Eén, emoties zijn besmettelijk. Facebook voerde gedurende een week een grootschalig experiment uit. Zonder medeweten van de bijna 700 000 deelnemers weliswaar. In het experiment werd de tijdlijn van mensen zodanig gemanipuleerd dat ze minder emotionele berichten te zien kregen. Wanneer positieve berichten onderdrukt werden, postten mensen zelf onbewust meer negatieve berichten en minder positieve. Wanneer negatieve berichten onderdrukt werden, gebeurde net het omgekeerde. Minder emotionele content leidde over het algemene tot minder expressie in de dagen erop. Wat leren we hieruit? Ons gevoelsleven wordt onbewust bepaald door de toon van de berichten waaraan we blootgesteld worden. Waarom zou u zich laten meeslepen door de emotionele turbulenties van een medemens die u van haar noch pluim kent? Afstand houden is de boodschap. Zwier de zuurpieten, trollen en zwartkijkers eruit.

Twee, herhaling wordt waarheid. Hoe meer u een bericht ziet op sociale media, hoe meer u denkt dat het de waarheid is. Een bericht twee keer horen in de plaats van één keer verhoogt al het waarheidsgehalte. Dit illusoire waarheidseffect blijkt verdomd stevig. Krantentitels, advertenties, fake news, trivia – als ze elke week verschillende keren in je tijdlijn opduiken, raak je er onbewust van doordrongen. Het is bijzonder moeilijk je te immuniseren tegen dit waarheidseffect. Uw gezond verstand of voorkennis bieden weinig bescherming. Wees dus voorzichtig met de informatie die u toelaat op uw scherm. U moet uzelf preventief behandelen. Mensen die onzin spuien, samenzweringstheorieën verspreiden of gekleurd nieuws verkondigen, zijn een gevaar voor uw intellect. Wees niet overmoedig. Herhaling vergift uw oordeelsvermogen.

Drie, een vreemde eend in de bijt maakt u wijzer. Ik hoef u de logica van een echokamer niet uit te leggen. Op sociale media hebben we de neiging om mensen te volgen die hetzelfde denken, die dezelfde mensen kennen en die dezelfde meningen verkondigen. Tot op zekere hoogte is dat goed voor onze mentale gezondheid; het creëert een gevoel van coherentie en identiteit. Maar het maakt ons niet bijzonder creatief of slim. Onderzoek wijst uit dat u creatiever denkt als u een paar mensen volgt op sociale media die niemand anders uit uw netwerk volgt. In de wetenschap staat dit fenomeen bekend als the strength of weak ties. Mensen volgen waarmee niemand anders connecties heeft, zorgt dat u toegang hebt tot unieke kennis en informatie. Unieke informatie geeft u een streepje voor. Het advies is dus eenvoudig. Ga doelbewust op zoek naar enkele interessante mensen die niemand uit uw netwerk kent. Ik probeer enkele journalisten, comedians en kunstenaars uit andere continenten te volgen. Als u echt de echokamer wil doorbreken, gaat u nog een stap verder. Volg enkele mensen waarvan u op voorhand weet dat u er niet mee akkoord gaat. U hoeft niet in discussie te gaan; gewoon lezen en horen hoe het andere kamp denkt, geeft u nieuwe inzichten.

Sociale media hebben meer invloed op ons denken dan we vermoeden. Daarom moet u een bewuste curator worden van uw eigen informatieomgeving. Bovenal hoop ik dat u deze column nooit gelezen hebt. Omdat u boven op een bergtop over het dal uitkijkt of op een exotisch strand een surfplank onder de arm neemt. En sociale media het laatste van uw gedachten zijn.

(Een licht gewijzigde versie van deze column verscheen eerder in De Tijd (22/7/2021). Overgenomen met toestemming van de auteur.)