Kwintessens
Geschreven door Yoni Van Den Eede
  • 8224 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

19 december 2018 De hipster in ieder van ons
‘There’s a brand new dance but I don’t know its name’, zong David Bowie in 'Fashion'. Er is iets nieuws, maar we weten niet wat het is. We snappen het nog niet. De mode – in de meest algemene zin van het woord – bevreemdt vaak. Tegelijk oefent ze in haar vreemdheid een onweerstaanbare aantrekkingskracht op ons uit. Iets is ‘in de mode’: we moeten er dus minstens een kijkje naar nemen.
Televisieseries, kledingstijlen, muziekgroepen, drankjes: wie helemaal mee wil zijn, licht zich best in over wat op dit moment, in al die categorieën, als hip beschouwd wordt. De nadruk ligt op 'dit moment'. Het modieuze is altijd 'nu'. Vreemd toch, als je erbij stilstaat? Door de eeuwen heen zijn er modes geweest op zo veel vlakken. En dat verandert maar, voortdurend, onstuitbaar: een permanente golfslag van voorkeur en afkeer. Rond het mensdom zit een cultureel jasje geslagen dat we als een gek aan- en uittrekken. Nu eens van daim, dan van jeans. Nu met cowboys, dan met vampieren. Gisteren whisky, vandaag gin-tonic.
Als we zo makkelijk doorheen de tijd onze culturele preferenties aanpassen, hoe kneedbaar zijn onze begrippen dan? Onze denkbeelden? Gelukkig even kneedbaar, kun je zeggen. Sommige ideeën ben je liever kwijt. Velen onder ons vinden niet langer dat vrouwen maar beter aan de haard blijven. Of dat wrede publieke executies nog een fijn volksvertier vormen. Daarentegen: hoezeer zijn we vatbaar voor weer nieuwe idee-modes? Ook die hebben een uiterlijke verschijningsvorm: ze manifesteren zich in de buzzwords waarmee we te pas en te onpas onze conversaties kruiden. Hoe 'in de mode' klinken bijvoorbeeld niet: concrete actie, realistisch, impact, rechten en plichten, daadkrachtig, objectief, doeltreffend, efficiënt ... Die termen, als je ze tezamen en in vogelvlucht beschouwt: wat voor een wereld roepen ze op?
De zogenaamde hipster zit in de voorhoede van elke trend. Men denke daarbij niet uitsluitend aan buitensporige baarden. De idee-hipster praat als eerste mee met de nieuwe woorden. Hij signaleert, aan al wie minder snel dan hij op de kar springt, dat die nieuwerwetse begrippen 'de moeite' zijn. Dat je ze best gebruikt als je erbij wil horen. Ook al weet je eigenlijk niet helemaal waarvoor ze staan. Of heb je ze nog niet goed doordacht. De nieuwe dans – met Bowie – is gearriveerd, maar je kent zijn naam niet. Wel swingt hij lekker. Het ritme is onweerstaanbaar. Iedereen rondom je slaat driftig aan het schuifelen. Gewoon meedoen, dan?
Modes kunnen gelukkig snel in clichés omslaan. Dat gebeurt vaak wanneer ze té wijd verspreid geraken. Ze beginnen dan spot op te roepen: de comic Van 9 tot 5 bijvoorbeeld hakt subliem in op hipsterfenomenen en managementspeak. Maar als clichés zijn onze vanzelfsprekendheden allicht nog trickier. Dan stelen ze niet meer zo de show. De oude mode wordt het nieuwe 'gewone'. De saaie kleren van vorig seizoen. Die je in de solden vindt. De dans die iedereen kent en blindelings uitvoert. Dan zit de hipster van gister, met weer netjes geschoren kin, onopvallend achter onze oogleden.
Kwintessens
Yoni Van Den Eede is techniek- en cultuurfilosoof aan het Centrum voor Ethiek en Humanisme van de Vrije Universiteit Brussel.
_Yoni Van Den Eede -
Meer van Yoni Van Den Eede

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws