27 januari 2022
Twee vliegen in één klap (of hap)
Een herwaardering van het geschrift: 'Een bescheiden voorstel om te voorkomen dat kinderen van arme mensen in Ierland hun ouders of vaderland tot last zijn, en om hen in een maatschappelijke behoefte te laten voorzien'. Het betreft een drie eeuwen oud en verwaarloosd pamflet van Jonathan Swift, dat een verrassend eenvoudige oplossing kan bieden voor minstens twee essentiële problemen van onze tijd.
De Ierse auteur Jonathan Swift (1667-1745) oppert in deze slechts tien pagina's tellende tekst de mogelijkheid om Ierse kinderen, die vanaf de prille leeftijd van twee jaar – wat ik persoonlijk erg jong vind – keurig vetgemest worden, aan te bieden als delicatesse tegen een goede prijs aan de Engelse bovenklasse. Zo'n initiatief kon immers een oplossing bieden voor de armoede én het voedseltekort in het Ierland van zijn tijd, waar de zoveelste gruwelijke hongersnood vele slachtoffers maakte. Toch bleef zijn voorstel dode letter. Sterker nog: sindsdien wordt wel eens beweerd dat dit geschrift satirisch bedoeld was! Ongeveer hetzelfde lot onderging overigens zijn bekendere werk Gulliver's Travels: men nam aan dat het verzonnen was en dat Swift in dit boek gewoon maatschappijkritiek uitte, meer niet. Wellicht daarom werden de beweringen in dat boek nooit echt wetenschappelijk onderzocht: het eiland Lilliput werd nooit gevonden, maar dat kan te maken hebben met het feit dat het wel echt erg klein is en zo onopgemerkt is gebleven. Of misschien is het ondertussen al verzonken. Het is best mogelijk dat de Lilliputters, de reuzen van Brobdingnag en de Houyhnhnms – allemaal beschreven in Gulliver's Travels – hetzelfde lot hebben ondergaan als de buidelwolf en de dodo, namelijk extinctie. Er sterft zoveel uit, ook soorten die men nog nooit gezien heeft.
Swift schreef Een bescheiden voorstel … in het jaar 1729, toen er ongeveer 700 miljoen mensen op de aardbol leefden. Welbeschouwd wou hij een lokaal probleem oplossen. Nu zit de aarde opgescheept met bijna acht miljard mensen! Dat is een gigantisch probleem aangezien al die mensen leefruimte en veel voedsel nodig hebben en eigenlijk ook voor veel en verontrustend afval zorgen, wat kwalijk is voor de planeet, de biodiversiteit, het milieu, enfin: onszelf eigenlijk bovenal. De situatie is ernstig, het zeewater staat ons haast aan de lippen. En tegelijkertijd is er nog steeds honger op de wereld. Volgens recente cijfers van het Rode Kruis lijden wereldwijd 800 miljoen mensen op dit moment honger. Waarom dan niet een oud culinair gebruik terug in het leven roepen? De prehistorische mens, de Neanderthaler en vooral nobele wilden in Afrika, Zuid-Amerika en Oceanië lustten er wel pap van. Een duidelijker win-winsituatie bestaat volgens mijn bescheiden mening niet: de overbevolking wordt aan banden gelegd terwijl tegelijkertijd het hongerprobleem uit de wereld wordt geholpen.
Volgens sommigen kan de mensheid gered worden als we allemaal stoppen met de consumptie van dieren. Maar ach: voor elke nieuwe Westerse vegetariër verschijnen er honderd vleesetende Chinezen. Of we zouden in plaats van de klassieke vleeswaren insecten moeten eten, maar het is een kwestie van tijd voordat zal blijken dat die beestjes ook gevoelens hebben waarmee toch allerliefst rekening moet woren gehouden. En binnenkort zal blijken dat prei, selder en al die andere planten net als bomen pijn kunnen ervaren en onmogelijk onverdoofd geslacht kunnen worden, zodat je enkel nog mag zuigen op een steen. Mensenvlees lijkt dan nog niet zo'n kwade keuze. Dat zag Swift ook in.
In de tijd van Swift had je echter nog niet al die allergieën. Nu moet je daar best enige aandacht aan besteden. Het goede nieuws is dat de meeste mensen glutenvrij zijn. Kijk uit met mensen die opgegroeid (en/of bereid) zijn nabij notelaars, hazelaars en dergelijke, als je allergisch bent voor noten. En dan zijn er nog kwesties als: mag het de stempel 'bio' meekrijgen, ook als het product geboren en getogen is in een stad? Moet vermeld worden van welk geslacht het vlees afkomstig is, wat belangrijk kan zijn voor mensen die lactose-intolerant zijn? Ik weet niet of al die nationaliteiten een echt aparte smaak hebben, maar je zou nog steeds een Chinees kunnen doen, of naar een Italiaans restaurant kunnen gaan. Ik acht het denkbaar dat er veel Afrikaanse eethuizen zullen verschijnen, die bevolking is talrijk en vooral jong. Voor de gefortuneerde fijnproever is er het exclusieve dat een Liechtensteins restaurant kan bieden. For the happy few!
Er is de netelige kwestie van de vegetariërs, mensen die om bepaalde redenen geen vlees eten … Dat lijkt een onoverkomelijk probleem. Maar ik ben ervan overtuigd dat men van die mensen, ongeacht hun voorkomen en textuur, toch een voedzaam maal kan maken. Reken op minstens drie tot vier uur stoven. Zelfs veganisten kunnen zo verteerbaar gemaakt worden. En net als Liechtensteiners komen veganisten niet in groten getale voor zodat ze als delicatesse kunnen worden geserveerd in sterrenrestaurants. Hoe zeldzamer hoe duurder. Hoe prijziger hoe lekkerder.
Zal het aanbod echter kunnen beantwoorden aan de vraag? Het is niet ondenkbaar dat het bekomen van de producten stroef kan verlopen, al valt niet te onderschatten hoeveel mensen een steentje willen bijdragen tot een betere wereld. Niet iedereen is overigens meteen klaar voor consumptie. Maar toch moeten er bevolkingsgroepen gevonden worden die baat hebben bij een inschakeling in het voedselproces. Ik denk hierbij aan mensen in nood, op de vlucht, levend in erbarmelijke omstandigheden met amper een dak boven hun hoofd, geen stromend water, opgehoopt, jonge mensen vaak. Dat kan beter. Zo hoeven ze in feite niet meer een beroep te moeten doen op malafide smokkelaars om ons te bereiken. Vlieg ze gewoon over. Schenk ze een goede huisvesting, enig comfort en voedsel in overvloed zodat ze nog ten volle kunnen genieten van een menswaardig bestaan waarin ze kunnen aansterken. In wezen kunnen ze gemakkelijk appetijtelijk gemaakt worden. En we vinden het toch zeer belangrijk dat ons voedsel in de beste omstandigheden wordt geproduceerd, niet? Zo kunnen zij, de gerechten van onze toekomst, van meer rechten genieten dan nu het geval is, me dunkt.
Twee vliegen in één klap (of hap)