De volledige naam van onze geleerde is Mohammed Ibn Moesa Al-Chwarismi. Hij leefde in de 9de eeuw; werd mogelijk geboren in Perzië tussen 780 en 800, maar studeerde in 'Het Huis der Wijsheid', opgericht in 830 in Bagdad, dat toen aan de Tigris een centrum was van handel, landbouw, industrie, wetenschap en cultuur (zie o.m. de boeken van Jonathan Lyons en Lucas Catherine).

Waarvoor wordt Al-Chwarismi met een groot beeld geëerd? 'Zijn systematische en logische aanpak van het oplossen van lineaire en kwadratische vergelijkingen gaven gestalte aan de algebra, een vakgebied dat zijn naam ontleent aan Al-Chwarizmi's beroemde boek: Hisab al-jabr wa al-muqabala, De theorie van transformatie en herstel, refererend aan de manieren waarop deeltermen in algebraïsche termen gemanipuleerd kunnen worden.' Zo geeft hij een voorbeeld van de berekening van een nalatenschap van een vrouw die een echtgenoot heeft, een zoon en drie dochters. Volgens het geldende erfrecht moet de echtgenoot een kwart krijgen, en de zoon het dubbel van een dochter. Al-Chwarismi toont hoe dat eenvoudig berekend wordt, ook voor andere nalatenschappen.

Precieze algebraïsche voorbeelden geeft Wikipedia. Jim Al-Khalili legt in detail uit (hoofdstukken 7 en 8) waaruit de wiskundige vernieuwingen van Al-Chwarismi bestaan en waarom ze zo baanbrekend zijn (Pathfinders. The Golden Age of Arabic Science, 2010, Nederlandse vertaling 2012).

'Het concept van een algoritme in de wiskunde is zijn idee. Om deze reden wordt hij wel "de grootvader van de informatica" genoemd. De woorden "algoritme" en "algorisme" zijn van zijn naam afgeleid. (…) Behalve aan de algebra leverde hij grote bijdragen aan gebieden als trigonometrie, astronomie en astrologie, geografie en cartografie. Zo stelde hij sterrentafels op (zij al-Sindhind) die toelaten de tijd te berekenen, bij dag en nacht, aan de hand van de stand van de zon, de maan en de vijf zichtbare planeten. (…) Hoewel het leeuwendeel van zijn werk op eigen onderzoek gestoeld is, deed hij ook veel aan de samenvoeging van kennis uit Griekse, Indische, Egyptische en andere bronnen (ik hoor onze lezers zeggen: hoe was dat mogelijk, zonder internet, zonder zoekmachine of Facebook!? FR). Hij nam het Indische symbool "0" over en introduceerde het gebruik van Arabische cijfers, en het decimaal systeem, zoals wij ze nog steeds gebruiken. (…) Al-Chwarizmi systematiseerde en corrigeerde het werk van Ptolemeus (1e eeuw) op het gebied van geografie, astronomie en astrologie met zijn eigen bevindingen. Hij gaf leiding aan een groep van 70 cartografen om een kaart van de toen bekende wereld te maken. (…) Hij schreef alles in het Arabisch, maar vanaf de 12de eeuw, toen zijn werk vertaald werd in het Latijn, oefende hij, met name op het gebied van de algebra, een diepgaande invloed uit op de verdere ontwikkeling van de wiskunde in Europa. Zijn werken bleven tot aan de 16e eeuw toonaangevend aan de Europese universiteiten. Op de universitaire campus van Madrid staat een borstbeeld van hem, met een dik boek onder de arm. Een krater op de maan is naar hem genoemd, en twee asteroïden. (…) Hij schreef ook over mechanische uitvindingen als de klok, het astrolabium en de zonnewijzer. Tot zijn andere bijdragen behoren trigonometrische tabellen, verbeteringen in de meetkundigevoorstelling van kegelsneden en aspecten van de twee-fouten calculus.'

Wie ook een verrijzenis verdient zijn de namen in grote boeken met koperen bladen opgesteld in twee paviljoenen in een park in de hoofdstad Tashkent. Ze herdenken de soldaten en andere slachtoffers van de naziterreur tegen de Sovjet-Unie, waarvan Oezbekistan een van de republieken was. Men zegt dat er 250.000 namen zijn opgeschreven.

Wie de Oezbeekse steden bezoekt wordt getroffen door de architectuur. De torens in Europa zijn hoger, maar terwijl de kerken en burgerlijke gebouwen werden opgetrokken in grijze zandsteen of in marmer, zijn de paleizen en moskeeën betegeld met de meest schitterende kleuren waar het kobaltblauw domineert.