26 augustus 2025
Hannah Arendt – Mens & Maatschappij in meervoud
In deze bundel zijn de essays opgenomen die bijdroegen aan de studiedag georganiseerd door de VUB en het Hannah Arendt Instituut in Mechelen op 14 december 2023.
In een maatschappij waarin de politiek steeds meer wordt overheerst door technocratische instrumentalisering en het overleg steeds gepolariseerder wordt, werd deze studiedag georganiseerd om Arendts visie op politiek en menselijkheid te belichten.
Deze 15 essays geven een zeer uiteenlopend beeld van Arendts denken vanuit haar drie invalshoeken. Voor haar waren dat “amor mundi”, de liefde voor de wereld; “nataliteit”, het vermogen om opnieuw te beginnen; en haar scherpe kritiek op totalitarisme en bureaucratie. Een steeds terugkerend item in deze bijdragen is de vraag hoe we de publieke ruimte kunnen heroriënteren in deze tijden van globalisering in een snel veranderende digitale maatschappij.
Mens & Maatschappij in meervoud is een terechte titel voor dit werk. Enerzijds is daar het denken van Arendt over vrijheid, verantwoordelijkheid, pluraliteit en liefde. Daar tegenover staan deze 15 essays van huidige, moderne denkers die elk op hun manier op deze ideeënwereld van Arendt reageren.
Het boek begint met een voorwoord van Christophe Busch, directeur van het Hannah Arendt Instituut te Mechelen. In de korte inleiding schetst hij het belang en de opzet van dit werk. Daarna komen er 19 moderne denkers aan het woord. Het zijn specialisten in zeer uiteenlopende vakgebieden. Ze belichten dan ook elk afzonderlijk een aspect dat ze in het denken bij Arendt terugvonden. De verscheidenheid is groot en de manier om het onderwerp te benaderen is zeer persoonlijk. Elk essay is zowat 15 pagina’s lang waardoor er een ware caleidoscoop van beelden ontstaat over of naast Arendts gedachtewereld. Door deze beknoptheid zorgen de auteurs ervoor dat de aandacht strak gespannen blijft.
In deze bundel staan geen (lange) uittreksels uit Arendts geschriften. De auteurs werken wel haar ideeën uit of geven er commentaar op. Telkenmale worden ze tegen het licht gehouden van deze snel evoluerende wereld. Deze essays laten haarscherp zien wat tegenwoordig juist het belang nog is van Arendt. Haar gedachtegoed heeft nog niets aan relevantie ingeleverd. Het is de verdienste van elke auteur om Arendts wijsheid naar de moderne politieke maatschappij te vertalen.
Denken speelt in het hele oeuvre van Arendt een belangrijke rol. De kunst is het onzichtbare zichtbaar te maken. Het denken schept uit het zichtbare de begrippen om het onzichtbare mee aan te kunnen duiden. Met dit voor ogen hebben de verschillende auteurs van deze essays hun doel bereikt. Ze zetten de lezer aan om verder te denken dan de rand van dit boek.
Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
De auteurs: Hans Achterhuis, Andreas Kinneging, Bas van Stokkom, Pieter De Witte, Jozef Waanders, Michel Huysseune, Hanke Drop, Xavier Meulders, Paul de Hert, Maarten Colette, Hans-Martien ten Napel, Joop Berding, Lara Dutry, Luk Sanders, Antony Pemberton, Cheyenne Dunk, Jeroen ten Andel, Roeland Spruyt, Tim Meulemans, Margot Joris.
Meer van Paul Van Aelst
