Ik zou niet durven, en wellicht is er trouwens geen reden toe. Het wordt ook geen activistisch pamflet voor 'grijsisme' of de rechten van ouderen in onze moderne samenleving. Veel saaier dus, of schrijf ik 'grijzer'? Veel mensen voelen zich het gelukkigst na hun pensionering. Natuurlijk, de druk van het werk is weggevallen en er is meer tijd voor 'andere' dingen. Ouder worden is afstand nemen van de kloktijd en leven volgens de tijd die je beleeft. Toch er is meer. Een van de redenen is dat ze zowel hun kwaliteiten als zwakheden hebben leren kennen en weten te aanvaarden, in te passen, aan te passen en aan te wenden. Ze zijn rustiger en milder geworden, voor zichzelf en voor anderen. De wijze mens is losgekomen van zijn eigen tragedie, klinkt het melodramatisch. Niet dat ik pretendeer tot de 'wijzen' te behoren, deze blog gaat niet over mezelf maar over 'veel mensen'. Diepgaande inzichten waar sommige mensen hun ganse leven naar zoeken of aan voorbij gaan, komen op latere leeftijd soms spontaan naar boven. Naarmate je ouder wordt, besef je dat niet alle zaken even dringend en even belangrijk zijn. Je leert waarderen wat er is en wat je hebt, en gaat ook wel stiekem inschatten wat er nog rest. De eindstreep legt de zin van de weg bloot. Misschien is de mens wel sterfelijk om wijs te kunnen leven. Als we dat een beetje in ons leven hebben geïntegreerd, verandert doodsangst in een tegenwoordigheid van geest. Of met de epicureeërs: 'Ik was er niet, ik was er, ik ben er niet meer, en het kan me niet schelen'.

Maar voor het zover is proberen we zinvol te leven. Hoe we dit doen, welke weg we volgen, is geen onderwerp voor een korte blog en bovendien erg individueel. Uitgerekend is er in de achthonderd toegemeten blogwoorden ruimte genoeg om even stil te staan bij de zin van 'zinvol'. Zingeving impliceert een doel, al is de mens maar een product van de evolutie. Er zijn ontelbaar meer kansen dat Homo sapiens het niet zou hebben gehaald, en ook als individu zijn we een product van één van de talloze zaadcellen en één van de zovele eicellen die er net klaar voor was. De zin ligt duidelijk niet in het bestaan zelf, maar in een zinvolle invulling ervan. Vermits het de natuur waaraan de mens ontspruit aan een plan ontbreekt, is het aan de mens om een plan te bedenken. De mens heeft een doel nodig. De zin van het leven wordt dan zin geven aan het leven. Een rijk leven is niet een druk leven, maar een alledaags intensief beleefd leven. Ook in deze tijd is dit niet utopisch, maar topisch: het draait om het alledaagse leven, hier en nu. Waarmee ik natuurlijk niet wil gezegd hebben dat er geen ruimte voor de spirituele dimensie moet worden vrijgemaakt, integendeel. De mens is een denkend, voelend, wensend en handelend, maar ook spiritueel wezen. Daarin ligt de ontsnapping aan de zinloosheid van het leven, hebben we van Etienne Vermeersch geleerd. Of met de bekende godsdienstwetenschapper Joseph Campbell: het gaat niet om de zin van het leven, maar om welke zin jij aan jouw leven wilt geven. De zin van het bestaan ligt in de realisatie van de bestemming die de mens kiest. De concretisering gebeurt door de menselijke vermogens van rede, emotie en verbeelding.  Ook op latere leeftijd kan nog veel worden gedaan om deze mentale vaardigheden scherp te houden. 'Op voorwaarde dat je nog geestelijk aan de kost komt door leren en bijleren, is niets genietbaarder dan een oude dag vol actief nietsdoen,' wist Cicero. En leren hoeft niet noodzakelijk conceptueel te worden begrepen, de wetenschappelijke methode is niet voor iedereen toegankelijk. Een rationele houding wel. Rationaliteit is een algemeen menselijke gave, zij het voor elk naar eigen vermogen. Natuurlijk is ook op latere leeftijd niet alles rozengeur, niet alles is even waardevol of even goed. Toch kunnen we best levenslang leren om te gaan met een gekreukte werkelijkheid. Het is niet omdat onze inbreng is getekend dat hij niet relevant kan zijn, misschien wel integendeel. Dus toch een tikkeltje puberaal weerspannig einde, en saai had ik al beloofd.