9 juli 2021
De tijd van straks
Zit er echt een post-COVID-tijd aan te komen, een tijdperk met meer verkeer op het net en minder op de weg, met dalende materiële beslommeringen en stijgende interesse voor het geesteswerk, met gevoelens in de vloed en stress in de eb? Ontwaren we signalen over de tijd van straks?
_Groen geld
Je zou denken van wel, nu het IMF en de centrale banken van onder meer de VS, China en de EU de tijd rijp achten om de financiële wereld te 'vergroenen'. Maar waar komt die bekommernis van de hoofdmunters vandaan? Wel, naar eigen zeggen omdat een losgeslagen klimaatwijziging 'instabiliteit' zou kunnen veroorzaken. Daar is inderdaad een grote kans toe, maar mijn vraag blijft: de financiële wereld, verbloemd 'de markten' genoemd, leeft toch van instabiliteit? Wat veroorzaakt globale concurrentie anders dan de destabilisering van lokale economieën en hun infrastructuur? Wat veroorzaakt de wedijver om zeldzame grondstoffen, zoet water en vruchtbare grond anders dan lokale oorlogen, de vernietiging van complete gemeenschappen en ontelbare ontheemden? Instabiliteit is precies de motor van 'de markten'.
De 'vergroening' van de financiële wereld zal wellicht enkel daar instabiliteit vermijden waar ze dat nuttig acht, althans op korte termijn, en voor het overige zal de molen blijven malen. Misschien vinden 'de markten' en hun amorele fondsen nog een certificaat uit waarmee ze na schone lucht ook drinkbaar water, niet-geërodeerde akkers, zonnepaneelterreinen en bevolkingsdichtheid kunnen 'ruilen'.
De 'vergroening' van de financiële wereld zal wellicht enkel daar instabiliteit vermijden waar ze dat nuttig acht, althans op korte termijn, en voor het overige zal de molen blijven malen. Misschien vinden 'de markten' en hun amorele fondsen nog een certificaat uit waarmee ze na schone lucht ook drinkbaar water, niet-geërodeerde akkers, zonnepaneelterreinen en bevolkingsdichtheid kunnen 'ruilen'.
_De boer op
De tijd van straks? Je zou inderdaad denken van wel, nu meer stedelingen door COVID de weg naar het platteland hebben gevonden – ook al zijn het dan niet de plattelanders die een generatie terug uit wanhoop hun dorp inwisselden voor de stad. Volgens een enquête in Le Monde, met aanhaling van sociologische studies, is de 'bi-résidentialité' in Frankrijk aan een opmars begonnen, vooral onder goed verdienende dertigers en veertigers. Ze wonen het gros van hun tijd in een dorp, maar laten de grootstad niet echt los. Burgemeesters van vergeten gaten zijn blij met het nieuwe leven in de brouwerij. Notarissen, architecten en vastgoedkantoren werken formules uit om de onmisbare pied-à-terre in de grootstad betaalbaar te houden. Post-COVID? Al met al niet echt, want wonen en werken in een 'bled' is onmogelijk zonder auto's, nabije TGV-stations en vooral naadloze internetverbindingen, stuk voor stuk harde vervuilers. Het is allemaal koude pap: de bourgeois van weleer bracht de koudere periode van het jaar door in de stad om bij beter weer naar een buitenhuis te vertrekken. Enkel een elite kan 'the best of both worlds' in balans houden. Bij uitbreiding tot de massa, leidt de opstapeling van beide werelden tot een catastrofe. Denk aan de onze kust en de 'nood' aan een tweede verblijf, denk aan onze kust en de milieuverwoestende verplaatsingen die het weekendtoerisme impliceert.
Is de tijd van straks nakend? Je zou wel willen denken van 'ja!', maar een rustige, evenwichtige, groene, spirituele tijd? Me dunkt van niet.
_Compenseren, reproduceren
Om te beginnen staan zoveel projecten in de steigers die de financiële wereld niet kan loslaten zonder zichzelf pijn te doen.
