Men kan moeilijk overschatten hoe Donald Trump op de gemoederen heeft gewogen. Hoe hij de politiek in de VS gepersonaliseerd en gepolariseerd heeft. De kloof tussen rood en blauw verdeelde families. Vriendschappen gingen eraan kapot. Al maanden voor de verkiezing was de spanning te snijden op straat. Mensen liepen rond met een knoop in de maag. Michelle Goldberg, een columniste van The New York Times, vertelt in een podcast hoe ze zich vier jaar persoonlijk vernederd heeft gevoeld door Donald Trump, als vrouw en als Amerikaan. Trump werd ervaren als een bezoedeling, als een ontkenning van de grote idealen waar de natie geacht wordt voor te staan. Dat hem de leiding van het land was toevertrouwd, dat in 2016 bijna 63 miljoen landgenoten voor hem een stem hadden uitgebracht, was een ondraaglijke gedachte.

De opluchting was dus groot. Steven Colbert, de gevierde anker van The Late Show op CBS, haalde in zijn programma de champagne boven en triomfeerde: 'Finally, after four years, Americans can exhale.' Ook hij barstte in tranen uit toen hij het verlossende nieuws hoorde: 'I sat down crying with relief.' Donald Trump – die hij spottend Ronald Clump en Baldin' Grunt noemt – was een obsessie geworden. En nu was hij ervan verlost: 'I got up this morning, walking down the steps and I felt all this available brainspace.' Eindelijk kan er weer aan iets anders en vrolijkers gedacht worden.

Vier jaar lang vroeg een meerderheid van Amerikanen zich af wat er met hun land gebeurd is. Hoe het mogelijk was dat een figuur als Trump tot het presidentschap werd verheven. Voor hij werd verkozen, had hij geen politieke ervaring. Maar hij was verre van een onbeschreven blad. Zijn hele carrière is gekenmerkt door haarkloverij, bedrog en leugens. Als zakenman is hij betrokken geweest in meer dan 4000 rechtszaken: altijd maar procederen, altijd maar lastig doen, altijd maar de kantjes eraf lopen. Zes keer is een van zijn talloze bedrijven failliet gegaan. Altijd net binnen de grenzen van de wettelijkheid – daar zorgden een legertje advocaten voor –, maar steeds waren contractanten, onderaannemers en hun werknemers de dupe. Trump University – een opleiding voor vastgoedmakelaars, waar men voor veel geld de 'art of the deal' aanleerde (zogezegd) – bleek een dubieus opzet te zijn, waarvoor Trump door gewezen studenten voor de rechtbank werd gedaagd. Hij vereffende voor een som van 25 miljoen dollar. Zoals alle rijke Amerikanen had Trump een filantropische stichting. Die werd op bevel van de rechtbank ontbonden omdat hij de gelden ervan misbruikte voor politieke en persoonlijke doeleinden in plaats van goede werken. De belastingen zitten hem trouwens nog op de hielen: als hij een langlopend dispuut over aftrekposten verliest, kost het hem 100 miljoen dollar. Dan spreken we nog niet over zijn seksuele strapatsen. Drie opeenvolgende en steeds jongere trofeevrouwen bleken niet genoeg. Hij staat gekend voor een hele reeks affaires en onenightstands, met onder anderen Stormy Daniels, een pornoactrice, en Karen McDougal, een voormalige Playboy Bunny. Meer dan twintig vrouwen hebben hem aangeklaagd voor seksueel transgressief gedrag. De schrijfster en journaliste E. Jean Carroll beschuldigt hem ervan haar in 1995 of 1996 verkracht te hebben in een kleedkamer van Bergdorf Goodman, een chique kledingzaak in New York. Zolang hij president is, kan Trump genieten van juridische immuniteit. Na 20 januari dreigt een reeks van rechtszaken over financieel en seksueel wangedrag.

De adem zou voor minder stokken. De tegenstanders van Trump weten dat hij bij deze stembusgang 72 miljoen stemmen heeft verzameld, meer dan een Republikeins presidentskandidaat ooit. Ze weten dat zijn onbeschaamdheid hem onuitputtelijke reserves aan energie en dynamisme bezorgt. Ze weten dat hij niet zal rusten voor hij zich voor zijn verlies heeft kunnen wreken. Ze weten dat de Republikeinse partij een personencultus is geworden zonder enig respect voor de democratische rechtsgang. Ze weten dat het de volgende vier jaar voor het Biden-Harris team moeilijk, misschien onmogelijk wordt. Ze weten dat in 2024 Trump zijn fanatieke aanhang weer zal aanhitsen en opkoteren. Maar voorlopig overheerst de opluchting, het oef-gevoel. Het ergste is afgewend. De democratie heeft standgehouden. 'Telling the truth matters. Being a good person matters.'