Nochtans is er een tijd geweest dat de Belgische minister van Buitenlandse Zaken luidkeels zijn verontwaardiging uitschreeuwde over wat hij de 'femicide' in Congo noemde. Dat was Karel De Gucht in 2004, toen ook Hillary Clinton in een Congolese kliniek een traantje ging wegpinken aan het ziekbed van verminkte en verkrachte vrouwen.

Vandaag is er van verontwaardiging over de Congolese drama's geen spoor te bekennen. Niet in de politiek, niet in de media, niet in de publieke opinie. Zeker, er is een nieuw ontwikkelingsakkoord gesloten tussen België en zijn ex-kolonie. Een voortreffelijk initiatief, ongetwijfeld. Maar aan de onveiligheid in Oost-Congo verandert dat niets. In die onveiligheid spelen de buurlanden, vooral Rwanda, Uganda en Burundi, een grote rol. Krijgsheren uit die landen beconcurreren elkaar en hun Congolese 'collega's' in hun strijd om de grondstoffen, die in het gebied in enorme hoeveelheden aanwezig zijn. Het is zelfs tot een open oorlog gekomen tussen het regeringsleger en een door Rwanda aangestuurde 'rebellen'-beweging, de M23. Iedereen roept president Kagame op om daarmee te stoppen, maar maatregelen blijven uit. Ook onze regering legt de Rwandese president geen strootje in de weg. Integendeel, we steken hem nog altijd veel geld toe. In de Wetstraat wordt gebakkeleid over het mislukken van een commissie, die zich met de misdaden in Congo bezighield, maar wel met misdaden uit de vorige eeuw. Over die van vandaag: geen woord. Ooit hield een Commissie Grote Meren zich bezig met de problemen in Centraal-Afrika. Vandaag worden er zelfs geen vragen over gesteld.

Ook tegen de corruptie in Congo wordt niets ondernomen. Bijna 70% van de staatsbegroting verdwijnt in de zakken van de bewindvoerders maar soldaten en leerkrachten worden slecht of helemaal niet betaald. Diezelfde Karel De Gucht en huidig premier De Croo, als toenmalig minister van Ontwikkelingssamenwerking, schreeuwden er wel hun verontwaardiging over uit, maar uit Kinshasa afkomstige diplomatieke koffers, gevuld met groene bankbiljetten, komen nog steeds ongehinderd ons land binnen.

Het is niet dat België niets kan doen. Louis Michel heeft als minister van Buitenlandse Zaken een grote rol gespeeld bij het beëindigen van de oorlog die Rwanda en Uganda in Congo voerden eind vorige eeuw. Competente Belgische diplomaten adviseerden toen de onderhandelaars om tot een akkoord te komen. Belgische rechtsgeleerden hielden mee de pen vast bij het schrijven van de nieuwe, democratische grondwet. Heel nobel waren Michels motieven wellicht niet, maar hij deed tenminste iets.
Onze huidige minister van Buitenlandse Zaken Lahbib gaat binnenkort naar Kinshasa. Ze zou er Belgische financiële steun aankondigen voor de verkiezingen eind dit jaar. Beter zou zijn als ze een plan in haar bagage zou hebben dat de Congolezen écht helpt om hun land weer op de rails te zetten. Alleen kan België dat natuurlijk niet. Maar wat vroeger mogelijk was moet ook nu mogelijk zijn: dat de Belgische diplomatie de EU en zelfs de Verenigde Staten overtuigt om gezamenlijk maatregelen te treffen, die de binnen- en buitenlandse schurken die het land leegroven treft in hun portemonnee. Nu al hanteren de EU en de VS sancties tegen corrupte figuren. Maar sommige krijgsheren verblijven gewoon in Brussel en worden ongemoeid gelaten.

Uiteraard moeten de echte hervormingen van de Congolezen zelf komen. Congolezen die ijveren voor een echte democratie zijn er te over: jongerenbewegingen zoals Lucha in Goma, de religieuze gemeenschappen, de academici, wat ze de 'société civile' noemen, ach er is zoveel goeds te vinden in Congo. Maar alleen kunnen ze het niet, al jaren roepen ze: waar blijven de Belgen om ons te helpen?
Colette Braeckman, de grande dame van de Belgische Congo-journalistiek, doet in Le Soir volgende voorspelling: 'Over enkele decennia zal men ons opnieuw excuses komen vragen, dit keer niet voor de kolonisatie maar voor de kille onverschilligheid van vandaag'.
Is het dat wat we willen?

(Dit artikel verscheen eerder in de krant De Standaard, 24 januari 2023. Overgenomen met toestemming van de auteur.)