Answers in Genesis, de christelijk-fundamentalistische organisatie achter het museum, eigent zich enerzijds een wetenschappelijk karakter toe, maar verwerpt anderzijds elke wetenschappelijke consensus binnen onder meer de kosmologie, de astronomie, de biologie, de geologie en de archeologie.

Ik was er dus al een keer, maar kon de verleiding niet weerstaan om het opnieuw te bezoeken. Het museum is een van de interessantste en meest extreme voorbeelden van irrationalisme en pseudowetenschappen die ik ken. Voor eenieder die interesse heeft in de vele manieren waarop verstandige mensen in staat zijn argumenten te bedenken om de meest waanzinnige opvattingen te verdedigen, is een bezoek aan het museum een must. Je weet amper waar je moet beginnen, als je wilt aangeven waar de aangeboden informatie hopeloos de mist in gaat. Zodra je het museum binnenstapt, volgt de ene absurditeit de andere op. De eerste scène die je ziet zijn mensen omringd door dieren, waaronder dinosaurussen. Ze houden het consequent vol, doorheen het hele parcours: mensen en dino's leefden in dezelfde periode. Bij mijn eerste bezoek werd dit ook beklemtoond, maar het is opvallend hoe sterk de nadruk er tegenwoordig op ligt. Het museum is de voorbije jaren duidelijk geëvolueerd, maar niet ten goede. Adam en Eva leefden in de tuin van Eden samen met alle dieren, waaronder elke dinosaurussoort, inclusief predatoren zoals de Tyrannosaurus Rex en de Velociraptors. Het is allicht bekend dat deze dinosaurussoorten volgens alle relevante wetenschappelijke gegevens tientallen miljoenen jaren geleden zijn uitgestorven, lang voor er sprake was van de mens. Maar in het Creation Museum lopen mensen en dinosaurussen gezellig samen rond. Je betrapt jezelf erop dat je al snel in de creationistische mentale fuik terechtkomt, en vragen gaat stellen zoals: Waren die dieren niet gevaarlijk voor Adam en Eva en voor hun nakomelingen? Maar welke vraag je ook bedenkt, over alles is grondig nagedacht. Neen, ze waren niet gevaarlijk, ook de carnivoren niet, want vóór de zondeval waren alle dieren, inclusief de mens, vegetariërs. Zo staat het in het boek Genesis: 'Overal op aarde staan zaaddragende planten en vruchtbomen, die ik jullie tot voedsel geef. Al het gras en de planten heb Ik als voedsel aan de dieren en de vogels gegeven'. Dit moet je hen nageven: ze zijn uitermate consequent. Zoals het in de bijbel staat, zo was het ook in realiteit. Ze hameren erop: als je Gods woord hebt, waarom zou je dan luisteren naar wat mensen beweren, ook al zijn het wetenschappers, als dat in strijd is met de bijbel? Het verklaart de rotsvaste zekerheid die Ken Ham, de initiatiefnemer van het museum, uitstraalt. Er is niks, maar dan ook niks dat hem van mening zou kunnen doen veranderen dat de bijbel het letterlijke woord van God is. Het is in zijn visie volslagen irrationeel om aan de absolute waarheid van de bijbel ook maar een seconde te twijfelen. Het is, tenslotte, het woord van God. De waarheden van Ken Ham zijn waar in de meest extreme zin, tenminste voor hemzelf en voor zijn volgelingen.

Wie gewend is aan de ingebakken twijfels en de zelfcorrigerende methodes van het rationele denken, kan zich moeilijk voorstellen hoe onwrikbaar de opinies van fundamentalisten zoals Ham wel zijn. Niks kan hen van mening doen veranderen. (Al kan ik wel iets bedenken, maar de gedachte zit opnieuw in de 'logica' van het creationisme zelf. Het museum legt, zoals veel Amerikaanse christenen in het algemeen, sterk de nadruk op de wederkomst van Christus. Stel nu dat hij echt terugkeert, aan Ken Ham verschijnt en hem vertelt dat evolutie wel degelijk een feit is, wat dan? Ik vrees dat we het nooit zullen te weten komen.)

