Rusland van zijn kant is erin geslaagd grote stukken van het Oekraïense grondgebied te veroveren. Met de recente verovering van Bachmoet is er weer een stukje in Russische handen gevallen. Maar als ik de gebeurtenissen van de voorbije maanden goed gevolgd heb, kan ik me niet van de indruk ontdoen dat de situatie vergelijkbaar is met het front van de eerste wereldoorlog: er sneuvelen heel veel soldaten, langs beide zijden, voor een luttele terreinwinst. Hoe moet het nu verder? Oekraïne verder bewapenen met het oog op een 'lente-offensief' (nu de lente al zowat voorbij is)? Dus nog meer wapens, meer strijd, meer bloedvergieten? Met wat als resultaat? Met de kans dat het conflict, waarin westerse landen zich al sterk hebben geëngageerd, verder escaleert? Of moet er nu eindelijk een initiatief komen om vredesbesprekingen te starten? Wie zal die moed opbrengen? Welke partij, welk land of organisatie is neutraal genoeg om beide strijdende partijen rond de tafel te krijgen? Zijn we daarmee naïef? Lopen we de kans dat we ons vertrouwen stellen in een hedendaagse Chamberlain die met Poetin wil onderhandelen en die nadien aan den lijve moet ondervinden dat het woord van die laatste niets waard is, zoals bleek na het München-akkoord met Hitler in 1938? Of hebben we opnieuw een Churchill nodig die ons duidelijk maakt dat we niet in valse beloftes moeten geloven, maar dat we ons moeten voorbereiden op het ergste?

Dat zijn vele vragen. Ik heb de stellige indruk dat het humanistische gedachtegoed me niet echt helpt om hierin in een standpunt te bepalen. Het spreekt voor zich dat we vanuit onze levensvisie de agressie veroordelen. Maar dat is een standpunt dat voor de hand ligt en waarvoor velen kiezen, ook vanuit andere levensvisies. De talrijke sancties die westerse landen Rusland oplegden, spreken eveneens voor zich. De agressor mag in geen geval beloond worden.

Het is duidelijk dat de internationale politiek niet gebaseerd is op nobele principes, maar veeleer een machtspolitiek is. Een leider – zeker een autoritaire leider –  wil macht verwerven, zijn macht uitbreiden, verlies van macht voorkomen … Niet alle landen zijn democratisch, in Rusland heerst een machtswellustige leider die er niet voor terugschrikt tegenstanders uit te schakelen, ze monddood te maken of echt te (laten) doden. Daar zijn voorbeelden genoeg van.

Vanuit humanistisch standpunt denk ik dat we er veeleer voor kiezen om een conflict met overleg, met onderhandelingen op te lossen. Humanisme en pacifisme gaan hand in hand. Maar geplaatst tegenover een machtsdenker als Poetin, is deze humanistische denkwijze misschien naïef. Er bestaat nog altijd het risico op een Chamberlain-scenario als we dit conflict met praten willen oplossen. Een autoritaire leider verstaat alleen maar de taal van de macht, zo opperen sommigen.

Ik vind in het humanisme vele handvatten om standpunten in te nemen in het dagelijks leven, om een goed leven te leiden. Maar ik vrees dat de humanistische denkwijze tekortschiet in deze kwestie. Ik roep ook lezers en deelnemers aan deze blog op me te helpen om hierin klaarder te zien. Misschien zie ik iets over het hoofd in het humanistische gedachtegoed, en kan iemand anders me daarop wijzen.

Lees hier een reactie op dit artikel.