7 april 2021
Eindelijk! Een plaats voor sekswerk in onze samenleving
Het Schipperskwartier, het Glazen Straatje en de Chaussée d'Amour liggen er onwezenlijk stil bij. De rode lichtjes zijn gedoofd, de vitrines leeg, de sekswerkers werkloos. Voor hen geen financiële tegemoetkoming omdat hun beroep 'wettelijk' niet bestaat.
Donderdag 1 april 2021, plenaire zitting in het federaal parlement. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne antwoordt op een mondelinge vraag: 'Laat ons de dingen benoemen zoals ze zijn. Sekswerk als een reguliere economische activiteit'. De Vivaldi-regering decriminaliseert sekswerk. Dit is geen aprilgrap.
Het zijn barre tijden voor sekswerkers in deze pandemie. Hoe ze uit de tweede lockdown zullen komen, is nog de vraag. Wat we wel weten is dat het grootste deel van hen geen recht heeft op een tegemoetkoming. Voor hen is er geen sociaal vangnet, iets waar wij als land zo trots op zijn, omdat hun beroep wettelijk niet erkend wordt. Er zijn er, gelukkig, die terug kunnen vallen op tijdelijke werkloosheid omdat ze ingeschreven werden als 'dienster' of 'masseuse'. Er zijn er die een tijdje verder kunnen dankzij de gespaarde centen. Voor velen is het echter zo somber dat ze terug moeten in de clandestiniteit, zonder noodknop, zonder strikte (medische) veiligheid, simpelweg om te overleven. Een samenleving die hen nog altijd stigmatiseert, gebaseerd op stereotypen en mythes, helpt niet echt.
_Als de Strafwet in de weg staat
Het huidige Belgische Strafwetboek (artikel 380) staat een omkadering in de weg, hoewel het een misvatting is dat sekswerk in ons land illegaal is. Betaalde seks is niet verboden, noch de sekswerker, noch de klant kunnen worden vervolgd. Maar elke 'derde partij' (de eigenaar van een sekshuis, de verhuurder van een vitrine, boekhouder, verzekeraar …) die er zich mee gaat moeien, is dat wel. De huidige wet gooit 'malafide' en 'bonafide' sekswerk op één hoop, prostitutie is altijd mensenhandel. Dit klopt niet. Natuurlijk moet de overheid kunnen ingrijpen in situaties van dwang, uitbuiting, misbruik van minderjarigen en mensenhandel. Volwassen sekswerk op basis van vrije keuze mag daar niet meer onder vallen. Beweren dat 'prostitutie', als oudste beroep ter wereld, uitgeroeid moet worden is voorbijgestreefd, gebaseerd op morele vooroordelen en seksuele preutsheid. Dat en het rigide standpunt van enkele denkers dat seksualiteit als meest intieme, fundamentele contactvorm tussen mensen sacraal is, staan haaks op het liberale vrijekeuzemodel.
_Sekswerk, een – politiek – zeer
Politiek werden er al meer dan twintig jaar pogingen ondernomen om 'sekswerken' een plaats te geven in de economische samenleving, zonder enig gevolg. Ook steden die gebukt gingen onder de overlast van prostitutie, bleven niet ondergaand toezien. Ze zijn zo lief, meneer van Chris De Stoop (De Bezige Bij, 1992) was een rauwe wake-up call. Het 'gedoogbeleid' zoals het in bepaalde steden uitgewerkt werd en zichtbaar is, was een enorme stap vooruit, voor de sekswerker zelf maar toch vooral voor de stad. De overlast is nu minimaal, meer nog, deze 'rode' kwartieren werden opgenomen in het toeristische programma van de stad. Gedoogbeleid voor sekswerk als economische, toeristische, meerwaarde overgoten met een sausje van hypocrisie.
Dergelijk 'gedoogbeleid' resulteert weliswaar in een serieuze duik van de overlast in die buurten, de sekswerkers (20 000 tot 30 000 vrouwen, mannen en transen) blijven echter vaak in de illegaliteit werken, zonder enige sociale bescherming, zoals COVID-19 intussen bewees. Ze bouwen geen sociale rechten op en betalen geen belastingen. In die context is het nuttig te weten dat de Belg vorig jaar meer dan 1 miljard euro uitgaf aan betaalde seks (gegevens Nationale Bank van België).