Bijvoorbeeld: de luchthaven van Barcelona moet en zal worden uitgebreid, want de Catalanen wensen de intercontinentale vliegerij niet enkel aan Madrid over te laten. Ook Catalonië ruikt zaken, ook al spreken ze in Midden- en Zuid-Amerika enkel Spaans en Portugees. Geld spreekt alle talen. Daartoe moet een uniek natuurgebied wijken, de delta van de Llobregat. De luchthavenautoriteiten beloven die habitat te 'compenseren' en wel dermate dat de natuur er beter van wordt! Tot daar het pr-praatje. Men kan een stuk natuur altijd 'compenseren', maar je moet geen bioloog zijn om te beseffen dat een bijzondere habitat onmogelijk kan worden gereproduceerd. In 't Vlaams: vernietig Het Zwin en 'compenseer' het elders in Vlaanderen. De EU herinnert er trouwens fijntjes aan dat de luchthavenuitbreiding van vijftien jaar terug nog niet werd 'gecompenseerd'. De Generalitat, dat is de Catalaanse overheid, liet weten de uitbreiding niet te zullen blokkeren.
La Ricarda, zo heet de plek, zit nu al geprangd tussen het toeristische vliegveld en de even toeristische haven. In die haven van Barcelona willen de Catalanen graag een extra dok voor nog meer buitenmaatse cruiseschepen. De resultaten zijn nochtans overbekend: telkens zo'n gigantische boot aanmeert, overspoelen vele duizenden toeristen tegelijk de stad. Een deel trekt meteen naar de talloze illegale en frauduleuze B&B's. De huurprijzen stijgen, de levensstandaard verhoogt, de armoede neemt toe. De meerwaarde blijft nochtans minimaal, want Barcelona trekt vooral lowcostverkeer, goedkope citytrips en zuipende Noord-Europeanen aan.
La Ricarda, zo heet de plek, zit nu al geprangd tussen het toeristische vliegveld en de even toeristische haven. In die haven van Barcelona willen de Catalanen graag een extra dok voor nog meer buitenmaatse cruiseschepen. De resultaten zijn nochtans overbekend: telkens zo'n gigantische boot aanmeert, overspoelen vele duizenden toeristen tegelijk de stad. Een deel trekt meteen naar de talloze illegale en frauduleuze B&B's. De huurprijzen stijgen, de levensstandaard verhoogt, de armoede neemt toe. De meerwaarde blijft nochtans minimaal, want Barcelona trekt vooral lowcostverkeer, goedkope citytrips en zuipende Noord-Europeanen aan.
Onderzoek wees uitgerekend nu uit dat de luchtvervuiling van de Barcelonese agglomeratie ook het beschermde natuurgebied Montseny heeft bereikt. In die unieke beboste heuvels vliegen zo veel fijnstofdeeltjes rond dat de luchtkwaliteit voor geen millimeter beter scoort dan in de stad zelf. Daar wordt de mens niet beter van, maar planten, dieren en waterlopen evenmin. De degradatie is al begonnen.
_Neurotics
De tijd van straks? De wijzer slaat niet door naar 'post', maar naar 'pre'. In een samenleving die beweert te draaien op flexibiliteit, duurzaamheid, verandering en aanpassing, overheerst het verlangen naar toen. Die hunkering naar pre-COVID-tijden vertoont neurotische trekken. Zonder regressie komt onze mentale gezondheid blijkbaar in gevaar, wat eigenlijk betekent dat onze mentale toestand nu al labiel is. Neuroten moeten iets doen, liefst herhalen, zo mogelijk en masse, om zich helemaal veilig te voelen. Er moet en zal worden gereisd, er moet en zal worden geconsumeerd. De Barcelonese luchthaven verwelkomt alweer reizigers van over heel de wereld, ook al zijn ze niet of niet volledig ingeënt. Een negatieve PCR-test volstaat. Zo'n toerist kan wel degelijk worden besmet en met COVID in zijn lijf terugvliegen naar Argentinië, de Filippijnen of waar dan ook ter wereld.
Ondertussen kondigt de lokale Catalaanse pers bij monde van El Setminari de l'Alt Empordà en El Punt fier aan dat Amazon in de provincie Girona een nieuw en uiteraard fantastisch logistiek centrum zal optrekken. De krant Ara en TV3, zo’n beetje de Catalaanse VRT, vinden het geweldig dat een bedrijf van eigen bodem, Wallbox, de beurs van New York heeft gehaald.
Musk, Bezos en Branson staan ondertussen alle drie klaar met hun eigen, compleet private ruimteprogramma's. Bezos mikt op toerisme, eens mens wil eens wat anders na Patagonië en de Zuidpool. Enkele minuten de aarde aanschouwen vanuit een benepen capsule, tot dergelijke wanstaltige afmetingen kan een ego uitgroeien. Vanzelfsprekend maalt niemand om een milieustudie. Om maar te zwijgen van onverantwoord gebruik van grondstoffen, brandstoffen en de hele elektronicawinkel.