In elk geval, eens je jezelf het uitgangspunt eigen maakt dat het boek Genesis honderd procent letterlijk waar is, dan lijkt alles wat daaruit voortvloeit volkomen redelijk. Zoals de opvatting dat sommige dinosaurussen, al waren het de kleinere exemplaren, gered zijn door de ark van Noah tijdens de zondvloed. Alle andere zijn verdronken, daar vinden we nu fossielen van. In alle ernst wordt beweerd dat Jezus ongetwijfeld dinosaurussen kende, ze zijn pas in latere eeuwen uitgestorven. Op een van de animatiefilmpjes die je in het museum kunt bekijken, zie je zelfs een man met een dinosaurus rondlopen alsof het zijn huisdier is. De vele verhalen over draken en andere monsterlijke wezens, zo vernemen we, verwijzen naar dinosaurussen. In andere filmpjes leggen diverse mensen met doctoraatstitels uit dat vuurspuwende draken wel degelijk bestonden, zeer waarschijnlijk tot in recente tijden.

Ik las eerder her en der berichten dat het museum in financiële moeilijkheden zou verkeren. Ik moet tot mijn spijt opmerken dat daar niet veel van te merken is. (Al heb ik natuurlijk geen inzicht in de boekhouding van het museum.) Ook nu, buiten de voor de Amerikanen toeristische periode, liep er behoorlijk veel volk rond. Wie denkt, zoals velen in academische en hoger opgeleide kringen doen, zeker in Europa, dat gelovigen over het algemeen de bijbelse en andere religieuze verhalen eerder metaforisch interpreteren, moet ik ontgoochelen. Niet alleen de stichters en bedenkers van het museum nemen alles letterlijk, maar ook het gros van de bezoekers. Velen praten onder elkaar over de technische aspecten van het bouwen van de Ark en van de toren van Babel, of over de vraag of de kinderen van Adam en Eva geen genetische problemen kregen toen ze zich onderling voortplantten, en over de manier waarop Jezus precies ten hemel is opgestegen, enzovoort. Het is intrigerend en ontmoedigend tegelijkertijd. We spreken hier niet over een minderheid binnen de geloofsgemeenschap. Enquêtes geven al decennia aan dat ruim veertig procent van de Amerikanen creationist is, op de manier zoals het Creation Museum het presenteert.

In zekere zin is alles wat het museum het publiek voorschotelt fundamentalistische propaganda. Niet alleen wat er in het museum zelf te zien en te beleven is, maar ook, of misschien vooral, de honderden boeken, video's en cd's die in de shop te koop zijn. Maar aangezien ze rotsvast geloven in alles wat gepresenteerd wordt, zijn het eerder de technieken die propagandistisch zijn. Een goed voorbeeld daarvan zijn de talloze liedjes en vele live optredens voor kinderen, in het museum en elders, van Buddy Davis. Je kunt in het auditorium van het museum live meemaken hoe honderden kinderen vrolijk met de sympathiek ogende Buddy meezingen.

Het adres van het museum is 2800 Bullittsburg Church Road, Petersburg, Kentucky. Ik was heel sterk geneigd om een klein beetje te sleutelen aan de spelling van Bullitburg op het naambordje aan het begin van de straat, zodat de locatie van het museum iets toepasselijker zou worden. Na wat wikken en wegen heb ik het maar zo gelaten. Gevoel voor humor is wellicht niet de sterkste eigenschap van de Amerikaanse politie, en al zeker niet van de bedenkers en bezielers van dit museale curiosum.

Wie meer wil weten over de geschiedenis van het creationisme in de Verenigde Staten, zie als introductie het standaardwerk van Ronald L. Numbers: The Creationists (Knopf, meerdere edities). Ook in Europa bestaan vormen van creationisme. Er bestaat veel minder wetenschappelijke literatuur over dan wat betreft de Verenigde Staten, maar Stefaan Blancke e.a. zorgden voor een uniek overzichtswerk: Creationism in Europe (Johns Hopkins University Press, 2014). In de islamitische wereld is het creationisme (de 'oude aarde'-versie) bijzonder populair, maar voor zover ik weet bestaat er geen overzichtswerk vergelijkbaar met dat van Ronald Numbers of Stefaan Blancke.