14 oktober 2025
Het Israël principe
Ik heb deze bundeling van mini-essays ‘een zoektocht naar een houding’ genoemd. Vaak dacht ik: waarom denk ik eigenlijk wat ik denk? Is het niet makkelijker om te zwijgen? Of om de mening te verkondigen die het merendeel van mijn omgeving bezit? Misschien wel, maar ik kan het niet.
Bovenstaande regels staan op de achterzijde van Het Israël principe, een bundeling van 100 mini-essays van Theodor Holman (1953) die in de periode 8 oktober 2023-6 mei 2025 werden gepubliceerd in dagblad Het Parool. Holman schreef ruim dertig jaar columns voor deze krant, die haar bestaan in 1941 begon als verzetskrant. In juni 2025 kreeg Holman te horen dat er voor hem geen plek meer was als columnist en dat hij over drie maanden moest vertrekken. Holman hield de eer aan zichzelf en vertrok per direct.
Holman had al langer het gevoel dat er werd gepoogd om hem weg te werken bij de krant. Zo werd eerder besloten dat hij minder vaak in de krant zou komen. Zijn soms controversiële en provocatieve columns zouden worden afgewisseld met de meer luchtige columns van Sylvia Witteman. Dat er binnen de krant onvrede bestond over zijn 'te tegendraadse' columns, besefte hij pas goed toen de krant op een bepaald moment een groot aantal lezersbrieven tegelijk publiceerde van mensen die het niet eens waren met de columns van Holman over de oorlog in Gaza.
Holman is een typische vrijdenker en het is niet voor niets dat hij op 18 oktober 2025 in Amsterdam van de atheïstisch-humanistische vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte de prijs Vrijdenker van het Jaar 2025 ontvangt. Vrijdenkers worden lang niet altijd gewaardeerd, zelfs niet in vrijdenkerskringen. Na de aankondiging van de toekenning van de prijs aan Holman klommen enkele leden van De Vrije Gedachte in de pen. Eén van hen schreef: ‘Theodor Holman is een Israëlfiel; er is in die schurkenstaat een park naar hem genoemd.’ En een ander verweet Holman dat hij ‘de genocide plegende theocratie Israël verdedigt.’
Theodor Holman, Vrijdenker van het Jaar 2025 (foto: Martin Harlaar)
Ik kreeg eerlijk gezegd niet de indruk, dat deze leden Het Israël principe hadden gelezen. In deze gepolariseerde tijden laat Holman vooral zien dat je vragen moet durven blijven stellen, dat je twijfels mag hebben, maar dat je er niet onderuit komt om ook keuzes te maken en dat je daar dan wel de verantwoordelijkheid voor moet durven nemen.
Het is onbegonnen werk om alle vragen en twijfels waar Holman over schrijft in deze bespreking op een rijtje te zetten, laat staan om ze samen te vatten. Ik raad u daarom aan Het Israël principe zelf te lezen en met een open blik Holmans zoektocht naar een houding te volgen, niet op zoek naar bewijzen voor uw eigen gelijk of het ongelijk van Holman. Ik wil wel tot slot de laatste regels citeren van de column die op 8 oktober 2023 werd gepubliceerd:
‘We krijgen de komende tijd extra veel doden te zien, extra veel losse ledematen, extra veel bombardementen ook, we gaan extra veel sirenes horen, extra veel huilende kinderen zien, extra veel discussies voeren. En het antisemitisme? Dat is het enige kankergezwel dat groeit en groeit en nooit is te opereren.’
Martin Harlaar
UITREIKING PRIJS VRIJDENKER VAN HET JAAR 2025
PROGRAMMA 18 OKTOBER 2025
Locatie: De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10, Amsterdam
Inloop vanaf 12.30 uur
DEEL 1
13.00 uur: Welkomstwoord voorzitter De Vrije Gedachte
13.10-13.55 uur: Anton Constandse Lezing door prof. dr. Jessica Roitman (VU). Titel: The Wrong Kind of Jew: Dissent, Identity, and the New Campus Orthodoxy
13.55-14.45 uur: Panelgesprek met Jessica Roitman en docenten en studenten van de UvA en de VU over situatie op de universiteiten na 7 oktober 2023 + vragen uit de zaal
DEEL 2
14.45-15.30 uur: Uitreiking van de prijs Vrijdenker van het Jaar 2025 aan Theodor Holman, columnist en auteur van de recent verschenen bundel Het Israël Principe + vragen uit de zaal
DEEL 3
15.30-16.30 uur: Gelegenheid tot napraten onder het genot van een drankje plus signeersessie door Theodor Holman