_More promised land
Post-COVID? Welnee, de machine moet integendeel harder draaien dan tevoren. Deze wereld telt honderden miljoenen mensen die alsnog onbekend zijn gebleven met de geneugten van de technologische consumptie, zoals streaming, computergestuurde ziekenhuizen, smart streets, drones voor het hele gezin, diepgevroren voeding of state-of-the-art medicatie. Aan het roer van deze mallemolen staat de sacrosancte Joe Biden, die alvast in eigen land miljarden uitdeelt opdat tientallen miljoenen achtergestelde onderdanen hun materialisme zouden kunnen opfrissen. En aangezien onze consumptie wordt aangedreven door spitstechnologie, dienen de VS en zijn geallieerden natuurlijk bovenop de trap te staan. De EU laat zich door Biden rollen als een beginneling. De VS en de EU zullen, met de steun van een paar minder gekwalificeerde gatlikkers die in wezen failliet zijn, ten strijde trekken tegen China en Rusland. Het Gele Gevaar is terug. Het lijkt wel alsof de Muur niet is gevallen. Goed en wel bekeken, heeft de gevallen Muur eigenlijk niet veel meer opgeleverd dan het voormalige Oost-Europa, waar de moderne tijd nooit echt was doorgedrongen en paradoxaal genoeg enkel onder het communisme even van de grond kwam. Die markt hebben we in handen, Duitsland toch. De strijd om de oude Sovjetstaten is verre van beslecht, ondanks de amechtige pogingen van de CIA om oranje- en andersgekleurde 'revoluties' uit te lokken (zolang ze maar niet rood zijn). De VS is er zeker in geslaagd om enkele nieuwe, pover uitgeruste staten als Wit-Rusland, Oekraïne en Kazakstan te destabiliseren, maar niet om het tij te keren.
Wij tegen de rest dus. China wordt nu al openlijk geboycot en bepaalde Amerikaanse bedrijven mogen van Biden niet langer zaken doen met het Middenrijk. Het lot van de Oeigoeren, mij bekend sinds de eerste helft van de jaren 1980, prijkt blinkend en toeterend bovenaan ons charity-lijstje. Rusland krijgt ook bakken kritiek over zich heen, vanwege niet lief voor de oppositie. Het wapen van de VS en de EU heet De Mensenrechten. Hoe zwaar zo'n argument weegt, weten we van Erdogan. Bezet diens leger niet toevallig een deel van Europa, met name in Cyprus? En Poetin zou zijn ogen niet mogen laten vallen op de Krim?
Zonder omzien een illusie voor werkelijkheid houden, het is enkel de grote neuroten gegund. Nieuwe tijden?
_Geen Bulgaren, geen bio
Meanwhile, back in the jungle … We zijn niet eens in staat om in ons eigen onderhoud te voorzien en we zijn absoluut niet van plan om te produceren wat we wensen te consumeren. Dat laten we tegen betaling over aan groepen waar we op neerkijken.
Het lijkt een detail, maar toch. De Fransen voeren drie keer zo veel honing in als hun eigen bijen aanmaken. 'Zonder Bulgaren geen bio', luidt de overduidelijke conclusie van het landbouwbedrijf XXL, dat voor 60% draait op eenvoudige bioproducten zoals ajuin, sjalot, look en aardappelen. Le Monde rapporteert dat het bedrijf wel driehonderd vaste werknemers telt, maar geen gegadigden vindt om uien en aardappelen te oogsten wanneer dat moet, tijdens een weekend bijvoorbeeld. Bulgaren dan maar, content met het officiële minimumloon. Bulgaren die naderhand boomgaarden aanpakken, want ook daar halen we onze neus voor op. Voor een paar jaar viel de oogst van appelen en peren in Catalonië samen met de ramadan, zodat de gelovige arbeiders (zowat iedereen dus) bij hoge temperaturen lange werkdagen draaiden zonder eten noch drinken. Kan niet, zo oordeelde de Catalaanse arbeidsinspectie. Uiteraard was het te laat om ongelovig werkvolk te zoeken. Maar het fruit laten hangen? Dat is niet goed voor de export. Waarom uitgerekend Catalaanse appelen en peren naar het VK worden uitgevoerd, geen idee, maar de plukker hij plukte voort.
