Beste Sebastien

Ik zit weer met een geurige kop koffie in de comfortabele fauteuil bij het raam uitkijkend op een overdadig groene tuin. Genietend van rust en stilte in en om het huis. Billy, een van de poezen, ligt opgerold tegen mij aan. Ik lees en herlees jouw brief.
Een briefwisseling is een kalme conversatie waarin je nog eens kunt nalezen wat de ander schrijft en je antwoord kunt wikken en wegen. Epistolaire discussie zou deel moeten uitmaken van het schoolcurriculum. Polemieken kunnen in beschaafde vorm, zo blijkt. Dank daarvoor.
Allebei beroepen we ons op data en rapporten geproduceerd door wetenschap en toch zien we een andere wereld. Dit lijkt op postmoderne verwarring waar we allebei een afkeer van hebben. Kijken we met een andere bril naar de wereld? Zoals ik schreef: ik hoop dat ik het ben die het fout heeft. Als dat zo is, heb ik decennialang mijn studenten fout onderwezen. Het instituut waar ik werk zit vanuit jouw perspectief op een onterecht alarmistische dwaalweg.
Voor een humanist is het een ijzingwekkende gedachte om een oeuvre te hebben dat fundamenteel fout is. Mocht ik overtuigd raken van jouw gelijk, dan zal ik ander werk moeten zoeken (ik denk aan suppoost) en kunnen mijn boeken bij het oud papier, net als een groot deel van mijn bibliotheek die uitpuilt van ecoalarmisme. Ik sta niet alleen in mijn apocalyptisch denken. Er is consensus in de wetenschap over antropogene klimaatveranderingvan en het IPCC wordt steeds alarmistischer. Secretaris-generaal van de VN António Gutteres merkt over het laatste IPCC rapport op: 'This report is a clarion call to massively fast-track climate efforts by every country and every sector and on every timeframe. Our world needs climate action on all fronts: everything, everywhere, all at once.' De geopolitieke ontwrichtingen leiden ertoe dat milieu- en klimaatpolitiek naar de achtergrond verschuift, juist in een tijd dat uitstel niet langer mogelijk is.

Over kweekvlees als alternatief voor dierlijke producten ben ik het weifelend met je eens. Waarom zou er behoefte aan kweekvlees zijn als er al smakelijke plantaardige alternatieven bestaan? Bij verschillende proeverijen van vlees kwamen producten van De Vegetarische Slager als winnaar uit de bus. Inmiddels zijn vegaproducten – dankzij de vleeslobby – uitgesloten van competitie. Technologische oplossingen als kweekvlees maken dat mensen niet het idee hebben dat er een fundamenteel probleem is in onze houding jegens de natuur, jegens planeet Aarde. We hebben een despotische destructieve houding die spoedig om zal slaan in een zelfdestructie. Met kweekvlees en kernergie en al die andere technologische innovaties gaan we het niet redden.
Ik ben, net als jij, geschrokken van de uitspraak 'De aarde heeft kanker en die kanker is de mens'. Ik heb meerdere studies over het Rapport van Rome gelezen. Ik heb het in mijn bibliotheek staan, maar ik heb het niet van kaft tot kaft gelezen. Deze uitspraak kan leiden tot ecofascisme: het idee dat de mens een pest voor de aarde is en dat het dus goed is als de mens uitsterft. Dat de mensheid uitsterft, vind ik niet bezwaarlijk. De mens zal sowieso eens uitsterven. Het gaat erom hoe de mens uitsterft. Wat mij als ecohumanist aangrijpt, is dat huidige generaties onnodig leed veroorzaken aan toekomstige generaties. Ouders zeggen dat ze van hun kinderen houden maar hebben een levensstijl en maken politieke keuzes die hun kinderen die leefbare wereld verrruïneren. Het is immoreel dat toekomstige generaties de rekening krijgen van ons voorkoombaar ecologisch desastreus handelen waarvan wij weten dat dat zo is.
Ecohumanisme betekent dat de morele cirkel ook niet-menselijke dieren en toekomstige generaties omhelst. Ecohumanisme verzet zich tegen het kortetermijndenken van het discriminatoire antropocentrische humanisme. Ik sta in de utilistische traditie en ik zie leed en geluk als de ultieme morele waarden waarbij ik leed prioriteer. Ik streef naar een wereld met minder onnodig leed en meer geluk voor alle voelende wezens nu en in de toekomst.

Je hebt gelijk dat tal van voorspellingen uit het Rapport, zoals die over uitputting van grondstoffen, niet zijn uitgekomen. Waar het mij om gaat is de basale analyse: dat oneindige groei in een eindig systeem onmogelijk is, ondanks dat er door technologie steeds meer mogelijk is. De grenzen kunnen opgerekt worden, maar ze blijven bestaan. Inzetten op technologie is symptoombestrijding zolang we niks doen aan het temmen van de groei. De mens leeft als herkenbaar mens zo'n 200.000 jaar op planeet Aarde. Als we nog eens zolang op deze aarde willen leven dan is dat onmogelijk op het traject dat we zijn ingeslagen sinds de industriële revolutie.
Ik gun iedereen een leven in vrijheid, veiligheid, comfort en gezondheid. Een leven zoals jij en ik dat leiden. Ik besef dat deze combinatie van vrijheid, veiligheid, comfort en gezondheid uniek is in de geschiedenis. Wij plukken de vruchten van de verworvenheden van de Verlichting. Maar de democratie waarin wij leven is gebaseerd op een kolonialisme van toekomstige generaties, een uitbuiting van mensen in verweggistan, plundering van de natuur en een holocaust op niet-menselijke dieren.
Ecohumanisme streeft naar het einde van de geschiedenis, naar een wereld bestaande uit harmonieus samenwerkende duurzame democratieën waarin mensen met elkaar omgaan zoals jij en ik. Wij zijn figuren in een sprookje. Het had zo mooi kunnen zijn.
Op deze briefwisseling zit, zoals op alles in het heelal, een eindigheid. We stipten enkele verschilpunten aan. Ik hoop dat we later kunnen corresponderen over wat ons bindt: Bildung.
Sebastien, dank voor jouw bereidheid en galantheid. Laten we, ondanks onze verschillen, samen werken aan een betere wereld.

Adieu

Floris