Bij mijn studenten merk ik vandaag wel de onrust. Ze hebben het gevoel dat het nu pas echt foutloopt met de mensheid. Ze zijn geboren na de millenniumwissel. Ze hebben geen andere Russische leider meegemaakt dan Vladimir Poetin, ze waren nog niet zindelijk toen Guy Verhofstadt hier premier was en terwijl op 9/11 in New York de vliegtuigen tegen het WTC vlogen, kregen ze hun eerste tandjes. Ze kunnen niet geloven dat Facebook ooit trendy was, in plaats van een netwerksite voor gepensioneerden. Ze zijn er wel van overtuigd dat ze in de vreselijkste aller tijden leven, met pandemieën, een oorlog aan de rand van Europa, de dreiging van kernwapens, inflatie, andere landen die ons kapot willen concurreren en politici die er een potje van maken. Zo staat het ook elke dag in de analyses in de krant en op het internet. Bovendien hebben we met onze schuldgraad van iets meer dan honderd procent van het bbp ook nog eens de slechtste begroting van het continent, zo niet de wereld. Er wordt onder commentatoren gegrossierd in hyperbolen en pessimisme met als ondertoon dat het er nergens en nooit zo slecht aan toeging als hier en nu. Beterschap lijkt niet op komst. Mistroostig maken we allemaal een afspraak bij de therapeut.

De jaren tachtig kunnen helpen om enig perspectief in de debatten te krijgen. Er waren niet alleen de overvallen, het was ook de tijd waarin aids om zich heen greep. Wie het virus kreeg, was onverbiddelijk verloren. De inflatie was, zeker in het begin van het decennium, vergelijkbaar met die van vandaag. Bedrijven dreigden te verhuizen naar Azië, de frank devalueerde en de staatsschuld schommelde tussen de 120 en de 140 procent van het bbp. We hadden maar liefst tien regeringen, bijna allemaal geleid door Wilfried Martens, een christendemocraat met een bril met zwart montuur en dikke glazen, die wetstratees praatte en meestal de verkiezingen verloor. In de rest van de wereld ging het er niet gezelliger aan toe: Noord-Ierland kampte met een burgeroorlog en het zou niet lang meer duren of in Joegoslavië zou een volkerenmoord plaatsvinden. Aanslagen van de Duitse Rote Armee Fraktion, de Italiaanse Rode Brigades of de Baskische afscheidingsbeweging waren schering en inslag en de Amerikaanse president was een mislukte acteur die in de kosmos een rakettenschild wilde bouwen. Op het einde van de jaren tachtig liep ik mee in een betoging. Ik riep 'Weg die bommen, werk verdomme', omdat het rijmde, maar ook omdat de angst voor kernraketten groot was en er, in tegenstelling tot vandaag, veel werkloosheid was.

Deze korte opsomming van wat mijn kindertijd te bieden had, dient niet om de problemen van vandaag te minimaliseren. De klimaatverandering of instabiliteit en ongelijkheid die ertoe leiden dat mensen op de vlucht slaan, zijn maar enkele van de uitdagingen waarvoor we de mouwen moeten opstropen. De geschiedenis toont gelukkig aan dat ons bestel veel veerkracht vertoont, zolang we tenminste focus houden en niet elk akkefietje als een uitzonderlijke bedreiging zien, waarna we ons de week nadien klaarmaken voor het volgende schaduwgevecht. Sommige partijen maken er een verdienmodel van om angst en verontwaardiging op te poken. Dat ook zoveel commentatoren hyperventileren zonder ophouden, is zorgwekkender. In de puree van miserie waarin we ons wentelen, wordt het steeds moeilijker om de echte uitdagingen te zien en aan te pakken.

(Deze tekst verscheen eerder in de krant De Standaard, op 24 januari 2023. Overgenomen met toestemming van de auteur.)