De Gedachtestreep

Het online boekenprogramma van het Humanistisch Verbond, in samenwerking met de humanistische denktank Kwintessens

Het internet en de bliksemsnelle communicatiemogelijkheden die de voorbije decennia zijn ontwikkeld, zorgen voor een toevloed aan informatie over steeds meer mensen, onderwerpen en gebeurtenissen. Waar tot enkele tientallen jaren geleden een geweldsuitbarsting in Sri Lanka of een ebola-uitbraak in Congo-Kinshasa ons misschien nooit ter ore kwamen, zijn we er vandaag de dag vrijwel meteen over geïnformeerd. Daar zijn meerdere positieve kanten aan verbonden: er kan sneller hulp optreden, schendingen van de mensenrechten blijven moeilijker onder de radar, er komt meer gefocuste en beter gecoördineerde internationale druk, enzovoort. De wereld wordt een global village, de mensheid is steeds meer een geheel. Maar er zijn ook nadelen. De enorme hoeveelheid informatie die dagelijks op ons afkomt, maakt de wereld ook complexer, ondoorgrondelijker en, toch voor velen, beangstigender. Bovendien zijn lang niet alle berichten betrouwbaar: fake news en andere vormen van desinformatie tieren welig.

Wat valt hieraan te doen? Wij menen dat we ons het best beschermen tegen zogenaamde alternatieve feiten en andere dubieuze meningen door informatie te verwerven die haar betrouwbaarheid aantoont op basis van wetenschappelijke en hoogstaande journalistieke criteria. Gelukkig zijn er tal van wetenschappers, filosofen, historici en andere auteurs die boeken schrijven die aan deze voorwaarden voldoen, of er in elk geval maximaal naar streven. Hun werk gaat over belangrijke thema's die ons allen aanbelangen. Ze graven zich diep in hun onderwerp in en geven helder en correct hun kennis aan hun lezers door.

Die auteurs laten we aan het woord in het boekenprogramma De Gedachtestreep. Johan Braeckman leest hun boeken en gaat er met hen over in gesprek. Grondig, goed geïnformeerd, diepgaand en toegankelijk. Wat nauwelijks nog kan op televisie, doen we in De Gedachtestreep: de tijd nemen om te praten over de beste non-fictieboeken van onze tijd, over de belangrijkste onderwerpen en uitdagingen waarmee we in de 21e eeuw te maken hebben.

Maar er is meer. Ook klassiekers uit de humanistische, filosofische, religieuze en wetenschappelijke literatuur komen ter sprake. Boeken die de wereldgeschiedenis hebben beïnvloed, en dat nog steeds doen. Soms ten goede, soms ten kwade. Onze cultuur is doordrongen van de verhalen die we in die boeken vinden. Wie de verhalen niet kent, kan de geschiedenis van de voorbije eeuwen en millennia niet ten gronde begrijpen. Johan Braeckman gaat erover in gesprek met experts die hun leven en loopbaan wijden aan de studie, duiding en interpretatie van de belangrijkste werken die de mensheid voortbracht. Samen met de kenners gaat hij op zoek naar de humanistische lessen en wijsheden die de klassiekers ons tot op heden bieden.

De afleveringen van De Gedachtestreep kunnen nu ook beluisterd worden als podcast, via de gangbare podcastkanalen. De podcastafleveringen worden geleidelijk aan in chronologische volgorde gepubliceerd.

Klik hier voor meer info over de humanistische denktank Kwintessens.
Ga hier naar de rijkgevulde blogpagina van Kwintessens, met informatie, reflecties en standpunten over (zo goed als alle) onderwerpen die er toe doen.

