Net als België zijn Frankrijk en nog een heleboel andere landen liberale democratieën, wat echter geenszins betekent dat we allemaal op dezelfde manier aan politiek doen. Frankrijk is een republiek, België een koninkrijk, de Verenigde Staten een ander soort republiek dan Frankrijk. Uiteraard hebben de verschillende liberale democratieën vooral veel met elkaar gemeen, bijvoorbeeld dat politieke besluitvorming niet mag gemotiveerd zijn door geloof en dat de staat met betrekking tot religie neutraal moet blijven. Wat dat in concreto betekent, is niet altijd hetzelfde. Een eminent academicus (Chandran Kukathas) schreef dat die neutraliteit het best tot haar recht komt in een samenleving die eruitziet als een archipel van naast elkaar levende (religieuze) gemeenschappen met waar mogelijk eigen jurisprudenties, maar doorgaans staat onpartijdigheid niet gelijk aan separatisme. In België is iedereen gelijk voor de wet en betaalt de staat voor alle erkende overtuigingen. In de States neigt men naar een minimale staat en krijgt niemand centen, maar een presidentskandidaat is kansloos als hij de zegen van God vergeet in te roepen. Frankrijk betaalt evenmin voor godsdienst en vult de laïciteit zo in dat religie in openbare functies en op scholen afwezig blijft. Een presidentskandidaat is kansloos als hij de zegen van God inroept. De Franse overheid staat dus fermer tegenover religie dan elders en met die 'fermeté' heeft men het in de Angelsaksische wereld al moeilijk sinds 1789. De Amerikaanse constitutie gaf in dat jaar religie alle mogelijke vrijheid, terwijl E. Burke, de Britse filosoof en peetvader van het conservatieve denken, het maar niks vond dat de Franse revolutie religie een kopje kleiner wilde maken. 
Dat Angelsaksische minderheden een steeds luidere stem krijgen en zich vaker wel dan niet als religieus geïnspireerd omschrijven, heeft die spanning niet verminderd. De tegenwind die Macron kreeg, heeft een geschiedenis. 
Het verschil tussen 'islamic' en 'islamist' is echter te bekend om af te doen als een 'faute de frappe' van een goed menende opiniemaakster. Deze 'négligance' illustreert dat de diepere grond van de polemiek niet over extremiasme gaat, maar over de plaats van religie in de samenleving. De Franse republiek wil die beperken, terwijl die onder druk van vooral de islam veeleer lijkt toe te nemen (noteer alstublieft dat die religiedruk niet eigen is aan de islam: in de VS zijn het vooral christenen die de manometer doen klimmen).

Als sommigen menen dat Macron tegen het neutraliteitsgebod gezondigd heeft, is dat omdat ze kerk en staat niet consequent gescheiden houden. Macron verdedigt zich door die scheidslijn opnieuw in de verf te zetten. Maar kan men eigenlijk wel aan politiek doen en te allen tijde neutraal blijven? Een aantal religieuze overtuigingen zijn immers manifest onverzoenbaar met de liberale democratie en religies verkondigen wel degelijk overtuigingen met politieke implicaties: de doorsneemoslim wijst de gelijkheid van man en vrouw nog altijd af, Roe vs. Wade (de rechtszaak die in de VS abortus wettelijk regelde) zal zo goed als zeker opnieuw door christenen aanhangig gemaakt worden bij een voor hen sympathieker geworden Supreme Court. Religie en politiek zijn enkel in politieke theorieën strikt van elkaar te scheiden. In de praktijk wil dat wel eens tegenvallen, waardoor een politiek neutrale opstelling vaak neerkomt op een knieval voor gelovige standpunten.

Als neutraliteit absoluut wordt opgevat, betekent dat dat de gelovige wel op het terrein van het politieke mag komen, maar de politicus niet op dat van de gelovige, want dan zou hij of zij de spelregels van de liberale democratie overtreden. De verdediger van de seculiere samenleving wordt zo de enige speler die in de onmogelijkheid verkeert zijn eigen standpunt te verdedigen. En dat is nu precies waar Macron tegen in lijkt te gaan door expliciet te pleiten voor een maatschappij waarin de burger voorrang heeft op de gelovige, wat dus willens nillens uitgelegd kan en zal worden als concrete kritiek op concrete religie. Religie of zelfs één religie op het matje roepen, kan echter perfect uitgelegd worden als neutraal. In de literatuur over (hedendaags) republikanisme heet het dat de staat mag interfereren, op voorwaarde dat het niet op arbitraire basis gebeurt. Die specifieke betekenis van 'arbitrair' betekent dat staatsbemoeienis kan als de staat die kan verantwoorden met redelijke argumenten die de vrijheid en de gelijkheid van alle burgers en het algemeen belang voor ogen hebben. De staat blijft neutraal als zijn argumenten niet tegen een welbepaalde religie gericht zijn en hij zichzelf blijft beschouwen als niet meer dan een instrument om geen enkele gemeenschap meer macht te geven dan een andere. De republiek of liberale democratie heeft geen eigen ideologie. Of toch?
Door naar belangrijke kranten te bellen, naar Al Jazeera te stappen en ook op het thuisfront zijn nek uit te steken, heeft Macron meer gedaan dan neutraliteit verdedigen. Een president die zoiets doet, wil niet enkel uitleggen, maar ook uitdragen. Ondanks een gewikt en gewogen discours gaf Macron wel degelijk de indruk een impliciete visie van het goede leven te verdedigen: een discours dat de vrijheid van overtuiging niet alleen garandeert, maar daar ook assertief voor wil pleiten door niet compatibele vormen van religie uit te sluiten. Het belang van Macrons demarche is vooral symbolisch. Ook al heeft hij zijn tong zeven keer omgedraaid, hij heeft toch maar luid verkondigd dat religie haar plaats moet kennen en de staat zo nodig gebedshuizen mag sluiten. Zet dat naast het hypocriete bijbelmoment van Trump en je weet wie van de twee moedig is en een visie heeft.