14 maart 2022
Jongeren zonder levensdoel?
Droefheid en wanhoop zijn mijn reacties op de Pano-reportage over hedendaagse jongeren die er psychisch slecht aan toe zijn, maar geen hulp vinden bij professionele psychiaters en psychologen.
Laag zelfbeeld, anorexia, zelfverminking, zelfdoding; ouders verbijsterd en hulpeloos. Wat missen deze jongeren, in een relatief welvarende omgeving en met goede scholen?
Dat slechts ongeveer de helft op consultatie kan bij een te klein aantal hulpverleners, is niet de grond van de zaak. Want er is géén kortetermijntherapie zoals tegen hoge bloeddruk, hartritmestoornis of ingeklemde liesbreuk.
Dat slechts ongeveer de helft op consultatie kan bij een te klein aantal hulpverleners, is niet de grond van de zaak. Want er is géén kortetermijntherapie zoals tegen hoge bloeddruk, hartritmestoornis of ingeklemde liesbreuk.
Wat is er mis in onze samenleving, in onze gezinnen en scholen? Ik tracht het mij in te beelden. Welke verwachtingen, welke passies had ik op die leeftijd? Welke angsten, welke ongelukken?
Op school was er de angst voor een schriftelijke ondervraging, voor de examens, voor elk nieuw opstel of verhandeling over een lastig onderwerp, en de deadline die ongenadig dichterbij kwam. Eens kwam ik in onprettig contact met de politie, toen we met een groepje uit de klas in het stadspark trachtten kastanjes uit een boom te gooien. Ik was in paniek dat we naar het bureau zouden worden meegenomen: ik durfde mijn ouders niet onder ogen te komen. Maar we konden de brave politieman vermurwen.
Tijdens de vakantie knutselde ik een elektromotor in mekaar (magneten winden met koperdraad enz.). Met mijn vriend Raymond probeerde ik een ministraalmotor te maken; dat mislukte.
Waar droomde ik heimelijk van?
Op school was er de angst voor een schriftelijke ondervraging, voor de examens, voor elk nieuw opstel of verhandeling over een lastig onderwerp, en de deadline die ongenadig dichterbij kwam. Eens kwam ik in onprettig contact met de politie, toen we met een groepje uit de klas in het stadspark trachtten kastanjes uit een boom te gooien. Ik was in paniek dat we naar het bureau zouden worden meegenomen: ik durfde mijn ouders niet onder ogen te komen. Maar we konden de brave politieman vermurwen.
Tijdens de vakantie knutselde ik een elektromotor in mekaar (magneten winden met koperdraad enz.). Met mijn vriend Raymond probeerde ik een ministraalmotor te maken; dat mislukte.
Waar droomde ik heimelijk van?
_De meisjes
Ik herinner me nog het groepje jongeren dat achter ons huis regelmatig samenkwam. Irene en Annie waren daar steeds bij. Irene had donker haar en een gebronzeerde huid; Annie was blonder. Ze deden ongedwongen mee aan het balspel of verstoppertje. Er werd ook wel eens goedaardig gevochten, waarschijnlijk was het lichamelijk contact het belangrijkste. Zelf was ik nog te jong, ik hoorde er niet echt bij, en keek vooral met ogen van verlangen. Irene vertelde over een andere jongen die in het zwembad zijn hand in haar badpak stak; stel je dat voor. Maar erg scheen ze dat niet te vinden, integendeel. Was het soms een uitnodiging? Ik durfde er niet over dromen. Meisjes droegen nog meestal een rok, en die zwaaide omhoog zodat je hun dijen kon zien. Toen Annie met opgetrokken knieën op een heuveltje ging zitten, toonde ze haar witte onderbroek. Dat wist ze; de jongens keken, dat mocht.
In onze straat kwam een nieuw gezin wonen, uit Frankrijk. Hun dochter Suzanne sprak dus Frans en dat bemoeilijkte het gesprek. Ze was erg aanhalig, en ze vroeg me of ze met mijn nieuwe fiets mocht rijden. Ik was er ondersteboven van, want ze had een sexy uitstraling waar ik geen blijf mee wist. 's Avonds in bed fantaseerde ik over haar. Wat een opwinding!
Toen ik in de retorica zat, zond mijn moeder mij naar de dansles, in de YWCA op zaterdagavond. Eerst was er les, daarna dansten we verder voor het plezier. Nu en dan werd het licht gedempt, bij de slow, en dan voelde je het lichaam van je partner tegen het jouwe, en onder je rechterhand. Het was telkens een ander meisje, niet allen beroerden mij even veel. Maar één keer, met Hilda, kreeg ik een erectie, ik schrok er zo van dat ik haar bijna losliet. Zou ze het gevoeld hebben?
