Het Vrije Woord
Geschreven door Johan Swinnen
  • 438 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

27 januari 2025 Afscheid van Roland Minnaert
Een vrijgevochten visionair
_'(...) en je hebt ontzettend veel zin wat te gaan slenteren, dingen te zien, foto's te nemen (want we waren fotograaf, ik ben fotograaf).' — Julio Cortázar, 'Het kwijlen van de duivel'
Met diep verdriet nemen wij afscheid van Roland Minnaert, geboren op 12 juli 1939 in Antwerpen, een ware pionier binnen de humanistische fotografie en een getalenteerd graficus. Op 23 januari 2025 verliet Roland ons plotseling in zijn thuis in Mechelen door een hartaderbreuk, terwijl hij nog beelden creëerde aan zijn computer. Het is een pijnlijke herinnering aan zijn onafgebroken toewijding en passie voor kunst.
Roland was een autodidact in de fotografie, een vak waarin hij uitblonk dankzij zijn onvermoeibare nieuwsgierigheid en creatieve geest. Tussen 1963 en 1973 werkte hij voornamelijk als publicitair, industrieel en decoratief fotograaf, en hielp hij talloze bedrijven en projecten visueel vooruit. Deze periode legde de basis voor zijn unieke stijl en technische expertise, die later tot uiting kwam in surrealistische composities waarin hij fotografie moeiteloos met lithografie wist te versmelten.
In studio,1968
_Een vrijgevochten, vrijzinnige fotograaf
Sinds de stoute jaren 1960 tot aan zijn laatste werkzaamheden onderscheidde Roland zich door zijn vrijgevochten en vrijzinnige benadering van de fotografie. Zijn oeuvre is een visueel manifest van het groeiende zelfbewustzijn in een veranderende maatschappij. Altijd gewapend met zijn camera als trouwe metgezel, zocht Roland naar de essentie van vrijheid. Wanneer de realiteit niet aan zijn verwachtingen voldeed, regisseerde hij scènes vol dramatiek; als beroepsvoyeur zette hij de werkelijkheid naar zijn hand. Met ironie, humor en een open blik vond hij aansluiting bij de meest uiteenlopende mensen: van libertijnse bohemiens tot excentriekelingen in de kunst- en cultuurwereld.
Deze eigenzinnige beeldtaal, met vrijheid als rode draad, geeft zijn foto's een uitzonderlijke kwaliteit. Een sterk gevoel voor compositie en een onophoudelijke drang tot experiment kenmerken zijn werk. Roland was geen fotograaf die de werkelijkheid louter registreerde; hij was bovenal een artiest van de ziel, altijd op zoek naar de diepere betekenis achter wat hij zag. Zo konden we de wereld door zijn ogen ervaren: een ludieke Hugo Claus op het Conscienceplein, een verliefde Paul Snoek of Chris Lomme, sensuele fotoshoots met Laura Gemser, Beverly of Marika, of de gewapende Jef Geeraerts – alles in het teken van een open en vrije geest.
Met Beverly in bed
_Publicaties en tentoonstellingen
Het Humanistisch Verbond publiceerde in 2021 een overzichtsboek met zijn werk, samengesteld uit zijn rijke archief. Hierin staan prachtige teksten van Naomi Meulemans, Willem Elias, Rudolf De Smet, Sanne Huysmans, Gert De Nutte en Benny Madalijns. Dankzij de vereniging werden er ook tentoonstellingen in Antwerpen, Mechelen en Diest georganiseerd en verscheen er een gefilmd interview met ondergetekende. Zo konden talloze bezoekers kennisnemen van Rolands visie en creativiteit. Zoals Gert De Nutte in het voorwoord van het boek schreef:
'… niets interesseert de mens zozeer als de mens in al zijn fascinerende gedaanten … maar niet het lijdende, door god en gebod getekende slachtoffer dat boet voor zonde en schuld, wel de triomfantelijke, vreugdevolle celebrant van leven, liefde, vrijheid en schoonheid.'
Die woorden vatten de kern van Minnaerts beeldmateriaal treffend samen. Zijn werk getuigt van een onwrikbaar geloof in de kracht van kunst en vrijheid – waarden die de mens in al zijn facetten vieren.
Androgyne
_Persoonlijke achtergrond
Roland leefde samen met Bea Vercruysse, een expert in psychologische coaching, met wie hij een liefdevol huwelijk deelde. Uit een eerder huwelijk kreeg hij een zoon, Joeri. Maar bovenal was hij een beroepsvoyeur: een scherpe waarnemer van alles wat hem omringde. Of hij nu spontaan de ontspanknop indrukte of bewust een foto ensceneerde met decor, belichting en accessoires, zijn instinct als fotograaf stond altijd centraal.
