Na ieder gesprek worden er vragen gesteld aan de sprekers.
Ken Loach is de oudere van de twee en, op zijn minst gezegd, zeer bekend. Hij is één van de belangrijkste en productiefste cineasten in de wereld, die zijn films altijd wijdt aan sociale misstanden en kwesties. Niet enkel zijn films trouwens, want gelijk waar armoede, ongelijkheid of onrechtvaardigheid de kop opsteken is Ken Loach aanwezig. Hij is een uiterst consequent links denker die nooit compromissen aanvaardt of onrecht zal verontschuldigen. Hij komt nochtans uit de middenklasse, studeerde in Oxford, werkte vervolgens voor de BBC. Toch handelden de tien bijdragen die hij leverde voor de reeks Wednesday Play van de BBC meteen over mensen uit de arbeidersklasse en sociale vraagstukken. Hij legde zich daarna toe op non-fictie films die sociaal en economisch onrecht aanklagen en de echte werkende klasse toont, de kwetsbare mens die onderdrukt en uitgebuit wordt, zelfs door de eigen regering, werkloosheid, klassenbeleid ten voordele van de financiële sector, abortus, dakloosheid, gezondheidszorg, sociale voorzieningen, ongelijkheid, honger, vakbonden, stakingen…

Die films veroorzaken natuurlijk dikwijls controverse maar winnen wel een paar Gouden Palmen in Cannes, nog een reeks andere bekroningen, eredoctoraten en erkenningen allerlei. Het leven en werk van Ken Loach ademen sociale verontwaardiging uit, gegrondvest op een bewonderenswaardige morele standvastigheid en logische consequentie.

Edouard Louis ziet er uit als een brave jonge middenklasser terwijl hij van de twee net diegene is die uit een  arbeidersfamilie komt in het provinciale Frankrijk. Hij heeft dus aan den lijve ondervonden wat het is, arbeider te zijn. Hij lukt er in geschiedenis te gaan studeren aan de universiteit van Picardië en sociologie in Lens. Op zijn 21e debuteerde hij met een boek dat veel autobiografische elementen bevat “En finir avec Eddy Bellegueule" en dat over een arbeidersgezin gaat. Hij is homo en in 2014 krijgt hij de prijs Pierre Guénin, tegen homofobie en voor gelijke rechten. In 2018 schrijft hij de boeken “Contre l'homophobie et pour l’égalité des droits” en “Qui a tué mon père". Dat laatste gaat inderdaad over het feit dat een repressief sociaal systeem de dood van zijn vader veroorzaakte. Ondertussen werden zijn boeken in een dertigtal talen vertaald.

Het gesprek tussen de twee kunstenaars is dan ook een vuurwerk, waarbij de ene gesprekspartner  de andere aanvult, vragen stelt, de dingen op scherp stelt. Het is een mini-cursus in zuiver socialisme, sociale cohesie tegenover hebzuchtig individualisme, creatieve arbeid tegenover arbeid onder dwang voor zo laag mogelijke lonen, het succes van extreem rechts, mannelijk geweld tegenover vrouwen. Hun betoog is nooit ver weg van het leven en wordt meteen aangevuld door voorbeelden uit dat leven. Hun ideeën en visies schuiven moeiteloos in elkaar en vereisen slechts één kleine rechtzetting vanwege Ken Loach:  Edouard Louis zou gewoon alle werk willen zien verdwijnen, net zoals hij blij is telkens er een fabriek verdwijnt. Omdat zijn vader door het werk in de fabriek gedood is. Loach wijst erop dat vrijwillig en nuttig werk een mens een zekere identiteit, voldoening en  waardigheid verschaft en helemaal niet mensonterend is.

Op iedere bladzijde staat er wel een denkertje, een verrassend inzicht. Ik parafraseer er enkele.

In ons rijk land gebruiken we honger, armoede en dakloosheid als een wapen…. Dat noemt men dan “ondersteund door de Staat”, wat in werkelijkheid wil zeggen: “ondersteund door ons allemaal”.

Mensen sterven door de politiek. Wat onze politiek pollueert is het feit dat het openbaar discours het beeld niet weergeeft van de strijd die mensen moeten leveren. Het is een propagandamachine.

De toename in voedselbanken tot 1.6 miljoen maaltijden, waarvan een half miljoen maaltijden voor kinderen, is  een  schandaal.

Je hebt 50% meer kans om te sterven voor je 65 bent, als je tot de werkende klasse behoort.

Mensen zijn hulpvaardig en genereus als ze zich veilig voelen. Ze zijn bekrompen als ze zich onveilig voelen. Generositeit van geest komt voort uit veiligheid.

In Engeland zijn er 130.000 kinderen die slechts tijdelijk een dak boven hun hoofd hebben.

De regeringen maken zich meer zorgen over de huizenmarkt dan over daklozen.

Flexi-jobs zijn enkel flexi voor de baas, niet voor de werker.

We zouden niet moeten bezig zijn de persvrijheid te beschermen maar met het te bevestigen.

Werk heeft een ander karakter gekregen.

Je hebt geen “safe place” nodig. Alles zou overal en altijd veilig moeten zijn.

“Veiligheid” wil niet zeggen “een leger” en “meer blauw”, maar sociale veiligheid.

Hoe kunnen we de rijken veranderen die alles hebben. 

Persvrijheid moet niet verdedigd worden, maar gecreëerd.

Heersende klassen zijn niet “geborgen”. Ze kunnen zich niet permitteren altruïstisch te zijn, omdat hun rijkdom afhangt van de armoede van anderen.


Lezen!
 

Victor De Raeymaeker