17 mei 2025
Vergeten volkeren: verloren culturen op de kaart gezet
Als auteur van historische boeken is Philip Matyszak niet aan zijn proefstuk toe. Deze docent Oude Geschiedenis in Cambridge schreef tot nog toe vooral over de Romeinse beschaving, maar nu verlegt hij zijn expertise naar veertig volkeren die minder bekend, maar historisch gezien wel degelijk erg belangrijk waren. Ze bevolkten Mesopotamië en het Middellandse Zeegebied tussen 3000 v.o.t. en 550 n.o.t. en we kennen ze als de Akkadiërs, de Hyksos, de Numidiërs, de Sarmaten en zoal meer.
Matyszak besteedde ontzettend veel aandacht aan het laagdrempelig aanbieden van behoorlijk wat informatie. Heel leuk zijn bijvoorbeeld de citaten uit een historisch geschrift bij het begin van de bespreking van elk volk. Zo citeert de auteur Catullus, die in zijn Carmina schreef over de Keltiberiërs: “In Keltiberië heeft men de gewoonte, zich ’s morgens vroeg tanden en bloedrood tandvlees met ochtendplas te poetsen.” Elk hoofdstuk eindigt met Echo’s van de toekomst, waarin de auteur beschrijft hoe de nalatenschap van elk volk nog steeds resoneert in onze tijd. Het maakt een chronologisch overzicht van minder evidente volkeren net iets verteerbaarder dan de meeste droge, historische naslagwerken.
Speciaal voor dit boek werden ook veertig historische landkaarten ontworpen, die samen met prachtige illustraties van kunstvoorwerpen en iconische artefacten zorgen voor een leeservaring die nooit verveelt. Het overzicht is verdeeld in vier periodes: De eerste beschavingen 2700-1200 v.o.t., Van Assyrië tot Alexander 1200-323 v.o.t., De opkomst van Rome 753-323 v.o.t. en De val van het West-Romeinse Rijk 235-550 n.o.t.
Matyszak beschrijft hoe deze volkeren steden stichtten, schriften ontwikkelden en kunst produceerden, maar hij stelt ook telkens de volgende waanzinnig interessante vraag: hoe komt het dat deze volkeren en daarmee vaak een stuk van hun beschaving verdwenen? Als geschiedenis ons helpt om de toekomst te voorspellen, dan is deze vraag onmetelijk interessant, zeker in onze huidige tijd die bol staat van conflict, oorlog en bijhorende disrupties.
Erg leuk is ook dat de lezer dankzij dit werk een opfrissing krijgt van de herkomst en overdrachtelijke betekenis van begrippen en historische verwijzingen die we vaak hanteren in ons dagelijks taalgebruik. Van waar komen de namen Auvergne en Allemagne? Waarom noemen we mensen die van alles vernielen “vandalen”? Wie waren de Meden en Perzen uit de uitdrukking “Dat is geen wet van Meden en Perzen”? Waarom gebruiken we het woord “magiër” als synoniem voor “tovenaar”? Wat is een pyrrusoverwinning en waarom noemen we iemand die de successen aaneenrijgt “een moderne Midas”? Dat kom je allemaal te weten in dit toegankelijke naslagwerk. Voor de geïnteresseerde leek die graag zijn kennis over oude geschiedenis bijschaaft, is dit boek een absolute must.
Björn Siffer
Meer van Björn Siffer
Björn Siffer