De Belgische kijk op prostitutie verschoof van verderfelijk en immoreel naar beschermend, om de 'prostituees' als slachtoffer uit hun benarde situatie te redden. Vandaag staan individuele autonomie en welzijn centraal, wat resulteert in sekswerkersdenken als beroep. Als we in het essay Hebben wij recht op seks? (De Standaard Weekblad van 26 augustus 2017) lezen dat seksualiteitsbeleving een onderdeel is van onze psychologische behoeftes en als we ook nog het boek En vraag niet waarom. Sekswerk in België van Hans Vandecandelaere (EPO, 2019) lezen, dan wordt het duidelijk dat het debat gevoerd moet worden. De coronacrisis maakte duidelijk dat het debat slechts één doel kan hebben: aan sekswerkers een plaats van rechten en plichten geven in onze – economische – samenleving. Als we het welzijn en de veiligheid van de sekswerkers willen verbeteren, dan is de enige efficiënte en duurzame oplossing het decriminaliseren van sekswerk. Nieuw-Zeeland deed het ons al voor en bewijst dat het kan.
_Sekswerk moet uit de illegaliteit gehaald worden
Het feit dat het beroep niet erkend is, zorgt ervoor dat de sekswerkers weinig of geen sociale en arbeidsrechtelijke bescherming hebben. Corona maakt dit meer dan ooit duidelijk. Daarom pleiten drukkingsgroepen zoals Utsopi, Violett, Payoke en anderen ervoor om te decriminaliseren en ervoor te zorgen dat sekswerkers aan slag kunnen in een volwaardige job, zij het als zelfstandige of als werknemer. En wat de tegenstanders die prostitutie en vrouwenhandel op één hoopje gooien ook beweren, decriminaliseren van sekswerk laat ook toe mensenhandel beter te bestrijden – niet onbelangrijk in tijden met vluchtelingenstromen – en prostitutie uit de greep van het misdaadmilieu te houden. De noodkreet van de sector viel niet in dovenmansoren bij de Vivaldi-regering.
_Benefide sekswerk decriminaliseren
Het wetsontwerp is klaar. Artikel 380 van het Strafwetboek wordt vervangen door een 'nieuw seksueel strafrecht'. Vanuit de realiteit dat sekswerk vandaag een dominante een agency-gedreven keuze is, maakt deze regering de keuze voor een formele decriminalisering op de louter economische exploitatie van prostitutie zoals de verhuur van sekswerkruimtes en het leveren van diensten aan sekswerkers, voor zover er daarbij geen sprake is van dwang, misleiding, uitbuiting of daadwerkelijke mensenhandel. Omdat sekswerk een essentieel beroep is, omdat de sekswerker 'recht' heeft op sociale en arbeidsrechten. Omdat ze het verdienen uit de floue grijze zone te geraken die 'taboe' heet.
De Vivaldi-regering doet nu waar de sector al jarenlang voor ijvert. Meerderjarig sekswerk op basis van vrije keuze wordt gedecriminaliseerd. Minderjarig sekswerk, gedwongen sekswerk, kinderprostitutie en mensenhandel worden hard aangepakt. Het wetsontwerp zal neergelegd worden in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hopelijk wordt het wet zodat 25 000 vrouwen, mannen en transpersonen eindelijk een legale plaats krijgen in onze samenleving.
'We hebben de kans om een historische stap te zetten in ons land. Om sekswerkers eindelijk te geven waar ze recht op hebben: erkenning en bescherming, en om de criminele aasgieren een halt toe te roepen. Ik reken op de steun van het parlement. Ik reken op u.' Woorden van de minister van Justitie in de plenaire vergadering van donderdag 1 april.
'We hebben de kans om een historische stap te zetten in ons land. Om sekswerkers eindelijk te geven waar ze recht op hebben: erkenning en bescherming, en om de criminele aasgieren een halt toe te roepen. Ik reken op de steun van het parlement. Ik reken op u.' Woorden van de minister van Justitie in de plenaire vergadering van donderdag 1 april.
Tania De Jonghe, Katja Gabriëls en Marianne Verhaert, federale volksvertegenwoordigers Open Vld
Jacinta De Roeck, adviseur ethische thema's
Meer van Jacinta De Roeck
Jacinta De Roeck, adviseur ethische thema's