4 april 2022
Over de Matteüspassie en een potje dure zalf
In menig kerkgebouw te lande, en zeker in Nederland, stijgen de komende dagen de hemelse klanken van Johann Sebastian Bachs Matteüspassie weer op. Deze verklanking van het lijdensverhaal van Christus is het mooiste en monumentaalste stuk uit Bachs oeuvre, misschien zelfs uit de hele westerse muziekgeschiedenis.
Maar als je op de tekst let, gaan je tenen wel eens krullen. In elk geval toch de mijne. Zo is er in het begin van het verhaal de passage waarin Jezus' hoofd gezalfd wordt door een niet nader genoemde vrouw (Mattheüs 26, 6-16). Het gebeurt wel vaker in de Bijbel dat de naam van een vrouw er niet toe doet. Jezus bevindt zich samen met zijn leerlingen in het huis van Simon de Melaatse te Betanië. De leerlingen ergeren zich aan de spilzucht van de vrouw. Haar zalfje is immers geen goedkope Nivea maar 'een albasten vaasje zeer dure balsem'. De verontwaardigde leerlingen: 'Deze balsem had duur verkocht kunnen worden ten bate van de armen'.
Jezus bemerkt het ongenoegen van zijn volgelingen en zegt: 'Waarom valt ge deze vrouw lastig? Het is toch een goed werk dat zij aan Mij heeft gedaan? Armen hebt gij altijd in uw midden, maar Mij niet.' De armen kunnen dus nog wel even wachten. Jezus de redder van de armen? Dat beeld krijgt hier toch even een knauw.
Toen in de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw militaire junta's aan de macht waren in Latijns-Amerika, maakte de zogenaamde bevrijdingstheologie daar furore. Op basis van bepaalde passages uit de Bijbel engageerden 'linkse' priesters en theologen zich voor het lot van de vaak in bittere armoede en onderdrukking verkerende bevolking. Het kwam ze op een bestraffend en vernederend opgeheven vingertje van paus Johannes Paulus II te staan. Een geestelijke hoorde zich niet in te laten met marxistische ideeën, zo klonk het. Uitgerekend de paus die meehielp aan de ineenstorting van het Oostblok vond dat een man Gods niet aan politiek mocht doen. Hypocrisie is altijd al een katholieke deugd geweest.
Maar ... misschien baseerde Zijne Heiligheid zich voor zijn reprimande wel op de bovengenoemde passage uit Mattheüs 26? Het eren van Jezus met kostbare vloeistoffen primeert op het helpen van de armen. Die moeten nog even op hun tanden bijten. Trouwens, armen zullen er altijd in overvloed zijn. De Zoon van God daarentegen heb je niet elke dag in je midden.
Er zijn in de evangeliën uiteraard andere passages te vinden waarin Jezus zich wel het lot van de armen lijkt aan te trekken. Maar het verhaal van de zalving te Betanië is een correctie op het quasi socialistische imago dat progressieve christenen Jezus vaak aanmeten.
Meer van Rik Lefevere