26 augustus 2019
Spiritualiteit 2.0
Hoewel ik aan de derde stelling van Doe-de-test moest beginnen, ben ik nog even blijven hangen aan de vraag van de tweede stelling: kan een vrijzinnige spiritueel zijn? Het HC (Humanistisch Correct) antwoord luidt dus: ja(zeker). Ik krijg ook nog feedback: 'Vele mensen hebben nood aan een of andere vorm van spiritualiteit, maar die wordt niet noodzakelijk door een geloof of een godheid ingevuld. Ook niet-religieuze rituelen en ceremonies kunnen de mens zingeving bieden'.
Enerzijds nogal vanzelfsprekend en wat vrijblijvend, anderzijds toch weer een bron van hoofdbrekens. Ik ga maar niet te diep in op welke rituelen en ceremonies wel of niet tellen. Mijn toogvrienden menen dat hun cafébezoek zelfs meetelt als ceremonie, bestellen een Duvel en beschrijven die daad als een ritueel. Verder doen zij nogal lacherig over – wat zij noemen – mijn spirituele wending. Tja, ik hou niet echt van het woord, van de ondertonen laat staan de boventonen. Ik poseer graag als nogal onspiritueel, zelfs een vleugje antispiritueel. Ach, het is maar een woord. Maar laten we niet onderschatten wat woorden met ons doen. En van de weeromstuit constateer ik dat de hele problematiek rond spiritualiteit toch ook een beetje een probleem van de taal is.
Het werd duidelijk dat ik mij meer moest inlezen in de geschiedenis van het humanisme en last but not least in de filosofische betekenis van het woord spiritueel. Maar het is zomer en dergelijke werken lenen zich niet tot lectuur in de tuin. En kijken naar de Ronde van Frankrijk is hier een vast ritueel. Daarom heb ik tijdens een vervelende (tour)rit maar mijn eigen geschiedenis van het humanisme geschreven, geïnspireerd door de gedachte dat het uiteindelijk om woorden gaat. Ziehier mijn verhaal.
Lang geleden zaten onze Christelijke Medemensen samen en na een paar trappisten van een bekende abdij kwam het hoge woord eruit: ze vonden dat die 'vrijzinnig humanisten' wel een goed product in de markt gezet hadden. De spindokter (een soort slang/Slangen die hen van alles en nog wat influistert) kwam erbij zitten en suggereerde dat ze het begrip 'christelijk humanisme' konden lanceren. Zo verloren de humanisten de unique selling position van hun product. Een spirituele vondst, vond iedereen.
Wat later zaten de Vrijzinnig Humanisten samen en na een paar Duvels kwam het hoge woord eruit: ze vonden dat een Tsjeventruuk. Er moest dringend gereageerd worden. Daarvoor organiseerden zij een conferentie onder (vrijzinnige) filosofen. En de prijs ging naar de filosoof die met een slogan kwam die iedereen perplex deed staan: 'atheïstische spiritualiteit!'
Hiermee kregen de Christenen/Katholieken een koekje van hun eigen deeg. Het begrip spiritualiteit was gekaapt en kreeg een heel ruime betekenis waardoor het woord nooit meer hetzelfde kon betekenen.
Hiermee kregen de Christenen/Katholieken een koekje van hun eigen deeg. Het begrip spiritualiteit was gekaapt en kreeg een heel ruime betekenis waardoor het woord nooit meer hetzelfde kon betekenen.
Wat hebben we hier geleerd? De mens blijkt maar één woord te hebben voor betekenissen die wel gelijkenissen vertonen maar ergens fundamenteel een andere richting uitgaan. Daarom vermeed ik in het verleden woorden als spiritueel en probeer ik daar spiritueel omheen te praten. Spiritueel in de andere betekenis 'van veel geest getuigend', de derde betekenis uit de Van Dale (alleen te lezen in de betalende versie) maar die voor mij toch op nummer één mag komen. Laat ik stoppen met mijn spiritueel gespin en mij voorbereiden op het thema van de derde stelling die mij terug op de aarde brengt: het weer, of beter gezegd: het klimaat.
(wordt vervolgd)
(wordt vervolgd)
_Beste JB
In de 'blogreeks' 'Brieven aan JB', schrijft em. prof. Ronald Soetaert (UGent) vriendelijk badinerende epistels aan Johan Braeckman, medestichter en bezieler van de humanistische denktank Kwintessens. De stukjes houden het midden tussen brief, blog en cursiefje en bieden de auteur het ideale forum om tongue-in-cheek te reflecteren over ernstige en minder ernstige thema's. Mens en maatschappij anno 2019, liefdevol geborsteld met enkele mild ironische, maar daarom niet minder scherpe humanistische penseelstreken. Hier leest u alle stukken.
Meer van Ronald Soetaert