Pas in het eerste jaar op de universiteit werd ik flink verliefd. Of was het maar voorbijgaand? Er waren meerdere studentes met wie ik graag optrok. Gelukkig was ik niet verplicht om te kiezen of ik mijn verdere leven wilde doorbrengen met een van hen. Op de thé dansants van de Humanistische Jongeren Beweging werd er natuurlijk gevrijd, en wie op kot zat kon dat daar verderzetten. Niet ongevaarlijk: zwangerschap, of een soa (er circuleerde een tijdje trichomonas, en condooms waren moeilijk te krijgen). Maar ook: zoveel liefde ontvangen en geven, zoveel heerlijke stimulerende vooruitzichten. Het volkomen huwelijk (Th. H. van de Velde) kwam goed van pas. Dat was de seksuele opvoeding waarvoor mijn moeder gezorgd had. Alsook voor het abonnement op Sextant, het tijdschrift van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming.
We lazen ook Sartre, Simone de Beauvoir, Albert Camus, literatuur waarin seks deel was van het leven. En Henry Miller, die toen nog verboden was. En de eigen ervaring leerde ons telkens méér.
Nu, bijna zestig jaar later, kan ik nog dromen over deze herinneringen.
We lazen ook Sartre, Simone de Beauvoir, Albert Camus, literatuur waarin seks deel was van het leven. En Henry Miller, die toen nog verboden was. En de eigen ervaring leerde ons telkens méér.
Nu, bijna zestig jaar later, kan ik nog dromen over deze herinneringen.
_Vandaag
Wie weet iets over het seksleven van de huidige generatie jongeren? Hun geheime verlangens, en hun bevrediging? Wie zegt: 'ik ben vies van mezelf' (interview in De Standaard), mist die een partner die van haar lichaam houdt? Erkent de hulpverlening, de samenleving, de rol van seksualiteit?
Er zullen, zoals vroeger, grote verschillen zijn tussen milieus en tussen individuen. Voor sommigen staat seks gelijk aan duivel en hel (Robert Long). De #MeToo-beweging en de mediahype over 'grensoverschrijdend gedrag' die elke lichamelijke aanraking demoniseren, leggen ons een hernieuwde preutsheid op. Die is strenger dan de wetgeving, maar lijkt niet door de godsdienst geïnspireerd. Of toch? Doordat de meesten in Vlaanderen lessen godsdienst hebben gevolgd gedurende twaalf jaar, de jongeren, maar ook hun ouders?
Paradoxaal genoeg bezingen vele songs en opera's de passionele liefde, gaat minstens de helft van films, romans, toneel en gedichten over de liefde, zorgen naaktheid en seks in beeldende kunsten en reclame voor succes. Bij de oude Egyptenaren, Grieken of Romeinen ging het daar ook al over (Europa en de stier, Leda en de zwaan, Ganymedes en de adelaar!).
Maar vandaag lijken velen opvoeding tot harmonische beleving van de seksualiteit te missen. Wordt masturbatie aangeleerd? Bijna alle jongens ontdekken het zelf, maar aanleren aan meisjes is wél nodig[1]. Of omgekeerd, wordt lichamelijk genieten, zoals vroeger, als heidens, zondig, als 'gebrek aan zelfbeheersing', of als ongezond betiteld? Is internetporno nu de maatstaf? Welke soort waarden verspreiden de sociale media? Waar liggen de oorzaken voor het lage zelfbeeld van sommige jongeren?
_Noot
[1] Zie bv. tekeningen bij Sensoa. Maar oefenen zou nog beter zijn. Mannen masturberen vanaf jongere leeftijd, en vaker, dan vrouwen (Buysse). In tegenstelling tot jongens masturbeert maar 58% van alle vrouwen tot orgasme (Kinsey); het cijfer ligt wat lager bij christelijke en joodse gelovigen. De meerderheid vrouwen heeft bij coïtus geen orgasme; 30% wel doordat ze zichzelf helpen (automanipulatie) (Hite-rapport). Sommige vrouwen hebben nooit een orgasme; vrouwen die masturberen hebben vaak multiorgasmen (Masters & Johnson). 'Vrouwelijke masturbatie blijft toch wat taboe' (Goedele Liekens).
Meer van Frank Roels