Zelf ontdekte ik Roland in 2018, toen hij een film maakte over kunstschilder Paul De Ryck – een project dat meteen zijn fotografische achtergrond blootlegde. Die kennismaking leidde tot een bezoek aan zijn huis in Mechelen en mondde uit in het idee voor een boek en een tentoonstelling. Opmerkelijk genoeg was zijn oeuvre, ondanks zijn lange loopbaan, nog maar weinig getoond of gepubliceerd. Met de uitgave van het overzichtsboek in 2021 kreeg Roland eindelijk de erkenning die hij verdiende.
Making of
_Jeugd en inspiratiebronnen
Rolands jeugdjaren vormden de basis van zijn latere werk. Hij groeide op in een tolerante omgeving, met een vader die christelijke waarden uitdroeg maar zelf socialist was. Deze ogenschijnlijke tegenstellingen voedden Rolands kritische blik en stimuleerden zijn behoefte aan onafhankelijkheid en zelfexpressie. Al vroeg in zijn leven kwam hij tot de conclusie dat de realiteit vaak is wat we er zelf van maken – een filosofisch inzicht dat in zijn foto's steeds terugkeert. Hij voelde zich tevens aangetrokken door denkers als Sartre en Camus, en het absurdisme dat hun werk kenmerkte.
Zijn fotografie werd zo een zoektocht naar betekenis en authenticiteit, waarbij hij de grenzen tussen realiteit en verbeelding geregeld liet vervagen. Sensualiteit en erotiek spelen een prominente rol in zijn oeuvre, maar altijd met een onderliggende aandacht voor het metafysische en spirituele. Door taboes niet uit de weg te gaan en de menselijke existentie – in al haar absurditeit en poëzie – te tonen, plaatste Minnaert zich als voorloper in de Vlaamse fotografie.
Visite à Père Lachaise
_Een blijvende impact
Ter gelegenheid van de 'Werelddag van de Fotografie' in 2021 interviewde ik drie bekende Vlamingen – Johan Braeckman, Anne Chapelle en Bruno De Wever – over iconische fotografie. Elk van hen koos een foto van Roland Minnaert, een veelzeggende illustratie van de diepe waardering die zijn werk geniet binnen de kunstgemeenschap.
Roland Barthes schreef ooit over het punctum van een foto: 'Het punctum van een foto is dat toeval in de foto dat me steekt, maar me ook kwetst, me doodsteekt als met een dolk'.
Zo ook het punctum in Rolands werk: het laat niemand onberoerd en nodigt uit tot reflectie over leven, vrijheid en liefde.
Wautex, 1981
_Nalatenschap
Hoewel hij ooit als 'conducteur' bij bouwwerken begon, ontdekte Roland al snel dat fotografie zijn ware roeping was. Hij leerde het vak grotendeels autodidactisch en via het atelier van fotograaf Paul Seghers, waarna hij zijn eigen fotostudio en showroom oprichtte. Zijn oeuvre is buitengewoon veelzijdig – van portret, mode, huwelijk, industriële opnames, food en architectuur tot naaktfotografie en medische illustraties.
Ondanks deze rijkdom aan genres bleef hij lang onder de radar van grote fotomusea en uitgevers. De herontdekking in 2021 maakte duidelijk hoe vernieuwend en divers zijn werk is. Door de mens in al zijn sensualiteit, absurditeit en poëzie te verbeelden, en zo taboes te doorbreken, leverde Roland een unieke bijdrage aan de Vlaamse fotografie en de humanistische beweging.
Met zijn vrijzinnige geest en scherpe blik herinnert zijn oeuvre ons aan de kracht van vrijheid – een thema dat naadloos aansluit bij de idealen van het Humanistisch Verbond. Wij danken Roland voor de visuele verhalen die hij met ons deelde en zijn blijvende inspiratie voor de generaties na ons.
_Rust in vrede, Roland Minnaert
Jouw nalatenschap en vrijgevochten geest blijven ons inspireren om de essentie van vrijheid nooit uit het oog te verliezen.
Johan Swinnen, kunstexpert, Antwerpen, 25 januari 2025
Het Vrije Woord
Kunstexpert
_Johan Swinnen -
Meer van Johan Swinnen

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws