6 april 2020
Hoezo, de mens is een virus?
Toen de veel te jong gestorven stand-upcomedian Bill Hicks het mensdom uitschold voor 'a virus with shoes' was het nog grappig. Ook de vele 'we are the virus' memes die nu naar aanleiding van de coronacrisis op het internet circuleren, zijn vaak spitsvondig en verraden een gezonde dosis zelfspot. Maar wat de Italiaanse bestsellerauteur Sandro Veronesi deze week in De Standaard der Letteren (3 april) liet optekenen, is – sorry voor de fans – gevaarlijke onzin.
Ik citeer: 'Het echte virus op de planeet aarde, dat is de mens. Die koloniseert en vernietigt de aarde. Het lijkt haast alsof het coronavirus de antilichamen vormt van de aarde, die nu op de mens worden afgevuurd, omdat de mens nutteloos en zelfs schadelijk is voor de planeet.'
Verderop in het interview beklaagt hij zich over het gebrek aan solidariteit en empathie, zich blijkbaar niet realiserend dat zijn hatelijke uitspraak over de mens als virus daar enigszins mee in strijd is. Mocht hij het menen, moeten we dan hopen op zoveel mogelijk doden? Hoe sneller de mens uitsterft, hoe liever Veronesi het heeft, wegens beter voor de planeet? Ik ben nooit erg happig geweest op de retoriek die mensen met ongedierte of parasieten vergelijkt. Dat de vergelijking deze keer van een succesvolle schrijver komt, verandert daar niet zoveel aan.
Hij gaat verder: 'De wetenschap, de politiek en dat waanzinnige idee van alles te moeten controleren, hebben van de mens een gevaarlijk virus gemaakt.'
Opnieuw: het coronavirus is dus een oplossing? Een vorm van wraak van de natuur? Alsof de natuur een moreel besef heeft … En hoezo, het 'waanzinnige idee van alles te moeten controleren' maakte 'de mens tot een gevaarlijk virus'? Laat ons hopen dat we het echte virus – tot nader order COVID-19, niet Homo sapiens – zo snel mogelijk onder controle krijgen, dankzij de wetenschap en verstandige politieke beslissingen.
Ik citeer nog één stukje: 'Een tweede observatie die ik niet uit mijn hoofd krijg, betreft de doelgerichtheid van dit virus. Is het niet frappant dat corona vooral oudere mannen raakt, zij die verantwoordelijk zijn voor de mismeestering van de planeet?'
Niet alleen is zijn uitspraak nogal stigmatiserend voor 'oudere mannen', en bovendien kunnen we die 'mismeestering' in vraag stellen, maar een virus dat blijkbaar intentioneel en doelgericht 'oudere mannen' wil uitschakelen? Ik denk niet dat Marc Van Ranst daar al van op de hoogte is. Evenmin denk ik dat we Veronesi's mening als richtsnoer voor de medische ethiek moeten zien.
Schrijvers mogen en moeten wat overdrijven en metaforen en parabels gebruiken, maar het laatste wat we nu nodig hebben, is een antihumanistische tirade die de mens als de bron van alle kwaad stigmatiseert. Mensen zijn slachtoffers, niet de kwaal. We hebben onze meest humane eigenschappen nu hard nodig, dus laat ze ons bij onszelf en elkaar aanwakkeren. Er wordt al genoeg haat gepredikt.
Meer van Johan Braeckman