Blijkbaar is het beroep niet zo aantrekkelijk. De belangrijkste oorzaken daarvan zijn het in de loop der jaren verzwakte imago van het leraarschap en het voor vele starters jarenlange rondzwerven zonder vast contract. Hoewel de minister inspanningen leverde – zo kunnen beginnende leraren vanaf september 2019 sneller een vaste opdracht krijgen – blijven de complexiteit van de job en de hoge werkdruk voor een koude douche zorgen. Zelfs voor leraren met ruime ervaring is de job vaak te veeleisend. Een onderzoek uit 2017 (De Morgen, 27/08/17) wees uit dat meer dan de helft van de leraren in de risicozone zit voor burn-out.

De uitdagingen in de job zijn groot en worden steeds groter. Als leraar word je standaard verondersteld een inspirerend inhoudelijk expert te zijn, stevig up-to-date didactisch onderlegd, getuigend van een scherp psychologisch inzicht, empathisch en sociaal vaardig, handig met complexe, soms lastige groepsdynamieken en bij voorkeur ook administratief gestroomlijnd. Daarnaast is de diversiteit in de klassen de laatste jaren toegenomen, zowel op het vlak van specifieke leerbehoeften door het M-decreet als qua culturele en talige achtergrond van de leerlingen. Met die diversiteit omgaan als leraar vraagt een hoop ondersteuning, knowhow en ervaring, terwijl de omkadering niet evenredig is toegenomen. Vanaf volgend schooljaar start bovendien de modernisering van het secundair onderwijs. Alle leraren zullen zich de komende jaren moeten aanpassen aan een nieuwe set eigentijdse eindtermen. Een nodige ingreep, dat wel, maar wel een van formaat die voor de nodige extra werkdruk zal zorgen.

Een tekort aan bekwame en gepassioneerde leerkrachten zet de kwaliteit van het onderwijs onder druk. Die kwaliteit is nochtans een belangrijke hefboom voor een goed functionerende democratische samenleving en voor de creatie van welvaart. In zijn boek Verlichting nu (2018) somt de Amerikaanse psycholoog Steven Pinker de vele voordelen van degelijk onderwijs op. Onderwijs is een van de belangrijkste hefbomen om burgers volwaardig te laten participeren in de samenleving. Goed onderwijs zorgt ervoor dat mensen sympathie leren voelen voor slachtoffers aan de andere kant van de wereld, dat ze inzien dat de eigen overtuigingen wel eens fout kunnen zijn en dat autoritaire leiders meestal miserie veroorzaken. Een betere opleiding maakt personen minder racistisch, seksistisch, xenofoob, homofoob en autoritair ingesteld. Beter opgeleide mensen waarderen vrije meningsuiting, vrijheid en onafhankelijkheid. Ze krijgen meer vertrouwen in anderen en nemen meer deel aan het sociale middenveld. Goed onderwijs leidt tot een betere gezondheid en langere levensduur, een toename van welvaart en tot meer democratie en vredelievendheid.

Als we dus willen dat jonge mensen de kansen kunnen grijpen om authentiek te participeren aan de samenleving, om de grote en kleine uitdagingen van de eeuw aan te pakken, rationeel, met vertrouwen en met oog voor de noden en behoeften van alle belanghebbenden, dan moeten we vooral ook investeren in degelijk onderwijs.