8 maart 2022
8 maart: vrouwen, ga ervoor!
Vanaf 2018 – mijn zestigste levensjaar – onderneem ik ieder jaar een solo(fiets)tocht van meerdere maanden om fondsen te werven voor een goed doel: in 2018 reed ik met de fiets naar de Noordkaap om de hogeschoolstudies te financieren van een kansarme jongen uit Guinee-Bissau die leraar wilde worden. In 2019 fietste ik rond Engeland, Wales, Ierland en Schotland voor diezelfde jongen. In COVID-jaren 2020-2021 ging ik te voet rond België voor Straatverplegers vzw, en in najaar 2021 trok ik nog eens met de fiets rond België voor slechtziende gedupeerden van de waterramp in Wallonië, i.s.m. de Brailleliga. Om de kosten binnen de perken te houden, overnacht ik zoveel mogelijk in een tentje.
Dit is geen impulsieve oudewijvengekte, er ging een lang parcours aan vooraf.
_Alleenvrees?
Nog steeds is het voor veel vrouwen een drempel: alleen een café binnenstappen, alleen iets gaan eten, alleen reizen, alleen eender wat doen. Maar iedere vrouw komt er wel eens alleen voor te staan. Je relatie liep op de klippen. Je partner is overleden. Of hij heeft gewoon geen zin om op stap te gaan, dat gebeurt ook. Het contact met je vrienden en vriendinnen van vroeger is verwaterd. Je kunt niet verwachten dat je kinderen, kleinkinderen of andere koppels je altijd mee op sleeptouw nemen. Groepsreizen zie je niet zitten. Dan maar thuis blijven en wachten tot iemand je eens mee vraagt? Nee toch, je leeft maar één keer!
_Spring
Doe je jas aan en stap de wereld in. Dat deed ikzelf een eerste keer toen ik negentien was. Sinds mijn tiende was ik bezeten door paarden. Mijn eerste lief runde een manège en was niet bepaald reislustig. Zijn paardenbesognes volstonden. Ik hielp hem in de zaak en studeerde Spaans in de avondschool omdat ik toen (eind jaren '70) gegrepen was door de oplaaiende sociale revoluties en revoltes in Zuid-Amerika: Nicaragua, El Salvador, het repressieve Pinochet-regime in Chili, de kolonels in Argentinië en in andere staten … Enkele jaren eerder had ik De aderlating van een continent van Eduardo Galeano gelezen en dat boek triggerde mijn interesse in Zuid-Amerika. Daar wilde ik ooit heen, dus ik moest Spaans leren.
Na twee jaar avondschool had ik buiten de schoolmuren echter nog geen mondvol Spaans nodig gehad. Dus pakte ik mijn rugzak en ging voor twee weken in mijn eentje en met een klein hartje naar Spanje. Dat viel mee, de alleenvrees was verdampt onder de Spaanse zon.
Na de breuk met mijn paardenlief enige jaren later ging ik terug studeren, want ik bezat slechts een diploma middelbaar onderwijs. Daarna kwam ik in een kantoorjob terecht: acht uur per dag op een stoel achter een computer, dat viel niet mee na een leven met vrij veel beweging. Dit compenseerde ik door intensieve sportbeoefening: ik sloot aan bij een atletiekclub en ging elke avond hardlopen. Ik begon te lopen op mijn 26ste en doe het 38 jaar later nog steeds, zij het minder intensief. Me verplaatsen deed / doe ik zoveel mogelijk met de fiets. Op reis gaan dikwijls ook. Zo bouwde ik al lopend en fietsend gestaag aan een goede fysieke conditie.
Wanneer ik in het arbeidsleven stapte was de pensioenleeftijd voor vrouwen 60 jaar. In 1997 werd die verhoogd naar 65, maar 60 zat al in mijn hersenen gegrift: dan lonkte de vrijheid. Ik hoopte dat ik op die leeftijd nog fit genoeg zou zijn om te reizen. Dit motiveerde mij enorm om consequent te blijven lopen en sporten.
