4 november 2020
Ontwaken
Een leerkracht in Frankrijk is onthoofd. Onthoofd, als in afgeslacht. De reden? Hij toonde Mohammed-cartoons. Dat is de reden. Of hij dat nu deed in het kader van lessen esthetica of vrijheid van meningsuiting: peu importe. Het maakt niets uit. Een leerkracht is onthoofd omdat hij les gaf. Niet omdat er een antimoslimklimaat zou heersen, niet omdat de Franse staat zich zou bezondigen aan seculier extremisme. Evenmin, omdat media zouden polariseren.
De man gaf les. Hij toonde cartoons met de profeet Mohammed op. Die tekeningen zijn haast een pedagogische imperatief geworden in tijden waarin organisaties zoals PEN-Vlaanderen zich terecht zorgen maken over de vrije meningsuiting en de mogelijke gevolgen voor de democratie. Schrijvers, journalisten en cartoonisten worden zowat overal ter wereld vervolgd, verbannen, gevangen gezet omdat ze hun mening uiten. Of vermoord, zoals bijna zes jaar geleden gebeurde bij de aanslag op het satireblad Charlie Hebdo. De reden? Ze toonden profeet Mohammed in een cartoon. De aanslag en de cartoons hebben een causaal verband en kunnen, mogen, niet uit een collectief geheugen worden gewist. En dus ook niet uit een klas gecensureerd.
Onderwijs is geen echokamer waarin enkel binnensijpelt wat in een mens- en wereldbeeld van een leerling past. De klas is geen virtuele bubbel waarin informatie wordt voorgeschoteld op persoonlijke maat van de leerling. Lespakketten werken niet op een algoritme. De leerkracht is geen marketeer die even 'customized' – klantgericht – een riedel opzegt. Want is het dat wat we willen? Onze jongeren louter behagen, met een op maat gemaakt eendimensionaal mensbeeld terwijl andere mogelijk tegendraadse perspectieven worden weggefilterd? Om niet te kwetsen?
Zich gekwetst voelen is een sport voor sommigen. Een sport die de vlucht vooruit neemt om weg te kijken van olifant in een steeds groter wordende kamer. Een huis, met de naam islamisme.
Uit het rapport La fabrique de l'islamisme van de denktank Institut Montaigne blijkt dat het aantal aanhangers van het islamisme in Frankrijk in 15 jaar tijd met ruim 900 procent is gestegen. Volgens de schattingen van het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er tussen 30 000 en 50 000 aanhangers van een van de strengste interpretaties van de islam. Een islam die driftig politiek wil bedrijven met een visie op, een geloof in, de organisatie van de samenleving en de uitoefening van macht. Dat geloof bulkt van discriminaties in verschillen tussen mannen en vrouwen en in sociale omgang naar anderen. Met een totale afwijzing van niet-moslims. Als inferieur. Dat geloof heeft een achterkamer: de jihad, voor wie prediking en politiek engagement onvoldoende is en die grijpt naar geweld. Onthoofding wordt dan een legitiem middel om aan politiek te doen. Onthoofding wordt dan aangejaagd door fatwa-fabrieken op sociale media.
Is de brute moord werk van een lone wolf? Geenszins. De achterkamer van het islamisme wordt stevig gestut door een politieke ideologie van onder meer de moslimbroederschap en de Saoedische wahabieten die hun leer gretig verspreiden via satellietorganisaties, boeken en (sociale) media. Die voedingsbodem maakt van geweld een kleine stap om te zetten. In Saoedie-Arabië is onthoofding overigens een executievorm, een toepassing van de islamitische wetgeving. Het islamisme komt immers niet uit de lucht gevallen, het heeft het DNA van de islam. Achter de spreekwoordelijke olifant schuilt de mammoet van de islamitische godsdienst die niet vrij is van onzuiverheden. Het porseleinwerk dat zijn journalisten, cartoonisten, leraars. En in de eerste plaats moslims zelf.
Wie het islamisme niet veroordeelt, versterkt het. Meer nog, maakt van moslims die niet islamistisch georiënteerd zijn een doelwit. Aan hen blijft zo de niet aflatende opdracht om zich te distantiëren van gruwel. Steeds in verdedigingsmodus: dit is niet 'onze' islam. Maar zolang onzuiverheden in de islam niet bestreden worden, blijft het 'onze' islam wel. Om het met de woorden van Hassen Chalghoumi, imam van Drancy te zeggen, de moslimgemeenschap moet wakker worden.
Deze tekst verscheen oorspronkelijk als column in De Tijd.
Meer van Hind Fraihi