17 september 2024
De stad en zijn onvaste muren
Voor zijn nieuwste roman ‘De stad en zijn onvaste muren’ hernam Murakami een verhaal dat hij meer dan veertig jaar geleden schreef. In 1980 publiceerde hij deze novelle in het literaire tijdschrift Bungakukai. Het thema liet hem niet los en in 2020 – Corona-tijd – nam hij de draad weer op. Drie jaar later was de roman klaar en nu is de Nederlandse vertaling er.
Haruki Murakami werd in 1949 geboren in Kioto en groeide op in Kobe. Zijn vader was de zoon van een boeddhistisch priester en zijn moeder was de dochter van een koopman uit Osaka. Beiden gaven les in Japanse literatuur. Murakami was echter meer geïnteresseerd in de Amerikaanse literatuur. Hierdoor maakte hij zich een westerse schrijfstijl eigen waarmee hij zich onderscheidde van zijn Japanse tijdgenoten.
Murakami volgde een opleiding toneel aan de Waseda-universiteit in Tokyo. Hij begon te werken in een platenzaak en na zijn studies opende hij in Tokyo samen met zijn vrouw een jazzbar. In 1987 kwam zijn doorbraak met Norwegian Wood waarvan miljoenen exemplaren verkocht werden aan Japanse jongeren. Hij werd een nationale beroemdheid. In 1986 reisde hij door Europa en vestigde zich later in de Verenigde Staten waar hij les gaf aan de universiteit van Princeton (New Jersey).
In De stad en zijn onvaste muren dompelt Murakami de lezer onder in een droom. Hij gebruikt de fantasiewereld van het onderbewustzijn om een magisch-realistische geschiedenis te schrijven. Je leest van de ene illusie naar een volgende zinsbegoocheling. Samen vormen ze een beeld van de complexe werkelijkheid. De stijl is indringend en het verhaal een droomreis. Het is een onderzoek naar de zielenroerselen van de figuren die hun rol spelen in de zoektocht naar hun ware ik en de muren die opgetrokken worden als verdediging en afscherming. Zoals de schaduwen in de grot van Plato de werkelijkheid vervangen, is de splitsing tussen individu en schaduw het leidende thema in dit werk. De figuur van de poortwachter komt dan weer zo uit een verhaal van Kafka. Murakami verstopt de werkelijkheid achter de constant veranderende en onvaste muren van de stad. Hij weeft geduldig zijn verhalen die in elkaar haken. Er duiken vele details op die pas later hun betekenis krijgen.
Het eerste deel begint als een liefdesverhaal van een 17-jarige tiener die verliefd wordt op een meisje van 16. De verliefde jongen wordt het hoofdpersonage die het hele verhaal zal vertellen. Op zoek naar het meisje komt hij terecht in de stad met zijn onvaste muren. Hij kan ontsnappen uit de stad en is in het tweede deel een man van veertig jaar geworden. Hij zoekt werk in een kleine bibliotheek in het binnenland van Japan. Stap voor stap komen er figuren bij die belangrijk worden voor de afwikkeling van het magische verhaal.
Langzaam schuift de werkelijkheid verder weg en belanden we in het derde deel terug in de stad met de onvaste muren. Wie hoopt dat de vele losse eindjes uit het verhaal hier aan elkaar zullen worden geknoopt, komt bedrogen uit. Murakami laat het aan de lezer over om zijn eigen werkelijkheid uit het verhaal te distilleren. Je blijft verweesd achter, net zoals de hoofdpersoon die ook niet zonder meer bereid is te accepteren dat het bovennatuurlijke in het dagelijkse leven de bovenhand kan halen. In die constitutie is Aldous Huxley met The doors of perception niet veraf.
De stad en zijn onvaste muren is moeilijk weg te leggen eens dat je begonnen bent met lezen. Het verteltempo ligt hoog en de gebeurtenissen volgen elkaar snel op. En toch komt wegdromen bij de beschreven situaties wel vaak voor. Maar fantasie is nauwelijks in staat de rasverteller Murakami te volgen in zijn verhaal.
De vertaling is typisch Noord-Nederlands met uitdrukkingen die weinig of zelfs niet gangbaar zijn in het Algemeen Nederlands. Ook vallen er heel wat slordigheidjes op, zoals vergeten woorden, die foute zinnen als resultaat hebben.
Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
Vertaler: Elbrich Fennema
Meer van Paul Van Aelst
