8 oktober 2020
Lessen uit de jongerenenquête van HUMO
De Grote Jongerenenquête en de interviews in HUMO zijn boeiend en leerrijk. We leren bijvoorbeeld dat zowat de helft van de Vlaamse jongeren vandaag in een opperwezen gelooft; en dat hun vertrouwen in onze politici 12% is.
Nu zijn beide fenomenen wel verklaarbaar. Driekwart van de jeugd heeft op school godsdienstonderwijs gekregen (cijfers van het officieel en katholiek onderwijs samengeteld), en dit gedurende 6 + 6 jaar. Zoals voor andere vakken (lezen, schrijven, rekenen enz.) mogen we aannemen dat godsdienstonderwijs een zekere doelmatigheid heeft gehad, ook op lange termijn.
Hun afwijzing van de politiek dan, is heel begrijpelijk wanneer we de perceptie analyseren die wordt geschapen over politici. Alle dagen lezen en horen we in de media misprijzende meningen, beledigingen en scheldwoorden. Volgens de opiniemakers doen politici alles verkeerd, en kunnen ze niets goed doen. Sommige journalisten zijn virulenter dan andere, ook in de kwaliteitspers.
Hun afwijzing van de politiek dan, is heel begrijpelijk wanneer we de perceptie analyseren die wordt geschapen over politici. Alle dagen lezen en horen we in de media misprijzende meningen, beledigingen en scheldwoorden. Volgens de opiniemakers doen politici alles verkeerd, en kunnen ze niets goed doen. Sommige journalisten zijn virulenter dan andere, ook in de kwaliteitspers.
Dat verhindert hen niet voor te schrijven wie eerste minister moet worden, en welke meerderheid er moet zijn.
Terwijl de onderhandelingen nog lopen, weet de schrijver al: 'Paars-groen + CD&V is geen regering, het is een kostenassociatie van partijen die toegang willen tot de machtskanalen en de vetpotten van de overheid om hun electorale kansen op te pompen.'
Vooroordelen presenteren als feiten gebeurt ook frequent: 'Net zoals andere Europeanen geven de Belgen hun politici en partijen geen greintje krediet meer' (prof. Stefaan Walgrave, Universiteit Antwerpen). En 'De beste mensen die met politiek bezig zijn, hebben de partijpolitiek totaal opgegeven' (Vincent Stuer, medewerker bij een politieke fractie van de EU).
(Na enig nadenken kloppen beide beweringen niet met de feiten.)
Herhaaldelijk wordt politici verweten dat ze (niet) handelen 'uit vrees voor de kiezer'. Is dat juist geen bewijs van democratie? Het omgekeerde, geen rekening houden met de kiezers, zou toch 'misprijzen van de kiezer' heten? Nu ja, dat lezen we evenzeer (omdat de winnaars – wie zijn dat alweer? – niet mee onderhandelen ...).
Ik zoek geen voorbeelden op de sociale media, zoals de besloten WhatsApp-groep 'cdenv koekoeksgroep'; mijn eigen Facebookaccount heb ik al jaren terug afgesloten. De anonieme commentaren van lezers geven een idee: hoeveel kiezers zij vertegenwoordigen weten we niet, zeker is dat dezelfde schuilnamen meermaals terugkomen.
Deze stortvloed van 'nieuws' krijgen de jongeren, wij allen trouwens, dagelijks onder de neus, ook ongevraagd. Het is dus voorspelbaar dat ze geen vertrouwen hebben in de politici, maar ook niet in 'het systeem', d.w.z. in onze parlementaire democratie. Nu en dan klinkt het verlangen naar een 'betere leiding', en worden oude en hedendaagse Leiders bewonderd. Een idee dat regematig terugkeert is het beleid over te laten aan topambtenaren. Dat herinnert me aan '40-'44: toen werden trouwens meerdere secretarissen-generaal vervangen door exemplaren met de juiste ideologie.
_Geen inhoudelijke informatie
Maar anderzijds krijgen we geen verklaring voor de politieke conflicten en moeilijke regeringsvorming: die zijn de weerspiegeling van diepe meningsverschillen over, onder meer, de rol en financiering van de overheden versus de private sectoren, wie moet inleveren en wie meer gaat krijgen. Iedereen heeft zijn verlanglijstje van verbeteringen, maar over wie moet betalen is geen consensus. Het 'algemeen belang' wordt anders ingevuld door de verschillende partijen en hun kiezers.
Zelden vernemen we in de media waarvoor de wetgevers, dat zijn dus politici, allemaal gezorgd hebben: onderwijs, ziekteverzekering en gezondheidszorg, drinkwater, riolering en (water)wegen, openbaar vervoer, politie, justitie e.a. (ofschoon er overal tekortkomingen zijn). Dat partijen hun eigen programma hebben dat iedereen kan raadplegen, wordt regelmatig door opiniemakers genegeerd, zelfs luidop geloochend. Evenmin wijzen de traditionele media ons de weg hoe we als individu continu inspraak hebben in de politiek, hetzij in een partij, hetzij via talrijke verenigingen en actiegroepen.
Toch vindt zowat iedereen dat de politici de klimaatopwarming zouden moeten tegenhouden.
Maar waar gaat onze parlementaire democratie naartoe als minder dan de helft van de nieuwe generatie het zinvol vindt om te gaan stemmen? Is dat het doel van de media?
Maar waar gaat onze parlementaire democratie naartoe als minder dan de helft van de nieuwe generatie het zinvol vindt om te gaan stemmen? Is dat het doel van de media?
_Eerder rond dit thema:
- Moeten we David en Patrick beter informeren?
- Blz 6-8 in De Geus (mei 2017)
- Cognitieve dissonantie bij journalisten: Vakbonden bashen, maar geen informatie
- Moraal is ook handelen