_Prelude
Voor mijn eerste job moest ik regelmatig conferenties bijwonen in het buitenland. Ik profiteerde van die reisjes om er een korte vakantie in de stad of regio aan te knopen. Zo pikte ik het soloreizen terug op. Uiteindelijk ontwikkelde ik tegen mijn veertigste een sterke voorkeur voor alleen reizen: je bepaalt zelf de route, het tempo en de to do's, valt er iets niet mee, dan ligt de blaam uitsluitend bij jezelf, alleen maak je makkelijker contact met locals, je komt beter los van thuis, je vindt meer rust in het hoofd …
Ik had maar vier weken vakantie per jaar, dus lange tochten zaten er niet in. Die schaarse weken spendeerde ik liefst in het hooggebergte: de overweldigende natuur trok me, de stilte, het overleven met minimale middelen onderweg, de fysieke uitdaging, de euforie van de top …
Zo nam ik in 1998 deel aan een georganiseerde trekking in Ladakh, een regio in het Indische gedeelte van de Himalaya. Daar werd het zaadje geplant voor mijn lange tochten twintig jaar later. In de hoofdstad Leh bezochten we het Ecological Development Centre van de Noorse Helena Norberg-Hodge. Zij ontwikkelde allerlei projecten om de lokale bevolking in Himalaya-dorpjes te helpen hun zelfredzaamheid te bewaren. Op rijst na was de hooggebergtebevolking volledig zelfvoorzienend. Maar het leven in het hooggebergte (boven de 3500 meter) is zwaar en er lagen buitenlandse multinationals op vinkenslag om boeren te verleiden hun akkertjes te verkopen om er zeldzame hooggebergtebloemen op te kweken voor Westerse markten. Dit zou de tot dusver onafhankelijke boeren en hun gezinnen degraderen tot loonarbeiders en – waarschijnlijk onderbetaalde – speelballen van het internationale grootkapitaal. Grote monoteelten zouden ook rampzalig zijn voor het fragiele ecosysteem van de Himalaya. Helena Norberg-Hodge was een vrouw met een missie.
In 1999 werd het kantoor waar ik werkte opgedoekt, maar voordat ik op zoek ging naar een nieuwe baan greep ik mijn kans en vertrok voor zes maanden naar Indië. De fiets ging mee, eindelijk had ik tijd genoeg om eens echt 'traag' te reizen. Maar voordat ik begon te fietsen wilde ik eerst terug naar Ladakh om in een van Helena's projecten lokale Himalaya-boeren te gaan helpen tijdens de oogst. De jeugd verlaat de Himalaya-dorpjes om hun heil te zoeken in de steden in de laagvlakte. De verouderende achterblijvers zijn met te weinig om de gewassen tijdens de korte oogstperiode binnen te halen voordat in oktober de strenge winter zijn intrede doet. Zo woonde ik gedurende twee maanden in bij een boeddhistische familie. Een eyeopener voor een verwende Westerlinge. Een ervaring die de rest van mijn leven inhoud en betekenis gaf, en mij ook een tevredener mens maakte.
(lees verder onder de foto)
(lees verder onder de foto)
Gerst hakselen in Ladakh – stap 1 van het dorsen
Na Ladakh fietste ik nog vier maanden door de regio's Rajasthan en Gujarat. India is een land van contrasten. Ik zag er veel armoede en menselijk leed, maar anderzijds viel het me op dat Indiërs, zeker op het platteland, heel opgewekt en gastvrij zijn. In een afgelegen woestijngebied in Gujarat waar vrijwel nooit toeristen komen zag ik een groepje kinderen die, met zware kannen op het hoofd, vijf kilometer naar de dichtstbijzijnde bron waren gewandeld om water te halen. Iedere dag opnieuw deden ze dit, zo vertelden dorpelingen me later. Hun nieuwsgierigheid en enthousiaste, lachende reactie toen ze die rare lichtharige vrouw op een fiets zagen passeren ontroerde me zodanig dat er een spontane ingeving door mijn hoofd flitste: indien ik ooit nog het geluk zou hebben om lange fietstochten te kunnen maken, zou ik die combineren met een fondsenwerving voor een concreet goed doel.
(lees verder onder de foto)
(lees verder onder de foto)
Vijf kilometer per dag naar de dichtstbijzijnde bron in Gujarat
_Droom in vervulling
En zo geschiedde in 2018, het jaar dat ik zestig werd en dat in mijn hoofd gebeiteld zat als het jaar van de 'arbeidsvrijheid'. Dat mijn droom in vervulling ging, heb ik te danken aan mijn toenmalige werkgever het Humanistisch Verbond, dat instemde met mijn verzoek om te switchen naar een halftijdse baan op jaarbasis: zes maanden voltijds werken, zes maanden mijn opgespaarde vakantiedagen opnemen en de rest onbetaald verlof. Een regeling louter op basis van goodwill – want niet voorzien in de arbeidswetgeving –, waarvoor ik het Humanistisch Verbond nog steeds erg erkentelijk ben.
Fietsexpeditie: van Antwerpen naar de Noordkaap
_Waarheen?
Als eerst fietsexpeditie in 2018 koos ik voor een tot de verbeelding sprekende route: van Antwerpen naar de Noordkaap, het noordelijkste punt van ons continent in Noorwegen. Goed voor 4993 kilometers heen en gedeeltelijk terug.
