20 januari 2022
De inconsistenties van degrowth: optimisme en quick-fix (deel 4 van 5)
In deze reeks wijs ik op vier inconsistenties of eenzijdige opvattingen binnen het degrowth gedachtegoed. De degrowth-beweging wil de economische productie en consumptie verminderen, omdat ze niet gelooft in duurzame, groene groei. Degrowth-activisten wijzen op de problemen van economische groei, maar ze negeren gelijkaardige problemen bij degrowth.
Degrowth-activisten zijn niet zo optimistisch over het potentieel van technologische innovatie als oplossing van milieuproblemen. Technologische innovatie zou louter een techno-fix zijn: een te simpele oplossing die onvoldoende is. Een diepgaande verandering van het socio-economische systeem is nodig om ecologische duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid te bereiken. Een verandering van onze cultuur, weg van het consumentisme, is nodig.
Wat degrowth-activisten daarbij vooral negeren, is dat er even weinig reden is voor optimisme wat betreft die culturele en socio-economische transformaties. Die transformaties vereisen veel internationale politieke samenwerking, een bereidwilligheid bij de brede bevolking, een sterke gedragsverandering van alle consumenten … Net zoals degrowth-activisten spreken van een techno-fix, kunnen we evengoed spreken van een socio-fix en een econo-fix. In het verleden werd al eens milieuvriendelijke technologie uitgevonden en op grote schaal wereldwijd toegepast (bv. zonnepanelen), dus daarvan weten we dat het niet onmogelijk is. Maar werkzame degrowth-maatregelen werden nog niet uitgevonden en op grote schaal toegepast.
Degrowth-activisten onderschatten het potentieel van technologische innovatie. Die innovatie heeft positieve schaalvoordelen: van zodra een nieuwe, milieuvriendelijke technologie is uitgevonden, kan de hele wereldbevolking er baat bij hebben en zijn onderzoekskosten voor die technologie niet meer nodig. Innovatie is een publiek goed, en publieke goederen worden te weinig geproduceerd in een competitieve vrije markt. Dit marktfalen kan worden opgelost door extra overheidsfinanciering van onderzoek en ontwikkeling van milieuvriendelijke technologieën.
In het gangbare, business-as-usual scenario is er ook al wel technologische innovatie. Maar degrowth-activisten maken de denkfout dat ecomodernisten, die pleiten voor technologische innovatie, van mening zijn dat de milieuproblemen dan wel vanzelf opgelost zullen worden door die technologie die in het gangbare scenario vanzelf wordt uitgevonden. In werkelijkheid vinden ecomodernisten dat de huidige technologische innovatie te beperkt en te traag is, en kiezen ze dus voor extra investeringen in dergelijke innovatie. Die extra overheidsinvesteringen zijn ook politiek veel haalbaarder dan de maatregelen die degrowth-activisten voorstellen. Er is heel weinig weerstand onder de bevolking tegen extra onderzoek.
Meer van Stijn Bruers