5 februari 2025
Gelijkheid
Op 20 mei 2024 hadden Thomas Piketty en Michael Sandel een gesprek en ‘Gelijkheid’ is de geredigeerde weergave daarvan. Ze voerden dit gesprek aan de Paris School of Economics, een onderzoeksinstituut met nogal wat adelbrieven, net zoals de twee protagonisten. Nu is een gesprek van 142 blz. zeker niet de beste manier om het werk van beide heren te leren kennen, al kan het wel een aanzet zijn voor wie dat overweegt.
Piketty (1971) is econoom met bijzondere interesse voor de geschiedenis van de economie en het cijfermateriaal dat daarvoor beschikbaar is. Kapitaal in de 21e eeuw is met 812 blz. waarschijnlijk vaker gekocht dan gelezen, toch zette de zeer robuuste studie de Fransman als referentie op de wereldkaart. De boeken van Michael Sandel (1953) zijn half zo dik, maar de Amerikaan schreef er wel meer en die gaan allemaal over politieke filosofie, moraal en/of ethiek.
Sandel is bekend voor zijn kritiek op Kant, Bentham en Rawls. Hij is een communitarist en pleit voor meer aandacht voor het lokale en het belang van gemeenschappen. Dat mag zelfs (inclusief) patriotisme worden. Piketty is dus meer een man van cijfers en heeft vooral oog voor het wereldniveau en de lange termijn. Af en toe zitten ze dus niet op dezelfde lijn, maar wat beide professoren evenwel gemeen hebben, is dat ze sociaaldemocraten zijn, het neoliberalisme afkeuren en zich mateloos storen aan de toenemende kloof tussen de rijken en de onderste helft van de inkomensverdeling.
Ze verwijten allebei de linkse partijen dat die daar te weinig aandacht aan besteden. Samen doorprikken ze de mythes van de vrije markt en de meritocratie en weten ze dat te veel geld in de portemonnee van te weinig mensen een gevaar is voor de samenleving. Een democratisch debat moet oplossing bieden. Voor de duidelijkheid: hun standpunten komen voort uit onderzoek, niet omgekeerd. Dat betekent niet dat rechts overtuigd zal worden. Daar vertrekt men immers van andere premissen met logischerwijs andere conclusies. Daar hebben noch Piketty, noch Sandel veel verhaal tegen en een verhaal blijkt vaak belangrijker dan feiten.
Het boek dat uitgeverij Ten Have zopas heeft uitgebracht, is een wat rare vogel. Mensen die al iets gelezen hebben van de twee sprekers, zullen er niet heel veel aan hebben. Lezers die er niet vertrouwd mee zijn evenmin, want veel wordt verondersteld gekend te zijn. Af en toe is het verrijkend als de ene of de andere even blijft hangen bij een nuance, maar echt knetteren doet het nooit. Sandel en Piketty vullen elkaar vooral aan. Echte tegenspraak is er nauwelijks.
Gelijkheid is dus vooral een kleine extra voor de fans. Ik reken mezelf daarbij, dus ik heb het graag gelezen. Vooral het nawoord trouwens, waarin de Nederlandse econome Irene Van Staveren in welgeteld 13 bladzijden het denken van beide zwaargewichten nog eens samenvat.
Nick De Clippel
Meer van Nick De Clippel
Nick De Clippel
