29 december 2022
Achille. Lot en liefde in tijden van oorlog.
Luckas Vander Taelen is historicus, columnist en televisiemaker. Achille Gheys was zijn grootvader. Achille groeit op in een Aalsters middenstandsmilieu als zoon van een handelaar in naaimachines.
Nog geen achttien jaar oud meldt hij zich bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog als vrijwilliger, in navolging van zijn dienstplichtige broer Hector. Deze was wegens ernstige ziekte uit de dienst ontslagen en naar Engeland overgebracht, waar hij tewerkgesteld werd in een fabriek van naaimachines.
Zoals zoveel vrijwilligers, zowel aan Geallieerde zijde als aan Duitse kant, is Achille ervan overtuigd dat de oorlog niet lang zal duren. Hij was er gerust in: “Binnen enige maanden ben ik terug thuis, daar ben ik zeker van. Na de Boche tot boven Berlijn te hebben gejaagd”.
Na zijn opleiding in Frankrijk komt hij in februari 1915 terecht aan het IJzerfront. Hij schrijft geregeld aan zijn broer Hector hoe het er aan het front aan toe gaat. Deze bewaart alle brieven. Ze vormen voor de auteur de basis om zich te verdiepen in het leven van zijn grootouders en om met zijn fiets de Westhoek te doorkruisen op zoek naar de plaatsen die zijn grootvader beschreven heeft.
Deze brieven getuigen van de angst van de frontsoldaten, de ongelofelijke wreedheid, de niet-aflatende bombardementen die de streek herleiden tot wat men later “de verwoeste gewesten” zal noemen. Het doet denken aan wat de Russische troepen momenteel in Oekraïne aanrichten.
Telkens Achille verlof krijgt, trekt hij naar zijn broer in Engeland. In Bradford, nabij Leeds, ontmoet hij zijn latere vrouw Joséphine Buelens, een vluchtelinge afkomstig uit Mechelen, tewerkgesteld in het plaatselijke ziekenhuis. Hij zal met haar in juni 1920 in het huwelijk treden. Het gezin wordt verrijkt met twee dochters, van wie de jongste, Annie, de moeder is van de auteur.
Aan de hand van de teruggevonden brieven schetst de auteur het leven van de gewone frontsoldaat en bezoekt daarbij de plaatsen aan het IJzerfront waar zijn grootvader gevochten en geleden heeft. Net als zijn grootvader laat deze streek hem niet los. Ook Achille kwam herhaaldelijk terug naar de Westhoek en naar De Panne, waar hij, na een verwonding, een tijdlang verpleegd werd.
De auteur schrijft geen geschiedenis met een grote “G”. Dit is ook de bedoeling niet. Hij laat zien wat de “Groote Oorlog” deed met het leven van een gewone jongen, komende uit een gewoon gezin. Hoe het toeval ingrijpt in het leven van elke mens en zijn lot bepaalt.
Nu we dagelijks geconfronteerd worden met de afschuwelijke gevolgen van de expansiedrift van een oorlogszuchtige gek, groeit, na de lectuur van het besproken werk, het besef dat er in de wereld niet veel veranderd is.
Ignace Claessens
Ignace Claessens
Met een voorwoord van Sophie De Schaepdrijver.
Meer van Ignace Claessens
