Eureka Europa

Een nieuwe blogreeks over Europa en de Europese instellingen, onbekend, onbegrepen, onbemind, maar behoedster van vrijheid, democratie, welvaart en welzijn. VRT-journalist Lukas De Vos kent haar als zijn binnenzak en is uw welbespraakte, kritische én liefhebbende gids. De links naar de afleveringen vindt u onderaan de introductietekst.

De echte grondlegger van het Europa dat we nu kennen was niet Robert Schuman. Het was Archimedes, al leefde hij in de derde eeuw voor Christus. Hij was de grootste wetenschapper van zijn tijd, en meteen ook de eerste corruptiebestrijder. Hij zat in een volgelopen bad toen hij merkte dat de hoeveelheid overgutsend water gelijk was aan wat zijn lichaam verplaatste. Hij loste meteen de goudfraude op in de kroon van koning Hiëroon van Syracuse. Smeden hadden het metaal deels vermengd met zilver, dat veel lichter is. Vermoedelijk is het hen slecht bekomen. Maar Archimedes had het gevonden: ‘Heurèka’, riep hij. In het Grieks, want Syracuse was gesticht door Korintische Grieken in 743 v.o.t.

Archimedes bedacht ook de hefboom. Rekening houdend met afstand en standplaats zei hij met flair en bijna Franse air: ‘Geef me een plek om te staan en ik til de aarde op’. Het zijn meteen de vier grondvesten waarop de huidige Europese Unie als rechtsstaat is gebouwd: democratie, eerlijke handel, vindingrijkheid, samenhorigheid. De wezenlijke bestanddelen van vrijheid.

De EU geeft niettemin niet altijd blijk van doorzichtigheid en gelijke behandeling. Dat komt uiteraard door zijn ingewikkelde structuur en onbegrijpelijk bargoens, maar vooral door de globalisering, de digitalisering en de bureaucratisering. Toch is de EU niet moeilijker te doorgronden dan een cricketspel. Ook dat duurt lang, heel lang, en niet-ingewijden vinden het vervelend, eentonig, onbegrijpelijk. Dat is ook het lot van de EU, die juist door zijn traagheid, zijn compromispolitiek, zijn arrogantie soms, ver af gaat staan van de gewone man; maar juist in de omslachtige, wederspreukige  zoektocht naar meer welvaart en welzijn zit ook de kracht van het groter geheel. Onvolmaaktheid is des mensen, alwetendheid alleen van tirannen.

Ontvoering van Europa op rug van Jupiter in gedaante van stier

Europa is niet saai – ze is eerder de mysterieuze prinses, ontvoerd en verkracht door Grootmachten (alias Zeus), die uiteindelijk zelf koningin van Kreta werd. Die bescheidenheid, en ook die kranigheid, moet de EU uitdragen. De burger is geen slaaf van onpeilbare, anonieme machtscentra. Hij is integendeel de hoeder van de vrijheid. Dat kan alleen in open debat. De volksmacht vergroot naarmate haar kennis toeneemt. Deze column beroept zich op de verantwoordelijkheidszin en op het vermogen van elke Europeaan om mee vorm te geven aan dat gewelf.

Europa is geen buitenaards bedenksel, het zijn de mensen die het maken. Hoeveel Vlamingen weten dat 85 % van onze wetten rechtstreeks uit Europese besluiten komen? Tegen onwil bestaat geen remedie, tegen onwetendheid wel. Deze reeks Eureka Europa is zoals Archimedes mateloos verwonderd over wat zich rondom ons afspeelt. Elke dag brengt nieuwe ontdekkingen. Als we daarover in dialoog kunnen gaan, wordt de wereld niet alleen begrijpelijker, maar ook milder, helderder en zinvoller. Omdat je ook jezelf beter gaat begrijpen. Herakleitos kon het niet beter formuleren: gnothi se-auton. Ken uzelf.

Lukas de Vos

Eureka Europa: de afleveringen

Zoek een afdeling in uw buurt
Ben ik een vrijzinnig-humanist?
Word lid of vrijwilliger
Bekijk onze partners