16 juni 2020
'Laat ons uit plichtbesef lichtzinnig blijven'
(Erwin Mortier, 'Wat voorbij is begint pas') Het juiste gebruik van woorden, het is nogal wat! Dit is een platform: ik betreed het met dit stukje en hoop er een weerklank te vinden bij wie zich aangesproken voelt.
Lichtzinnigheid kan in de aaneenschakeling van woorden liggen, maar niet in de betekenis van de woorden zelf. Daarom sloeg het me als op een stoel met inzakkende poten bij het aanbinden van schoenen: '… het uitgangspunt is onze vrijheid'. Zo luidde de verklaring van de tijdelijke premier voor de veiligheidsmaatregelen, die voor 8 juni in wet gegoten werden.
Vrijheid van, vrijheid voor. Onszelf bevrijden, daarover zal het niet gegaan zijn. Het zogenaamde juk van regelneverij, waar sommige geesten zo'n probleem mee hebben. Vrij zijn om risico's te nemen en de zaak naar het vroegere normaal (terug) te schroeven? Over de rug van bijvoorbeeld de inheemse Chileense bevolking van de Atacama-woestijn die men voor autobatterijen zonder water zet? (slechts een klein artikeltje in De Standaard)? Of de vrijheid herwinnen in deze contreien: vrij zijn om de plonsbadjes weer te vullen en onze auto's te poetsen met spotgoedkoop 'stadswater' (zie eveneens deze blog van Channa Cattoir en de lezing 'de laatste druppel telt')?
'Ni dieu, ni maître'. De mens is voor bevrijding. We werken voor een instituut dat vrijheid hoog in zijn vaandel draagt: 'Het denken mag zich nooit onderwerpen …' (Poincaré), wanneer het over wetenschappelijk onderzoek gaat. De resultaten daaruit, geheel onbevangen bekomen, worden dan aan de maatschappij overgeleverd, aan het compromis, aan de lobbycraten.
Houden die rekening met de inzichten van de Verlichting of de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens?
Gooien we vanuit welkdanige opvatting ook over economie die andere, de humaan bevochten vrijheid overboord? Voorheen was er een abnormaliteit, COVID-19 liet een mogelijke andere normaliteit zien in het grootste mondiale experiment ooit, ons opgelegd door een veelheid aan factoren, maar voornamelijk door het bestaan van een virus, een aaneenschakeling van eiwitten.
Schrappen we de stilte? Schrappen we de vreugde en het geluk van het thuis zijn? Schrappen we de afstand om er straks naar terug te keren?
Vrijheid blijft dus kiezen, bijvoorbeeld om zich nergens aan te onderwerpen. Daar is het waar de angel zit bij de woordkeuze van de regering anno 2020. Er is namelijk ook de andere: 'Fraternité, Egalité, Liberté' kunnen niet los van elkaar gelezen, geleefd, in wet gegoten worden. Zoals men rechten heeft, dient men zijn plichten te erkennen. Niemand kan buiten het menselijke treden. Het oude verhaal van de moraliteit, de ethiek.
Schrijf ik een tekst voor een blog van een minderheid of kijk ik naar een Netflix-serie? Haal ik een hoeveelheid verpakkingen in het grootwarenhuis of koop ik in bulk? Pers je een appelsien of haal je nog een petfles of blik uit de ijskast? Kiezen dus, om jezelf te bevrijden, nadat je een keuze hebt gemaakt voor een doel, een transitie.
Doorheen de crisis is er voor elke vijf bladzijden over deze thriller met ontiegelijk veel meningen, opinies en benaderingen, tot slot het gortdroge nieuws. Er is een tekort aan water, mondiaal. Men kan zich in vluchtelingenkampen niet wassen. Men spoort naar een watertekort voor teelten, en oogsten mislukken.
Het is beschreven en er is op gewezen door de meest wijzen op de krantenpagina's, terwijl brood en spelen rustig moeten doordrammen, de aandelenkoersen zich herstellen en de VS zich opnieuw met branden bedeelt.
Het is beschreven en er is op gewezen door de meest wijzen op de krantenpagina's, terwijl brood en spelen rustig moeten doordrammen, de aandelenkoersen zich herstellen en de VS zich opnieuw met branden bedeelt.
Zullen we dan inderdaad maar beginnen onszelf te bevrijden, het onze doen en hulp bieden vanuit mededogen aan degenen aan wie het niet gegeven is door het gebrek aan middelen, aan opvoeding, aan genegenheid en zachtheid, aan aandacht? Niet dus uit een machisme, paternalisme, kolonialisme. Zelf middel worden om een weg te helpen bouwen, dijken te bouwen tegen een figuurlijke en letterlijke wassende zee. Zelfs indien het water tot aan onze lippen staat, maar we er niet meer van kunnen drinken. Het zout bij de patatten is niet lichtzinnig.
Meer van Francis Geldof