafdruk te beperken tot het huidige wereldgemiddelde van 3400 liter per dag per persoon.
Om te kunnen voldoen aan die toenemende vraag naar water zullen we voluit moeten inzetten op de aanpassing van ons consumptiepatroon, om de gemiddelde watervoetafdruk te kunnen reduceren naar 4000 liter water per dag per persoon, of indien mogelijk nog minder.
Maar ook dan zal er nog een tekort aan water zijn. Verder inzetten op een vermindering van de vraag via hergebruik van afvalwater, optimalisering van irrigatiesystemen en de handel in virtueel[2] water kan ons misschien helpen om tegen 2050 onze watervoetafdruk te beperken tot het huidige wereldgemiddelde van 3400 liter per dag per persoon.
Maximale inspanningen leveren om de klimaatverandering minimaal te houden om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te realiseren, is bij dit alles een noodzakelijk te realiseren voorwaarde. Pas indien al deze inspanningen niet de gewenste resultaten opleveren, moeten we onze toevlucht nemen tot een noodoplossing, namelijk de verdere toename van het aanbod van water.
Ontzilting van zout water is waarschijnlijk de meest veelbelovende technologie om in de toekomst het aanbod aan water te vergroten, en nieuwe technologische ontwikkelingen maken deze optie steeds aantrekkelijker. Ontzilting zal pas een echt 'duurzame' oplossing zijn, wanneer een oplossing wordt gevonden voor de gigantische hoeveelheid vervuild afvalwater die deze techniek genereert.
De manier waarop we de coronapandemie hebben aangepakt, geeft weer hoezeer waterschaarste in onze westerse wereld een echte 'ver-van-ons-bed-show' is. In 2020 stierf 1 miljoen mensen aan corona. Men zet alle mogelijke middelen in om de pandemie de kop in te drukken, duizenden miljarden euro's worden geïnvesteerd. Tijdens datzelfde jaar stierven meer dan 9 miljoen mensen door een gebrek aan zuiver water. In de minst ontwikkelde landen wordt kindersterfte voor 30 tot 50% veroorzaakt door een gebrek aan zuiver water. Wereldwijd zijn 80% van alle ziektegevallen te wijten aan een gebrek aan zuiver water, goede sanitaire voorzieningen en hygiëne. Om de doelstelling van de Verenigde Naties te bereiken, die stelt dat tegen 2030 iedereen toegang moet hebben tot veilig drinkwater en basissanering, is een investering nodig van om en bij de 500 miljard euro per jaar, geld dat tot nu toe niet gevonden werd! Het betreft nochtans een peulschil in vergelijking tot onze investering in de bestrijding van corona.
_Het boek bestellen?
Water. Waarom elke druppel telt.
Het boek Water. Waarom elke druppel telt, kost € 25 (incl. verzending) en is verkrijgbaar bij Uitgeverij ASP.
Het kan ook worden besteld via het Humanistisch Verbond, [email protected].
Het kan ook worden besteld via het Humanistisch Verbond, [email protected].
_Noten
[1] Büntgen, U., Urban, O., Krusic, P.J. et al. (2021). Recent European drought extremes beyond Common Era background variability. Nat. Geosci.
[2] Onder virtueel water verstaat men de hoeveelheid water nodig om een product te produceren. Zo vraagt de productie van een auto gemiddeld 250 000 liter water.
Meer van Marc Van Molle
[2] Onder virtueel water verstaat men de hoeveelheid water nodig om een product te produceren. Zo vraagt de productie van een auto gemiddeld 250 000 liter water.