4 januari 2023
Et alors? Waarom de Fransen zo Frans zijn.
Alain Mouton is economisch-financieel journalist bij Trends met bijzondere aandacht voor Frankrijk. Hij is opgegroeid aan de Belgische taalgrens wat de nauwe relatie met Frankrijk en de Franse taal kan verklaren. Hij heeft ook familie in Frankrijk: landbouwers die na de Tweede Wereldoorlog uitgeweken zijn op zoek naar een beter leven.
Zijn mede-auteur Joost Houtman is gefocust op identiteit. Zo verschenen reeds vroeger van zijn hand Bella Figura. Waarom de Italianen zo Italiaans zijn en De rest is parking. Waarom de Antwerpenaren zo Antwerps zijn. Met dit werk recidiveert hij en richt zijn pijlen op Frankrijk.
Op een licht badinerende toon trekken de auteurs hun koekentrommel open vol met allerhande weetjes over Frankrijk. Zij rijgen de “faits-divers” aan elkaar op zoek naar de ware aard van de Fransen.
De Fransen verdedigen obsessief hun taal, de strengst gereglementeerde ter wereld, beschermd door de prestigieuze Académie Française. Zij verzetten zich tot in het ongerijmde tegen het gebruik van vreemde, lees Angelsaksische, termen. Gezien de “superioriteit” van hun taal voelen zij zich niet verplicht andere talen aan te leren. Het zijn inderdaad geen talenknobbels. Wel dient erkend dat de Franse literatuur aan de top staat. Geen enkel land ontving meer Nobelprijzen literatuur: bij het verschijnen van het werk stond de teller op vijftien, onlangs is daar Annie Ernaux aan toegevoegd.
De hang naar “grandeur” is ook typisch Frans. Vele namen van straten en pleinen, van metrostations verwijzen naar vooraanstaande politici en kunstenaars of naar succesrijke veldslagen, zoals Austerlitz, Wagram, Alma. Voor een station Waterloo moet je dan wel in Londen zijn. “La France sans la grandeur n’ est plus La France” oreerde Generaal De Gaulle. Heimwee naar de vroegere grandeur is er nog steeds erg levendig. Vele politici, onder wie presidentskandidaat Zemmour, kunnen niet verkroppen dat Frankrijk geen grootmacht meer is, dat de “force de frappe” veel van zijn kracht verloren heeft.
De Fransen kunnen zonder probleem doorgaan voor de uitvinders van het chauvinisme, dat zijn naam ontleende aan de Franse soldaat Nicolas Chauvin, die om zijn overdreven toewijding aan Napoleon bespot werd een daardoor een mythische status kreeg.
De auteurs rijgen de weetjes aan elkaar. Zo komt de lezer te weten waar de term “bistro” vandaan komt, de gele kleur van de leiderstrui in de Ronde van Frankrijk, hoe de winkelketen Auchan aan haar naam kwam, dat de guillotine niet ontworpen werd door de arts Guillotin maar door de chirurg Antoine Louis. Zijn die weetjes belangrijk? Uiteraard niet, wel leuk.
De amoureuze perikelen van de verschillende presidenten passeren ook de revue, waar doorgaans met sympathie op gereageerd wordt. De Fransen zijn niet vies van een scheve schaats.
De losse hoofdstukjes vloeien in elkaar over, steeds gelinkt aan een figuur, een feit, een conclusie uit een vorig hoofdstuk. Dit zet aan tot steeds verder lezen, waarbij de leuke woordspelingen en de humoristische toon het werk prettig leesbaar maken.
De auteurs blijven ook met vragen zitten. Hoe is het te verklaren dat Napoleon nog steeds zo wordt bewonderd, waar hij verantwoordelijk is voor vele duizenden doden en faliekante veldtochten? Hoe komt het dat de Fransen niet in staat zijn de noodzakelijke verregaande hervormingen door te voeren? Is dit te wijten aan hun zucht naar manifesteren, stakingen en straatproces, wat ze met de paplepel meegekregen hebben?
De auteurs hadden duidelijk niet de bedoeling daar een grondige analyse aan te wijden en de lezer zal bij het omslaan van de laatste bladzijde ook geen antwoord gekregen hebben op de vraag “Waarom de Fransen zo Frans zijn?”. Wel zal hij of zij enkele uren aangename lectuur achter de rug hebben. Et alors?
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
