23 mei 2022
Vrouwen schrijven
Vrouwen lezen niet alleen vaker romans dan mannen, ze schrijven ook meer. Wie al eens in een boekhandel komt, merkt al snel dat er in de aanbieding vooral vrouwelijke schrijvers zitten. Deze week zijn er van de tien best verkopende romans maar twee geschreven door mannen. En acht van die werken zijn vertaald uit het Engels, maar dat is een ander verhaal.
Ik weet niet hoe dat komt. In de Engelse literatuur is er een duidelijk verband tussen de opkomst van de roman als genre en het feit dat meer en meer vrouwen tijd hadden om te lezen. En natuurlijk ook dat andere feit dat vrouwen zoals Jane Austen en de zusjes Brontë veel beter konden schrijven dan veel van hun mannelijke collega’s. Maar wat er vandaag gebeurt, is minder duidelijk. Hebben jongens het te druk met videospelletjes om te lezen of te schrijven?
Die bestsellers ga ik niet lezen, daar is ook mijn leven nu eenmaal te kort voor, maar ik heb via via een gouden tip gekregen die ik graag met u wil delen. Als u Engels leest, schaf u dan zo snel mogelijk een exemplaar aan van Pond door Claire-Louise Bennett. Als u dit boek liever in het Nederlands leest, dan bent u waarschijnlijk oud, want dat bleek recent bij onderzoek van het leesgedrag van jongeren: die lezen nog wel romans, maar alleen in het Engels.
Ik heb Pond bewust geen roman genoemd en het wordt dan wel in de markt gezet als een verhalenbundel, maar het is in werkelijkheid een geheel nieuw genre, sui generis zoals ze dat in het Engels zo mooi zeggen. Bennett is een Britse die in het Westen van Ierland in een cottage woont en die in korte en lange segmenten schrijft over de dingen die haar omringen, onder meer die vijver die eigenlijk niet meer is dan een grote plas. Maar ze heeft het vooral over iets dat haar niet omringt, maar toch voor haar het grootste raadsel is, en dat is zichzelf.
De interactie met haar omgeving is niet gemakkelijk: er zijn wel kennissen in de buurt, maar als Britse blijft ze een buitenlander, in een streek waar ook mensen uit Dublin, of zelfs Galway, hun hele leven vreemden blijven. Niet dat het westen van Ierland een belangrijke rol speelt: het is niet meer dan een decor, een constante achtergrond om haar eraan te herinneren dat ze nergens thuis zal zijn. En sommige van deze stukjes gaan over haar avonturen in de VS, of over andere eerdere levens, ook heel vroege.
Haar taal is tegelijkertijd heel gesofisticeerd, want het hoofdpersonage heeft net als de auteur blijkbaar literatuur gestudeerd, maar staat ook bol van de clichés en herhalingen die we normaal alleen in spreektaal vinden (en die we daar normaal vinden), maar die in literair proza eigenlijk niet aanvaardbaar zijn: vol met actually en surely en in fact en al die andere wonderlijke woorden met weinig of geen betekenis die in het Engels net iets verstandiger klinken dan in andere talen.
Het mooie aan Pond is dat hier nauwelijks verhalen te vinden zijn, wat de uitgever ook moge beweren. Elena Ferrante werd terecht wereldberoemd met haar boeken die bijna geheel uit plot bestaan en die de lezers telkens opnieuw op het verkeerde been zetten. Bennett doet het anders: zoals haar bijna-naamgenoot Samuel Beckett vertelt ze niet, of nauwelijks, ze babbelt en ze zeurt en verhalen, personages, intriges of ontwikkeling moet je elders zoeken. Maar zelden is er zo grandioos gezanikt over zo weinig: ik doe nu al meer dan zeshonderd woorden lang mijn uiterste best om niet uit dit boek te citeren, en dat zou ook heel moeilijk zijn, omdat elke zin maar werkt in en soms tegen het geheel. U moet het boek zelf maar lezen, liefst in het Engels, want daar word je ook nog eens een stuk jonger van.
Meer van Geert Lernout