27 april 2022
De strijd om Bali. Imperialisme, verzet en onafhankelijkheid 1846 - 1950
Anne-Lot Hoek is historica en journaliste. Het besproken werk dient als basis voor een, op het ogenblik van verschijning, nog af te ronden proefschrift aan de Universiteit van Amsterdam. Dit is ook duidelijk te merken. De feiten worden zeer gedetailleerd weergegeven en alle protagonisten, hoe onbeduidend ook, komen aan bod.
Aan de hand van 120 interviews op Bali en in Nederland, na uitvoerig onderzoek van archieven, brieven en mémoires, na zeven jaar werk levert de auteur een lijvig werk af (538 pagina’s). Zij voegt daar ook nog een indrukwekkende lijst van geraadpleegde werken en talrijke verwijzingen (100 pagina’s noten) aan toe.
De vrijheidsstrijd op Bali vormt een onderdeel van de Indonesische dekolonisatie, begonnen op 17 augustus 1945, twee dagen na de capitulatie van Japan, bij het uitroepen van de onafhankelijkheid door Sukarno en Mohammad Hatta. Nederland ging niet akkoord met de onafhankelijkheid van zijn kolonie wat aanleiding gaf tot een bloedige strijd die duurde tot de erkenning van de eenheidsstaat Indonesië op 15 augustus 1950.
Zoals zo vele koloniale mogendheden aanvaardde Nederland het streven naar onafhankelijkheid niet. Uiteindelijk, onder binnen- en buitenlandse druk, werd na 5 jaar strijd toch overgegaan tot de erkenning van de soevereine staat Indonesië, niet zonder een riante financiële compensatie, omgerekend naar onze tijd van 103 miljard euro, en dit na 350 jaar uitbuiting!
Ook het extreme geweld met onmenselijke martelingen en collectieve standrechtelijke executies werpen een smet op het Nederlandse blazoen. Dit onmiddellijk na de tweede wereldoorlog waarbij ook de Nederlandse bevolking erg geleden had onder de Duitse en Japanse bezetting.
De vrijheidsstrijd op Bali is een onderdeel van het globale dekolonisatieproces van Nederlands-Indië. Bali is in verhouding tot de andere eilanden van de Indonesische archipel eerder klein (5561 km², iets groter dan de Belgische provincie Luxemburg). Nederland had de bedoeling om naast de Republiek, gevormd door de eilanden Java en Sumatra, een federale staat, Oost-Indonesië, uit te bouwen met Bali, Borneo en Sulawesi onder haar voogdij.
Na jarenlange bitse strijd mislukte dit plan. De hardnekkige houding van Nederland heeft onnoemelijk veel leed veroorzaakt en slachtoffers gemaakt. Het juiste aantal gesneuvelde vrijheidsstrijders kan niet meer achterhaald worden.
In Vlaanderen is de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië eerder onbekend terrein. Tot voor kort kon ook in Nederland de verloren oorlog op weinig belangstelling rekenen en werd deze zwarte bladzijde zoveel mogelijk genegeerd. Nog tot het einde van vorige eeuw hebben bepaalde Nederlandse historici deze “humanitaire missie” verdedigd. In de laatste jaren is daar wel verandering in gekomen door de publicatie van enkele werken over de dekolonisatie en het geweld waarmee dit gepaard ging. Denken wij maar aan het werk van “onze” David Van Reybrouck “Revolusi”.
Zoals gezegd, geeft de auteur een erg gedetailleerd overzicht van de strijd op Bali. Voor de modale lezer met een oppervlakkige kennis van de onafhankelijkheidsstrijd van Nederlands-Indië is het boek eerder zware kost. Wanneer men zich aan de lectuur van dit lijvige werk wil wagen, is het aan te raden zich toch eerst wat te verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige Nederlandse kolonie.
Uiteraard doet dit geen afbreuk aan de enorme verdienste van de auteur.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Uiteraard doet dit geen afbreuk aan de enorme verdienste van de auteur.
Ignace Claessens