In 2019 trok ik westwaarts: rond Engeland, Wales, Ierland en Schotland ofte 4270 kilometers. Beide fietstochten leverden voldoende giften op om Cipriano, de jongen uit Guinee-Bissau, zijn lerarenopleiding te laten voltooien en hem een toemaatje toe te stoppen aan het begin van zijn carrière. De lonen van leraars tijdig uitbetalen is geen prioriteit van de regering in Guinee-Bissau ...
In 2020 zou ik oostwaarts naar de Baltische staten fietsen, maar coronareisbeperkingen staken stokken tussen de wielen. Ik besliste dan maar een tocht rond België te maken voor Straatverplegers vzw, een vereniging die daklozen in de straten van Brussel en Luik medische en hygiënische hulp verschaft. Te voet, want per fiets zou ik te snel rond zijn. En met rugzak: zo kon ik me een ietsiepietsie inleven in de situatie van daklozen. Zij dolen ook rond met al hun hebben en houwen in een of enkele zakken.
Die tocht viel veel zwaarder uit dan verwacht. Meerdere weken na elkaar een zware rugzak meezeulen vergde te veel van mijn rug en voeten. Na dertig stapdagen kreeg ik af te rekenen met rugpijn. De gouden handen van een osteopaat in Bouillon konden de pijn voldoende verlichten zodat ik verder kon. Tijdens het tweede gedeelte van mijn ronde van België in juni 2021 waren het mijn voeten die opspeelden. Na een etappe van 27 km licht bergop om de uitgestrekte Hoge Venen te dwarsen, begonnen mijn voeten op te zwellen. De voet afrollen werd een pijnlijke zaak, stap na stap. Herhaaldelijk stond ik met mijn voeten in koude riviertjes om de pijn te verlichten en de zwelling te milderen. Op den duur kon ik echter niet meer zonder pijnstillers, iets dat helemaal indruist tegen mijn principe dat je altijd moet luisteren naar (pijn)signalen van je lichaam. Ik had echter nog maar drie dagen te gaan: met die korte uitzondering op mijn regel kon ik leven.
Begin juli moest ik terug in Antwerpen zijn voor mijn tweede COVID-prik. En toen werden de gebieden waar ik enkele dagen tevoren nog gewandeld had zwaar getroffen door watersnood. Dat kwam hard binnen en ik besloot in het najaar nog eens rond België te fietsen voor een heel specifieke doelgroep: blinde en slechtziende gedupeerden van de watersnood.
Uitwijden over mijn belevenissen onderweg is niet mogelijk binnen het bestek van dit artikel, maar ik kan wel nog vermelden wat er voor elk van die vier tochten aan mij bleef / blijft 'kleven':
- Noordkaap: de adembenemende landschappen;
- Verenigd Koninkrijk/Ierland: de speciale energie bij de talrijke monolieten en steencirkels in Ierland en Schotland, en de bewogen geschiedenis van die streken;
- Te voet rond België: de gastvrijheid van mensen bij wie ik in de tuin kampeerde;
- Per fiets rond België: de beklemmende sfeer in de verwoeste Vesder-vallei.
Met een muskietennetje om niet opgegeten te worden door nijdige Schotse mugjes
Voor fotoreeksen en verslagen, bezoek https://reachoutforacause.org/blogs en filter op reisverlagen + land van je interesse.
_Mijn cirkel is rond
In 2022 ziet het ernaar uit dat ik terug naar het buitenland kan. Momenteel ben ik in overleg over een fietscampagne met een nieuwe kandidaat-partnervereniging met een internationale uitstraling: de International Campaign for Tibet of ICT, een organisatie die opkomt voor het behoud van de Tibetaanse levensbeschouwing en cultuur. In het door China bezette Tibet schenden de Chinezen zonder verpinken de meest fundamentele mensenrechten van Tibetanen, zoals vrijheid van meningsuiting, levensbeschouwing, onderricht in de eigen taal en cultuurbeleving. Mensenrechtenschendingen die hier slechts de media halen wanneer er nog eens een Tibetaan zichzelf in brand steekt …
Dit project maakt mijn cirkel rond: Ik doe iets terug voor de cultuur die me twintig jaar eerder de ogen opende en mij op een gelukkigere manier in het leven deed staan.
_Moraal van het verhaal
Deze tochten zijn voor mij een heel sterke zingever. Iets dat je zinvol vindt heeft voor jou een speciale betekenis. Het verwijst naar iets in de realiteit dat je als waardevol ervaart, dat een gevoelige snaar raakt. Je gaat ernaar handelen, het wordt een 'drijfveer' in je leven. In dit moeilijke tijdsgewricht houden drijfveren je recht en geven ze je energie. In een leven zonder zin liggen nihilisme en scepticisme op de loer. En depressies …
Je hoeft die zin niet zo ver te zoeken als ik. Je vindt hem ook dichtbij: in je gezin, je hobby, school of werk, het verenigingsleven, politiek, cultuur ... Ga ervoor.
Meer van Eva Van Tulden