_Dekoloniseren
'Catalonia is not Spain', luidt een slogan van bepaalde nationalisten, maar toch. Terwijl wij neuzelen over 'dekoloniseren' en een term als 'Indiase variant' tot stigma uitroepen, worden de Spaanse aardbeien geplukt door onderbetaalde Filippijnen en Marokkaanse vrouwen. Bedenk hierbij dat Marokko een oud-kolonie is van Spanje en dat de aardbeien van de Huelva ook in België worden verkocht – omdat we ons niet kunnen inhouden tot de lokale variant (sic) rood uitslaat. Vanwege diplomatieke schermutselingen tussen Marokko en Spanje, konden meer dan 12 000 Marokkaanse pluksters niet tijdig naar huis. Zo kwam El País te weten dat sommigen zwanger waren en enkelen effectief waren bevallen. Hierover blijkt de alomtegenwoordige Spaanse justitie geen mening te hebben. Mensenrechtenorganisaties evenmin. Een paar jaar terug traden Noord-Afrikaanse pluksters naar buiten met verhalen over seksuele aanranding. De seizoenarbeiders (zo heten ze officieel) worden door de agrobedrijven in koterijen gehuisvest. Zonder de gebruikelijke sociale controle zijn de vrouwen loslopend wild. Daar kwam toen fel protest van. Dit jaar echter ontving Madrid een Polisario-leider. Dat zinde Marokko niet en dus sloot het zijn grens met Spanje. De uitgebuite werksters konden het zelf uitzoeken. Zouden we daarom een aardbeiencoulis laten staan? Hier en nu dekoloniseren lukt dus niet zo goed.
_Meer dekoloniseren
Meanwhile, back in the jungle … Marokkanen proberen de Spaanse enclave Ceuta binnen te dringen. Dat stukje Spanje, dus stukje Europa, ligt aan de Middellandse Zee, zo recht tegenover Gibraltar. Vandaar de aantrekkingskracht. Het is echter gedaan met de pret, want Spanje en Marokko liggen in ruzie (cf. supra). In een bui van ongekende moed oordeelde de EU bovendien dat het gedaan mag zijn met dat grensgedoe. Je zou denken: Spanje en de EU geven Ceuta terug aan Marokko, met wat gedekoloniseerde kunst als toemaatje. Maar nee: is Ceuta niet ons Blut, dan toch onze Boden en dus doen wij nu eens de grenzen met Marokko dicht. De vluchtelingen in Ceuta zijn nu illegalen die zonder vorm van proces worden teruggestuurd. Zie je wel dat het zonder Erdogan ook lukt! Spanje houdt er wat verder nog een enclave op na, Melilla. Die ligt niet zo strategisch voor vluchtelingen en opposanten van het regime, dus daar hoor je onze pers niet over. Aan de overkant van Ceuta, aan 'onze' kant dus, onderhoudt het VK nog altijd Gibraltar, een meesterwerkje van artificiële staatkunde.
Kortom, dekoloniseringsarbeid te over.
Terwijl we toch ter plekke zijn. De Franse communistische krant L'Humanité bericht uitgebreid over de repressie en censuur in Marokko. Na de directeur (die twaalf jaar kreeg), zit nu ook de hoofdredacteur van de kritische krant Akhbar-al-youm, Soelaiman Raïssoudi, in de gevangenis. De kans is groot dat hij aan de gevolgen van zijn hongerstaking overlijdt. Beiden werden beschuldigd van seksueel misbruik, ook al ontbreken de bewijzen. Raïssoudi werd opgepakt wegens zogenaamde verkrachting. Van een man. Als je weet dat homoseksualiteit in Marokko goed is voor zes maanden gevangenis, dan is een schandaaltje in die zin een gedroomd scenario om je van een tegenstrever te ontdoen. De man die de beschuldiging uitte, bevond zich nota bene als gast in Raïssoudi's huis in verband met een reportage over andersgeaardheid die Raïssoudi's vrouw voorbereidde. Een getuige à décharge werd niet eens gehoord. Volgens justitie stelt de gevangene het trouwens opperbest.
Dekoloniseringsarbeid genoeg dus.
_De tijd van straks
Zit de tijd van straks er aan te komen? Laat het me tijdig weten.
Bronnen: onder andere berichtbeving van Le Monde, L'Humanité, La Décroissance, El País, Ara, El Setminari de l'Alt Empordà, El Punt, La Repùblica, TV3 en Catalunya Radio van de eerste helft van juni 2021
(Tekst oorspronkelijk gepubliceerd in De Groene Belg, 24 juni 2021; overgenomen met toestemming van de auteur.)
Meer van Eddy Bonte