De Gedachtestreep: een overzicht van de reeds gepubliceerde afleveringen

• Aflevering 1: Johan Braeckman spreekt met Hans Van Dyck over zijn boek Het orakel van de bosnimf (Lannoo, 2021).
• Aflevering 2: Johan Braeckman spreekt met Matthias M.R. Declercq over zijn boek De ontdekking van Urk (Podium, 2020).
• Aflevering 3: Johan Braeckman spreekt met Paul Pelckmans over zijn boek Op wereldreis met Voltaire (Doorbraak, 2020). 
• Aflevering 4: Johan Braeckman spreekt met Heidi Mertes over De codekraker (Spectrum, 2021), het boek van Walter Isaacson.
• Aflevering 5: Johan Braeckman spreekt met Lieve Thienpont over haar boek Beschuldigd van gifmoord (Houtekiet, 2020).
• Aflevering 6: Johan Braeckman spreekt met Bart Leeuwenburgh over zijn boek Het noodlot van een ketter (Uitgeverij Vantilt, 2012).
• Aflevering 7: Johan Braeckman spreekt met Bart Koubaa over zijn boek Dansen in tijden van droogte (Querido, 2021).
• Aflevering 8: Johan Braeckman spreekt met Brecht Decoene over zijn boek 9/11. 20 jaar complotdenken (ASP Editions, 2021).
• Aflevering 9: Johan Braeckman spreekt met Floris van den Berg over zijn boek Tegen beter weten in (Boekscout, 2021).
• Aflevering 10: Johan Braeckman spreekt met Dominique Adriaens over zijn boek Evolutie (Academia Press, 2020).
• Aflevering 11: Johan Braeckman spreekt met Durk Talsma over De glazen bol in ons hoofd (Owl Press, 2021), het boek dat hij schreef samen met Juliette Taquet.
• Aflevering 12: Johan Braeckman spreekt met Tim Verheyden over zijn boek Het had waar kunnen zijn (Pelckmans Uitgevers, 2022).
• Aflevering 13: Johan Braeckman spreekt met Erno Eskens over zijn boek Denkers en dwalers (ISVW Uitgevers, 2022).
• Aflevering 14: Johan Braeckman spreekt met Jean Paul Van Bendegem over zijn boek Geraas en geruis (VBK - Houtekiet, 2022).
• Aflevering 15: Johan Braeckman spreekt met Bram Vervliet over zijn boek Waarom we bang zijn (Pelckmans Uitgevers, 2022).
• Aflevering 16: Johan Braeckman spreekt met Jeroen Theunissen over zijn boek Ik = cartograaf (De Bezige Bij, 2022). 
• Aflevering 17: Johan Braeckman spreekt met Wim Distelmans over zijn boek Het levenseinde in eigen regie (VBK - Houtekiet, 2022).
• Aflevering 18: Johan Braeckman spreekt met Maarten Schenk over zijn boek De Fake News Files (Lannoo, 2022).
• Aflevering 19: Johan Braeckman spreekt met Mark Coeckelbergh over zijn boek AI Ethics (Pelckmans, 2022).
• Aflevering 20: Johan Braeckman spreekt met Johan Detraux over zijn boek Het verborgen gevaar (Borgerhoff & Lamberigts, 2021).
• Aflevering 21: Johan Braeckman spreekt met Michael Vlerick over zijn boek Kritisch en Wetenschappelijk Denken (Open Press TiU, 2022).
• Aflevering 22: Johan Braeckman spreekt met Henk Nellen over zijn boek Geen vredestichter is zonder tegensprekers. Hugo de Groot, geleerde, staatsman, verguisd verzoener (Athenaeum, 2021).
• Aflevering 23: Johan Braeckman spreekt met Tobias Leenaert over zijn boek Naar een vegan wereld (Uitgeverij Noordboek, 2022).
• Aflevering 24: Johan Braeckman spreekt met Thomas Rotthier over De wereld red je niet met minder, minder, minder (Borgerhoff & Lamberigts, 2022), het boek dat hij schreef samen met Jan Deschoolmeester.
• Aflevering 25: Johan Braeckman spreekt met Ann Dooms over haar boek Wiskunde (Borgerhoff & Lamberigts, 2021).
• Aflevering 26: Johan Braeckman spreekt met Martin Harlaar over zijn boek Ben ik wel woke genoeg? (Gompel&Svacina, 2022).
• Aflevering 27: Johan Braeckman spreekt met Alain Van Hiel over zijn boek Links vs Rechts (Borgerhoff & Lamberigts, 2022).
• Aflevering 28: Johan Braeckman spreekt met Margriet van der Heijden over haar boek Ongekend (Uitgeverij Nieuwezijds, 2022).
• Aflevering 29: Johan Braeckman spreekt met Geerdt Magiels over zijn boek De kinderen van de rekening, met illustraties van Sara Bervoets (Standaard Uitgeverij, 2023).
• Aflevering 30: Johan Braeckman spreekt met Dirk Verhofstadt over zijn boek Dagboek 1933 (VBK - Houtekiet, 2022).
• Aflevering 31: Johan Braeckman spreekt met Sofie Mulders over haar boek Waarom ik 40 jaar biefstuk en kaas at, en toen veganist werd (Pelckmans, 2022).
• Aflevering 32: Johan Braeckman spreekt met Joep Dohmen over zijn boek Iemand zijn (Ambo|Anthos, 2022).
• Aflevering 33: Johan Braeckman spreekt met Joris Capenberghs vertaler van Pleidooi voor dierenrechten, het werk van Tom Regan (Uitgeverij Noordboek, 2022).
• Aflevering 34: Johan Braeckman spreekt met John Vandaele over zijn boek De melkboer en de geschiedenis (EPO, 2022).
• Aflevering 35: Johan Braeckman spreekt met Achilles Cools over zijn boek De veren van de pronkvogel (Uitgeverij Noordboek, 2023).
• Aflevering 36: Johan Braeckman spreekt met Thomas Hertog over zijn boek Het ontstaan van de tijd (Uitgeverij Lannoo, 2023).
• Aflevering 37: Johan Braeckman spreekt met Bart Leeuwenburgh over zijn boek De betoverde wereld van Balthasar Bekker (Boom, 2023).
• Aflevering 38: Johan Braeckman spreekt met Danny Praet over De natuur van de dingen, het boek van Lucretius.
• Aflevering 39: Johan Braeckman spreekt met Patrick Loobuyck over zijn boek Wetenschap & Religie (Pelckmans, 2023).
• Aflevering 40: Johan Braeckman spreekt met Andreas De Block over zijn boek Is links gewoon slimmer? (LannooCampus, 2023).
• Aflevering 41: Johan Braeckman spreekt met Michel Tanret over Het epos van Gilgameš (Boom, 2001).
• Aflevering 42: Johan Braeckman spreekt met Stijn Bruers over zijn boek Goed bedoeld (VBK - Houtekiet, 2023).
• Aflevering 43: Johan Braeckman spreekt met Pieter Serrien over zijn boek In opstand! (Horizon, 2022).
• Aflevering 44: Johan Braeckman spreekt met Tinneke Beeckman over haar boek Ken jezelf (Boom, 2023).
• Aflevering 45: Johan Braeckman spreekt met Ronald Commers over zijn boek Elisabeths vraag (Kvadrato, 2022).